Źródło: www.instytutstratwojennych.pl
Dwudniowe obrady w trakcie konferencji naukowej będą podsumowaniem dotychczasowych badań nad stratami poniesionymi przez Polskę na skutek okupacji sowieckiej. „Celem konferencji jest ukazanie +punktu wyjścia+, czyli bilansu otwarcia do dalszych badań” – powiedział PAP jej moderator dr Piotr Olechowski z Instytutu Karskiego.
Międzynarodowa konferencja naukowa „Przed 17 września 1939 r. Stan posiadania Rzeczypospolitej Polskiej na obszarze anektowanym przez ZSRR” odbędzie się w Pruszkowie koło Warszawy. Jej obrady zostały podzielone na pięć sekcji seminaryjnych przybliżających m.in. stan szkolnictwa powszechnego na ziemiach wschodnich II RP w przededniu II wojny światowej, skalę strat polskiego dziedzictwa narodowego oraz zniszczenia przemysłu Galicji. Oprócz badaczy z Polski w konferencji wezmą udział naukowcy z Ukrainy i Litwy. Zostanie przedstawionych dziewiętnaście referatów w pięciu sekcjach tematycznych.
84. rocznica sowieckiej napaści na Polskę
Jak podkreślają organizatorzy, prezentowane badania dotyczą całego obszaru zagarniętego w 1939 r. przez Związek Sowiecki na podstawie zawartych w Moskwie porozumień niemiecko-sowieckich. „Ten obszar to międzywojenne województwa wileńskie, nowogródzkie, białostockie, poleskie, wołyńskie, lwowskie, tarnopolskie i stanisławowskie, dziś wchodzące w skład trzech państw: Litwy, Białorusi i Ukrainy. Jak zaznaczył w rozmowie z PAP organizator konferencji dr Piotr Olechowski, naczelnik Wydziału ds. Badań nad Stratami Wojennymi Instytutu Strat Wojennych im. Jana Karskiego, celem konferencji jest podsumowanie „stanu posiadania ówczesnej Rzeczypospolitej w wielu dziedzinach, które jest niezbędne do podjęcia dalszych badań”. Dodał, że szacowanie polskich strat wojennych z winy totalitaryzmu sowieckiego będzie możliwe jedynie wówczas, gdy badacze określą dorobek cywilizacyjny i gospodarczy II RP na Kresach.
„Tematyka obejmuje szeroki wachlarz zagadnień, począwszy od strat niematerialnych w zakresie inteligencji polskiej (na czele z głównymi ośrodkami akademickimi na Wschodzie: Lwowem i Wilnem), przez szkolnictwo powszechne, kwestie gospodarcze, bankowość, specyfikę regionalną, infrastrukturę sportową, obiekty użyteczności publicznej, straty w zakresie kultury, sztuki, zbiorów muzealnych i bibliotecznych, obiekty wojskowe, a także utracone dziedzictwo narodowe w postaci pomników, nekropolii i innych elementów przestrzeni publicznej” – zauważył dr Olechowski. Podkreślił również, że wystąpienia badaczy są prezentacją efektów ich prac prowadzonych w ostatnich miesiącach. W lutym 2023 r. Instytut Strat Wojennych zorganizował seminarium naukowe „Straty wojenne na ziemiach wschodnich II RP w latach 1939-1946. Stan badań i perspektywy badawcze”, stanowiące wstęp do dalszych badań i prezentację dostępnej dla badaczy bazy źródłowej. „Tym razem naukowcy prezentują już konkretne ustalenia, nad którymi - we współpracy z ISW - pracowali przez wiele miesięcy” – dodał dr Olechowski.
Suma strat przekracza 6 bilionów złotych – raport o polskich stratach wojennych
Zdaniem organizatora konferencji prace nad raportem o stratach wojennych na Kresach będą znacznie trudniejsze niż te, których podsumowaniem był opublikowany 1 września 2022 r. raport o stratach wojennych poniesionych na skutek okupacji niemieckiej. Przyczyną są ograniczony dostęp do archiwów na Wschodzie z racji wojny w Ukrainie i zamknięte dla Polaków archiwa w Rosji i na Białorusi. W przeciwieństwie do prac dotyczących szacowania wysokości strat z winy Niemców tym razem niemożliwe jest szacowanie na podstawie kosztów odbudowy, ponieważ terytoria zagrabione przez Sowietów nie znalazły się w granicach Polski. „W tej chwili nie można zatem jednoznacznie pokusić się o podanie daty ogłoszenia raportu dotyczącego strat państwa polskiego, poniesionych na skutek okupacji sowieckiej” – wyjaśnił dr Olechowski.
O rozpoczęciu prac nad raportem mówił w rozmowie z PAP również wiceminister spraw zagranicznych, przewodniczący Rady Instytutu im. Karskiego, Arkadiusz Mularczyk. Poinformował m.in. o powierzeniu koordynacji trwających od kilku miesięcy prac badawczych dyrektorowi Instytutu, prof. Konradowi Wnękowi. „Pan profesor był też redaktorem naukowym raportu o stratach poniesionych z winy Niemiec” - zauważył Mularczyk. Zwrócił też uwagę, że od czasu publikacji raportu z 2022 r. nikt nie podważył jego ustaleń, dlatego podobna metodologia zostanie wykorzystana w raporcie o stratach poniesionych na skutek okupacji sowieckiej.
Przedstawione referaty zostaną opublikowane w formie artykułów na łamach czasopisma naukowego ISW „Studia i Materiały Instytutu Strat Wojennych im. Jana Karskiego”.
Pełny program konferencji jest dostępny na stronie ISW:
Autor: Michał Szukała
szuk/ skp/
