XX Marsz Szlakiem Powstańców Styczniowych w 150. rocznicę zrywu. Fot. PAP/M. Walczak
W piątek miną 153 lata od wybuchu powstania styczniowego. Wiele wydarzeń z lat 1863-1864 rozegrało się na Kielecczyźnie, która jak co roku, w wielu miejscach i na wiele sposobów wspomina początek największego zrywu niepodległościowego w dziewiętnastym stuleciu.
Kilka kilometrów za północną granicą województwa świętokrzyskiego, w Szydłowcu (Mazowieckie) rozpoczną się centralne uroczystości 153 rocznicy powstania. Ich początek zaplanowano na tamtejszym Rynku Wielkim o 15. Pół godziny później w kościele św. Zygmunta rozpocznie się msza święta w intencji ojczyzny oraz powstańców. Chwilę po jej zakończeniu złożone zostaną kwiaty na płycie pamiątkowej ks. Aleksanda Malanowicza. Później uroczystości przeniosą się na cmentarz parafialny gdzie znajdują się mogiły poległych. O 17. rocznicowe wydarzenia przeniosą się do szydłowieckiego zamku.
W sobotę, 23 stycznia historyczną trasę z Suchedniowa do Bodzentyna przemierzą uczestnicy 23. Marszu Szlakiem Powstańców Styczniowych. Rozpocznie go o 8 msza św. w suchedniowskim kościele św. Andrzeja Apostoła. Godzinę później uczestnicy oddadzą hołd bohaterom sprzed 153 lat przy powstańczym krzyżu po czym wyruszą na szlak. Ten sam, który półtora wieku temu przemierzali walczący o niepodległość.
Zgodnie z planem piechurzy mają dotrzeć do Bodzentyna jeszcze przed zmierzchem, około 15. Tam będzie można zobaczyć m.in. rekonstrukcje historyczne oraz wziąć udział w uroczystościach na Górnym Rynku.
Według prof. Wiesława Cabana, historyka i znawcy tematu powstania styczniowego z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, około jednej czwartej wszystkich bitew powstania z lat 1863-1864 rozegrało się na terenie Kielecczyzny.
Pierwszej nocy powstania grupa mieszkańców Bodzentyna oraz spiskowców z Suchedniowa (łącznie około 500 osób), pod wodzą braci Ignacego, Jana i Józefa Dawidowiczów, wzięła udział w ataku na tutejszy rosyjski garnizon. Co roku mieszkańcy miejscowości oraz miłośnicy historii na różny sposób wspominają tamte wydarzenia. Od lat towarzyszy im wspomniany marsz prowadzący przez Michniow i Wzdół Rządowy.
W sobotę uroczystości związane z rocznicą zaplanowano także w Kierzu Niedźwiedzim (Świętokrzyskie). Znajduje się tam mogiła powstańcza. Według tradycji historycznej spoczywają tam powstańcy z 1863 roku. Niektórzy wiążą ją z bitwą pod Grzybową Górą w której zginęło kilkunastu Polaków.
W niedzielę główne uroczystości rocznicowe przeniosą się do Wąchocka. Tam od 9. będzie można poznać historię walk narodowowyzwoleńczych w muzeum w tamtejszym Opactwie Cystersów. O 11 odbędą się uroczystości w dworku przy ul. Gen. Mariana Langiewicza oraz przemarsz pod jego pomnik. Organizatorem wszystkich wymienionych wyżej uroczystości jest Federacja Kapituła Równość – Wolność – Niepodległość Kontynuacji Tradycji Powstania Styczniowego, Związek Strzelecki „Strzelec”, oraz samorządy miejsko-gminne w Szydłowcu, Suchedniowie, Bodzentynie, Wąchocku i Skarżysku-Kościelnym.
Osobne uroczystości odbędą się także na kieleckiej Karczówce – wzgórzu położonym w zachodniej części miasta na którym znajduje się klasztor Pallotynów. W całodziennym programie wydarzenia znalazły się m.in. marsze pamięci szlakiem Powstańców, które wyruszą z dwóch dzielnic Kielc – Czarnowa i Białogonu.
Główne uroczystości rozpoczną się o 12.30 Będą wspomnieniem mszy polowej z 23 stycznia 1916 r. kiedy po raz pierwszy oficjalnie świętowano tam rocznicę wydarzeń 1863 roku oraz wspominano poległych legionistów polskich z 1914 roku. Podczas tego spotkania zostanie odczytana historyczna odezwa do rodaków z 1916 roku. Rozkolportowana będzie także gazeta „Kuryer Kielecki". Wszystko z udziałem m.in. grup rekonstrukcyjnych oraz pocztów sztandarowych.
Jak informuje portal Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskie „Wrota Świętokrzyskie” „miłośnicy rajdów rocznicę powstania uczczą tradycyjnymi wędrówkami. Ostrowiecki oddział PTTK im. S. Jeżewskiego 23 stycznia organizuje 33. Złaz Na Polanie Langiewicza, a 20 lutego -24. Rajd Zimowy Szlakiem Powstania Styczniowego – Tarłów 2016. Natomiast kielecki oddział PTTK 11 lutego zaprasza chętnych na 8, Rajd Śladami Powstańców ku pamięci Jerzego Kowalczyka”.
Powstanie styczniowe było największym polskim zrywem narodowym, obejmującym ziemie zaboru rosyjskiego. Rozpoczęło się 22 stycznia 1863 r. Manifestem Tymczasowego Rządu Narodowego i trwało do wiosny 1864 r. Areną wielu działań powstańczych były tereny Kielecczyzny. Do historii przeszła jedna z największych bitew powstańczych oddziałów Mariana Langiewicza stoczona pod Małogoszczem położonym 30 km na zachód od Kielc.
Według prof. Wiesława Cabana, historyka i znawcy tematu powstania styczniowego z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, około jednej czwartej wszystkich bitew powstania z lat 1863-1864 rozegrało się na terenie Kielecczyzny.
Po zakończeniu powstania Polaków dotknęły liczne represje, m.in. konfiskata majątków szlacheckich, kasacja klasztorów na obszarze Królestwa Polskiego, wysokie kontrybucje i aktywna rusyfikacja. Za udział w powstaniu władze carskie skazały na śmierć ok. 700 osób. Na zesłanie skazano co najmniej 38 tys. osób. (PAP)
mjk/ rda/
