"Pomagała nawet w Auschwitz" - cykl IPN "Nie tylko Ulmowie"
Romualda i Feliks Ciesielscy to bohaterowie siódmego odcinka cyklu IPN Nie tylko Umowie. Odcinek "Pomagała nawet w Auschwitz" już dostępny na kanale IPNtv.
Na początku okupacji Romualda z domu Cieślik oraz jej mąż Feliks Ciesielski zostali przesiedleni z Bydgoszczy do Krakowa; zakwaterowano ich w jednym z mieszkań na krakowskim Kazimierzu - dzielnicy, w której przez wieki zamieszkiwała społeczność żydowska. Ciesielscy oprócz mieszkania, otrzymali w zarząd jedno z żydowskich przedsiębiorstw – sklep. "Choć nie mieli na w tej sprawie nic do powiedzenia, współczuli Żydom i postanowili, że zrobią wszystko, aby im pomóc. Kierowali się względami humanitarnymi i nie oczekiwali niczego w zamian" - zaznaczyła historyczka dr Martyna Grądzka-Rejak.
Inicjatorką tych działań była zwłaszcza Romualda - m.in. rozprowadzała żywność i ubrania najbardziej potrzebującym. Po utworzeniu getta na terenie Podgórza, pomagała w ucieczce stamtąd, organizowała również fałszywe dokumenty, a także - wraz z mężem - ukrywała uciekinierów w domu oraz prowadzonym przez siebie sklepie. Ciesielski wiedział o tych działaniach żony i także był w nie zaangażowany. Schronienie u Ciesielskich znaleźli m.in.: Edmund Fiszler i jego żona Leonora oraz czteroosobowa rodzina Horowiców. Za namową Romualdy, Zofia, córka Horowiców została umieszczona w klasztorze, gdzie ukrywała pod fałszywą tożsamością.
2 marca 1967 r. Ciesielscy zostali uhonorowani tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata - było to jedno z początkowych odznaczeń tym tytułem.
Prawdopodobnie na skutek donosu Ciesielscy zostali aresztowani przez gestapo latem 1942 r. Romualda Ciesielska została najpierw osadzona w więzieniu na Montelupich, gdzie przebywała do grudnia 1942 r. W tym czasie toczyło się śledztwo w jej sprawie, a w jego trakcie była bita i torturowana. 16 grudnia 1942 r. wywieziono ją do KL Auschwitz.
Tam została poddana doświadczalnym badaniom pseudomedycznym. W dalszym ciągu prowadziła aktywne działania pomocowe m.in. na rzecz więźniów narodowości żydowskiej. W 1943 r. wyznaczono ją do opieki nad dziecięcym blokiem 16A, dzięki jej staraniom wiele dzieci ocalało. Jak powiedziała dr Grądzka-Rejak, "Romualda Ciesielska m.in. ukrywała dzieci wytypowane w selekcji, organizowała dodatkowe racje żywnościowe, a także fałszowała metryki urodzenia dzieci". W Auschwitz przebywała do czasu ucieczki z transportu ewakuacyjnego w Jawiszowicach w styczniu 1945 r.
Holokaust
Feliks Ciesielski również został wywieziony do obozu koncentracyjnego Auschwitz, dzień wcześniej - 15 grudnia 1942 r. Prawdopodobnie przybył do obozu również transportem z więzienia na Montelupich. Następnie, po pewnym czasie, został przetransportowany do obozu koncentracyjnego Mauthausen, gdzie został zamordowany 18 marca 1945 r.
2 marca 1967 r. Ciesielscy zostali uhonorowani tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata - było to jedno z początkowych odznaczeń tym tytułem.
Kolejne odcinki cyklu "Nie tylko Ulmowie" prezentowane będą do końca maja w każdy piątek o godzinie 10. Dotychczas opublikowano m.in. filmy: "Czerwone korale" o rodzinach Gądków, Kucharskich, Książków i Nowaków z Wolicy i Wierzbicy k. Miechowa, "Ukrywani uciekli, gospodarze zabici" o rodzinie Balawendrów z Zalesia k. Lubaczowa, "Bunkier pod łóżkiem" o rodzinie Kobylców z Michałkowic k. Katowic oraz "Ukryli osiemnastu Żydów" o rodzinie Andrzejczyków.
Naukowcy oceniają, że Niemcy w czasie II wojnie światowej zamordowali za pomoc Żydom około tysiąca Polaków. Dzięki heroicznej działalności wielu mieszkańców Polski udało się uratować kilkadziesiąt tysięcy polskich obywateli pochodzenia żydowskiego.(PAP)
Autorka: Anna Kruszyńska
akr/ dki/
