Projekt "Tropem badaczy Zagłębia Dąbrowskiego"
Dobiegł końca etnograficzny projekt badawczy poświęcony zmianom kulturowym, jakie na przełomie ostatnich dekad zaszły na terenie Zagłębia Dąbrowskiego w woj. śląskim. To pierwsze takie kompleksowe badanie tego regionu od kilkudziesięciu lat.
Efektem badań pt. "Tropem badaczy Zagłębia Dąbrowskiego" jest 400-stronicowa publikacja oraz wystawa fotografii, które we wtorek zaprezentowano w Sosnowieckim Centrum Sztuki – Zamku Sieleckim.
Koordynator przedsięwzięcia Aleksander Lysko z Regionalnego Instytutu Kultury w Katowicach podkreślił, że to pierwsza od dekad tak kompleksowa analiza etnograficzna tego regionu na pograniczu woj. śląskiego i małopolskiego. "Przez ostatnie lata prowadziliśmy wywiady i dokumentację m.in. w miejscowościach, w których badania etnograficzne prowadzone były kilkanaście i kilkadziesiąt lat temu" - mówił.
"Dzięki zderzeniu przeszłości z współczesnością mogliśmy uchwycić i przedstawić skalę zmian, jakie dokonały się w ostatnim czasie w kulturze Zagłębiaków" – dodał Lysko. Chodzi m.in. o sposób świętowania uroczystości rodzinnych czy kultywowania tradycji związanych z porami roku.
"W wielu przypadkach to ostatni moment, by uchwycić, zbadać i udokumentować zanikające zwyczaje czy tradycje" – mówił koordynator. Dodał, że wiele obrzędów dorocznych zostało, choć często w zmienionej formie, jednak niektóre już prawie zaniknęły jak np. świętowanie dnia patronki kolejarzy św. Katarzyny.
Z kolei wśród nowych, współcześnie pojawiających się świąt, badacze wskazali m.in. na amerykańskie Halloween czy Walentynki. Zdaniem koordynatora, nie można jednak jeszcze powiedzieć, czy to jedynie chwilowa moda, trend, czy już stały element kultury.
W ocenie Aleksandra Lyska z Regionalnego Instytutu Kultury w Katowicach publikacja jest ważnym elementem podtrzymywania tożsamości i kulturowej odrębności – w pozytywnym tego słowa znaczeniu – Zagłębiaków w wielokulturowym woj. śląskim. "To też jest narzędzie edukacyjne, promocyjne. Chcemy pokazać Zagłębiakom, kim są, skąd pochodzą" – dodał Lysko.
W ocenie Lyska publikacja jest też ważnym elementem podtrzymywania tożsamości i kulturowej odrębności – w pozytywnym tego słowa znaczeniu – Zagłębiaków w wielokulturowym woj. śląskim. "To też jest narzędzie edukacyjne, promocyjne. Chcemy pokazać Zagłębiakom, kim są, skąd pochodzą" – dodał Lysko.
Projekt "Tropem badaczy Zagłębia Dąbrowskiego" rozpoczął się w 2015 r. i jest kontynuacją rozpoczętych rok wcześniej badań punktowych, nad konkretnymi zjawiskami. W przyszłości badacze planują pogłębić analizę i obserwację zmian w świętowaniu wybranych obrzędów.
400-stronicową publikację dopełnia fotograficzna wystawa autorstwa Bartosza Gawlika i Roberta Garstki, na której zestawiono archiwalne i współczesne zdjęcia przedstawiające święta, obrzędy, a także architekturę tego regionu.
Badania w Zagłębiu Dąbrowskim prowadził Regionalny Instytut Kultury w Katowicach - instytucja kultury zajmująca się promowaniem regionalnego dziedzictwa kulturowego, która w tym roku została połączona z Regionalnego Ośrodka Kultury w Katowicach i Śląskiego Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach.
W realizację przedsięwzięcia zaangażowane były ponadto: Muzeum Zagłębia w Będzinie, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny" w Chorzowie, Muzeum Miejskie "Sztygarka" w Dąbrowie Górniczej oraz Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie. W prace włączyli się także m.in. Dobrawa Skonieczna-Gawlik, Bartosz Gawlik i Robert Garstka.
Projekt został dofinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
W ub. tygodniu władze województwa uruchomiły Internetową Platformie Edukacji Regionalnej "Eduś", czyli przygotowane przez Instytut Badań Regionalnych Biblioteki Śląskiej w Katowicach ogólnodostępne narzędzie z materiałami do zajęć tego typu dla uczniów i nauczycieli z całego województwa. Z kolei samorząd leżącego w Zagłębiu Dąbrowskim Sosnowca poinformował o wprowadzeniu tam lekcji edukacji regionalnej dotyczącej miasta.(PAP)
akp/ mow/
