Gwara śląska potrzebuje ustawowego wsparcia jako element dziedzictwa kulturowego – ocenili uczestnicy środowej debaty, zorganizowanej przez Nowoczesną w Katowicach.
Posłowie Nowoczesnej planują złożyć w Sejmie projekt nowelizacji ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz języku regionalnym, nadający śląskiej mowie status takiego języka.
Jak argumentują, gdyby "ślonska godka" została językiem regionalnym, jak kaszubski, możliwe byłoby publiczne wsparcie edukacji regionalnej czy działalności kulturalnej i artystycznej związanej z tym językiem. O taką regulację od dawna zabiegają środowiska odwołujące się do śląskiej tradycji, jednak ich inicjatywy nie znalazły dotąd poparcia w parlamencie.
„Chcielibyśmy, żeby uzasadnienie ustawy było podsumowaniem cyklu debat, ale też stworzyło pozytywny klimat dla języka śląskiego. Ustawowe uznanie +godki” to oddanie Ślązakom szacunku, a język zyskałby dzięki temu wsparcie instytucjonalne, które jest potrzebne” – powiedziała PAP posłanka Monika Rosa.
„To, że dotychczas język śląski nie został ujęty w ustawie, być może wynika z jakiegoś strachu, niezrozumienia Śląska, zamykania się, ale też pewnie takiego tkwienia w duopolu partii konserwatywnych – PO i PiS” – dodała.
„Byłoby dobrze i dla śląszczyzny, i dla polskiego państwa, żeby uznać język śląski za regionalny. To dawałoby duże szanse wydawnicze, edytorskie, byłyby pieniądze na teatry, które mogłyby po śląsku wystawiać śląskie sztuki, inne media też mogłyby zafunkcjonować. Tego brakuje, robimy to po amatorsku, jako wolontariusze” – powiedział filolog prof. Zbigniew Kadłubek z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
„Chcielibyśmy, żeby uzasadnienie ustawy było podsumowaniem cyklu debat, ale też stworzyło pozytywny klimat dla języka śląskiego. Ustawowe uznanie +godki” to oddanie Ślązakom szacunku, a język zyskałby dzięki temu wsparcie instytucjonalne, które jest potrzebne” – powiedziała PAP posłanka Monika Rosa.
„Tę kwestię trzeba czytać w kontekście demokracji, pewnych swobód, wolności, pewnej troski o państwo, region, o to, co lokalne, małe. To nie zawsze znajduje zrozumienie w Polsce” – dodał.
Inicjatorzy projektu, który zamierza złożyć Nowoczesna, wskazują, że proponowana przez nich nowelizacja ustawy o mniejszościach skupi się na uznaniu śląskiego za język regionalny, a nie - jak wcześniejszy projekt obywatelski - na wpisaniu do ustawy śląskiej mniejszości etnicznej.
Wspierany m.in. przez Ruch Autonomii Śląska (RAŚ) obywatelski projekt nowelizacji ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych trafił do Sejmu w lipcu 2014 r. Jego pierwsze czytanie odbyło się w październiku 2014 r., ponieważ jednak w poprzedniej kadencji nie wyczerpano związanej z nim procedury, w obecnej – jako projekt obywatelski - rozpatrywany był od nowa. W październiku ub. roku odrzuciły go dwie sejmowe komisje; aby jego procedowanie dobiegło końca, potrzebna jest jeszcze ostatecznie decyzja Sejmu. Obywatelski projekt negatywnie zaopiniował rząd, rekomendując zaprzestanie nad nim prac legislacyjnych.
Inicjatorem obywatelskiego projektu była Rada Górnośląska zrzeszająca 11 śląskich organizacji i stowarzyszeń, m.in. RAŚ, Związek Górnośląski i Stowarzyszenie Osób Narodowości Śląskiej. Inicjatywę wsparli europoseł Marek Plura (PO), b. poseł Piotr Chmielowski (SLD) i b. senator Kazimierz Kutz (niezrz.). W obywatelskim projekcie przewidziano dopisanie do obecnej listy czterech mniejszości etnicznych - karaimskiej, łemkowskiej, romskiej i tatarskiej, piątej - śląskiej. Podczas trwającej wiosną 2014 r. zbiórki podpisów poparło go 140 tys. osób.
Wprowadzona w życie w 2005 r. ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym rozróżnia mniejszość narodową od etnicznej poprzez kryterium utożsamiania się z narodem zorganizowanym we własnym państwie. Postulowane przez śląskie środowiska zmiany w ustawie dałyby mowie śląskiej podobne prawa, jakie wynikałyby z nadania jej statusu języka regionalnego. Zapewniłyby też fundusze m.in. na śląską edukację regionalną, działalność kulturalną i artystyczną, tworzenie śląskich programów telewizyjnych i audycji radiowych oraz ochronę miejsc związanych ze śląską kulturą.(PAP)
lun/ mab/ mok/
