Artykuły historyczne

„Upiorne wyzwolenie” – 17 stycznia 1945 r. rozpoczęła się sowiecka okupacja Warszawy

17 stycznia 1945 r., do lewobrzeżnych ruin Warszawy wkroczyły oddziały 1 Armii WP oraz Armii Czerwonej. Przez pół wieku w propagandzie komunistycznej dzień ten określano jako moment „wyzwolenia stolicy”. Świadkowie tych wydarzeń mówili o „upiornym +wyzwoleniu+ trupa miasta”.

Przywrócił Mazury Polsce, a Polskę Mazurom – 105 lat temu zmarł Wojciech Kętrzyński

105 lat temu, 15 stycznia 1918 r., zmarł Wojciech Kętrzyński, badacz dziejów Pomorza, Warmii i Mazur, historyk, bibliotekarz, publicysta i poeta, wieloletni dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie. „Przywrócił Mazury Polsce, a Polskę Mazurom” – przyjęło się o nim mówić.

160 lat temu Rosjanie przeprowadzili „brankę” Polaków do swojej armii

160 lat temu, w nocy z 14 na 15 stycznia 1863 r., reżim carski przeprowadził brankę polskiej młodzieży. Ten akt terroru miał stłumić nastroje patriotyczne i pragnienie walki o niepodległości, a stał się iskrą, która doprowadziła do wybuchu Powstania Styczniowego.

30 lat temu zmarł Józef Czapski, malarz, dokumentator zbrodni katyńskiej

30 lat temu, 12 stycznia 1993 r. w Maisons-Laffitte pod Paryżem zmarł Józef Czapski, malarz, pisarz, żołnierz, więzień Starobielska, jeden z twórców paryskiej Kultury, dokumentator zbrodni katyńskiej . Miał 96 lat.

210 lat temu urodził się Hipolit Cegielski – patriota, współtwórca polskiego przemysłu

210 lat temu, 6 stycznia 1813 r., urodził się Hipolit Cegielski, nauczyciel, przemysłowiec, zwolennik pracy organicznej, publicysta. Był jednym z największych bohaterów „najdłuższej wojny współczesnej Europy”, która zapewniła Polakom przetrwanie na terenie zaboru pruskiego.

80 lat temu Niemcy rozstrzelali Jerzego Iwanowa-Szajnowicza

80 lat temu, 4 stycznia 1943 r., polski bojownik greckiego ruchu oporu Jerzy Iwanow-Szajnowicz został rozstrzelany przez Niemców. Zorganizował on siatkę wywiadowczą w porcie Pireus i innych greckich miastach. Niemcy skazali go na trzykrotną karę śmierci. Ostatnie jego słowa brzmiały „Niech żyje Grecja! Niech żyje Polska!”.

„Ich pierwszy wyczyn był najważniejszy” – 90 lat temu Polacy złamali Enigmę

90 lat temu, prawdopodobnie 31 grudnia 1932 r., polski kryptolog Marian Rejewski złamał kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Ten sukces był podstawą dalszych prac nad odczytaniem tajemnic niemieckiej machiny wojennej, które przyczyniło się do klęski III Rzeszy.

80 lat temu zginął Bolesław Mołojec, dowódca Gwardii Ludowej

80 lat temu, 31 grudnia 1942 r., członkowie bojówki komunistycznej Gwardii Ludowej zastrzelili dowódcę tej formacji, Bolesława Mołojca. Odpowiadał on za śmierć przywódcy PPR, Marcelego Nowotki. Do dziś nie wyjaśniono okoliczności mordów w kierownictwie kierowanej przez Moskwę partii komunistycznej.

Boże Narodzenie w okupowanej Warszawie, czyli święta w cieniu wojny

Święta Bożego Narodzenia w okupowanej Warszawie były obchodzone w tragicznym nastroju. Warszawiacy starali się jednak kultywować jak najwięcej tradycji bożonarodzeniowych – mówi PAP Michał Tomasz Wójciuk, historyk z działu historycznego Muzeum Powstania Warszawskiego.