Artykuły historyczne

17 września przypada rocznica sowieckiej napaści na Polskę w 1939 r. Przez lata – w Polsce ludowej – była ona rocznicą zakazaną, nieobecną publicznie. O tym, o czym nie chciała pamiętać ludowa władza, pamiętało jednak wielu Polaków.

80 lat temu, 12 września 1939 r., w Abbeville na północy Francji doszło do spotkania premierów Francji i Wielkiej Brytanii, które zaważyło na dalszym biegu II wojny światowej. Rozmowy te stały w sprzeczności z działaniami z pierwszych dni września, które wskazywały, że pomoc dla Polski nadejdzie szybko.

30 lat temu, 12 września 1989 r., rząd Tadeusza Mazowieckiego uzyskał wotum zaufania. W ciągu niemal 500 dni urzędowania Rada Ministrów pod jego przewodnictwem dokonała reform, które zmieniły funkcjonowanie państwa i symbolicznie otworzyły historię III Rzeczypospolitej.

Kampania wrześniowa 1939 r. to pierwszy punkt zwrotny II wojny światowej. Postawa Polski sprawiła, że nazistowskie Niemcy straciły szansę na zwycięstwo w konflikcie planowanym jako seria błyskawicznych podbojów.

II wojna to największy i najbardziej wyniszczający konflikt w dziejach. I najbardziej zbrodniczy: akty ludobójstwa zdarzały się wcześniej, ale to na potrzeby tej wojny Niemcy opracowali technologię masowej zagłady. Walki trwały sześć lat, wciągniętych w nie było 61 krajów, z czego na terytoriach 40 z nich prowadzono działania bojowe. Oznacza to, że w wojnie nie brało udziału sześć państw, a 80 proc. ówczesnego globu było w nią zaangażowane bezpośrednio, choć w różnym zakresie. Walczyło ok. 110 mln ludzi – poległo blisko 25 mln z nich.

Ryszard Siwiec, który spalił się 8 września 1968 r. na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie, podczas ogólnopolskich dożynek protestując przeciwko interwencji w Czechosłowacji, w swoim testamencie napisał: „Ludzie, w których może jeszcze tkwi iskierka ludzkości, uczuć ludzkich, opamiętajcie się! Usłyszcie mój krzyk, krzyk szarego, zwyczajnego człowieka, syna narodu, który własną i cudzą wolność ukochał ponad wszystko, ponad własne życie, opamiętajcie się! Jeszcze nie jest za późno!”. Usłyszeli...

100 lat temu, w nocy z 16 na 17 sierpnia 1919 r., wybuchło pierwsze z trzech Powstań Śląskich. Wybuchło spontanicznie, trwało zaledwie osiem dni i zakończyło się militarną porażką. Miało jednak wpływ na decyzje podejmowane na konferencji pokojowej w Paryżu.

90 lat temu, 15 sierpnia 1929 r., urodziła się Anna Walentynowicz – jedna z kluczowych i symbolicznych postaci rodzącej się na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych „Solidarności”. To z jej powodu wybuchł słynny strajk w Stoczni Gdańskiej.

75 lat temu, 2 sierpnia 1944 r., ukazał się pierwszy powstańczy numer „Biuletynu Informacyjnego” – prasowego okrętu flagowego Biura Informacji i Propagandy Armii Krajowej.

Dziś obchody rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego mają rangę niemal równą najważniejszym świętom narodowym. Jednak przez dziesięciolecia symboliczna godzina „W” była lekceważona lub umniejszana. Wysiłek Armii Krajowej był zaś niegdyś nazywany nawet „oszustwem i fałszem”.