Akcja "Bollwerk" autorstwa Aleksandry Pietrowicz - pierwszy zeszyt z serii wydawniczej poznańskiego IPN „Wielkopolska w XX wieku”
W 75. rocznicę akcji Bollwerk - największej operacji dywersyjno-sabotażowej Polskiego Państwa Podziemnego w Poznaniu wymierzonej w niemieckiego okupanta - poznański IPN przygotował broszurę edukacyjną przybliżającą historię brawurowej akcji ZWZ-AK. Publikacja inicjuje nową edukacyjną serię wydawniczą „Wielkopolska w XX wieku”.
Pierwszy zeszyt z serii, autorstwa Aleksandry Pietrowicz, poświęcony akcji Bollwerk – najgłośniejszej akcji sabotażowo-dywersyjnej w okupowanej Wielkopolsce, jest już dostępny w wersji elektronicznej.
Zeszyty edukacyjne wydawane w ramach serii wydawniczej „Wielkopolska w XX wieku” przygotowanej przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu przypomną wydarzenia historyczne i sylwetki osób, które odegrały ważną rolę w historii regionu. Do współpracy przy wydawnictwie IPN zaprosił historyków – specjalistów z danej dziedziny – aby w przystępny sposób opowiedzieli o przeszłości Poznania i Wielkopolski w latach 1918–89.
Pierwszy zeszyt z serii wydawniczej poznańskiego IPN „Wielkopolska w XX wieku”, autorstwa Aleksandry Pietrowicz, poświęcony akcji Bollwerk – najgłośniejszej akcji sabotażowo-dywersyjnej w okupowanej Wielkopolsce, jest już dostępny w wersji elektronicznej.
W kolejnych zeszytach serii będą przypominane osoby szczególnie zaangażowane w tworzenie II Rzeczpospolitej, działalność Polskiego Państwa Podziemnego oraz sprzeciwiające się komunistycznemu systemowi władzy – Żołnierzy Wyklętych, uczestników Poznańskiego Czerwca 1956 roku oraz opozycji demokratycznej lat 1976–1989.
IPN chce, by zeszyty edukacyjne przybliżyły czytelnikom zapomnianych często bohaterów, pozwoliły poznać ich intencje, motywy działania oraz konsekwencje, jakie ponieśli na skutek zaangażowania w działalność niepodległościową i opozycyjną. Zeszyty edukacyjne powinny w istotny sposób uzupełnić wiedzę historyczną zawartą w podręcznikach historii, a zwłaszcza wiedzę o najnowszej historii regionu.
***
Brawurowa akcja Bollwerk była najgłośniejszym atakiem konspiratorów na niemieckich okupantów w Wielkopolsce. Była to największa akcja dywersyjno-sabotażowa polskiego państwa podziemnego w Poznaniu.
W wyniku akcji Bollwerk armia niemiecka poniosła ogromne straty – magazyny były bardzo zasobne, spłonęło zaopatrzenie dla wojska niezbędne na froncie wschodnim w czasie rosyjskiej zimy: narty, buty, ciepła odzież pochodzące ze zbiórki prowadzonej niemal w całej Rzeszy o szacunkowej wartości 1,5 mln ówczesnych marek. „Bollwerk” znacząco przyczynił się do opóźnień w zaopatrzeniu wojsk niemieckich na wschodnim froncie w najbardziej dla nich newralgicznym okresie.
75 lat temu, w nocy z 20 na 21 lutego 1942 r., dwunastoosobowy oddział żołnierzy plutonu lotnego Wielkopolskiego Kierownictwa Związku Odwetu ZWZ–AK pod dowództwem st. sierż. Michała Garczyka „Kuby” podpalił niemieckie magazyny żywności, broni i umundurowania znajdujące się w porcie nad Wartą. Akcja została przeprowadzona w sposób brawurowy: skonstruowano m.in. urządzenie, które spowodowało zwarcie instalacji elektrycznej i pożar w jednym z magazynów.
W wyniku tej udanej akcji armia niemiecka poniosła ogromne straty – magazyny były bardzo zasobne, spłonęło zaopatrzenie dla wojska niezbędne na froncie wschodnim w czasie rosyjskiej zimy: narty, buty, ciepła odzież pochodzące ze zbiórki prowadzonej niemal w całej Rzeszy o szacunkowej wartości 1,5 mln ówczesnych marek.
„Bollwerk” znacząco przyczynił się do opóźnień w zaopatrzeniu wojsk niemieckich na wschodnim froncie w najbardziej dla nich newralgicznym okresie.
Dywersanci nie pozostawili po sobie śladu – wszystko wyglądało na to, że pożar spowodowało zwarcie instalacji elektrycznej. Mimo to poznańskie Gestapo podjęło śledztwo, które doprowadziło do ujęcia niemal wszystkich wykonawców akcji. W wyniku brutalnych przesłuchań niektórzy członkowie grupy dywersyjnej stracili życie. Ci, którzy przeżyli śledztwo zostali straceni w więzieniu przy ul. Młyńskiej bądź zamordowani w niemieckich obozach koncentracyjnych. W Poznaniu szczególnie trudno było prowadzić konspirację, dlatego odwaga tych ludzi była nie do przecenienia. Tymczasem akcja ta jest mniej znana od wielu zdecydowanie mniejszych, podobnych wydarzeń w trakcie wojny.
Poznańskie Gestapo podjęło śledztwo, które doprowadziło do ujęcia niemal wszystkich wykonawców akcji. W wyniku brutalnych przesłuchań niektórzy członkowie grupy dywersyjnej stracili życie. Ci, którzy przeżyli śledztwo zostali straceni w więzieniu przy ul. Młyńskiej bądź zamordowani w niemieckich obozach koncentracyjnych. W Poznaniu szczególnie trudno było prowadzić konspirację, dlatego odwaga tych ludzi była nie do przecenienia. Tymczasem akcja ta jest mniej znana od wielu zdecydowanie mniejszych, podobnych wydarzeń w trakcie wojny.
W 1982 r. mieszkańcy Poznania ufundowali tablicę przy ul. Estkowskiego, tuż przy porcie rzecznym, upamiętniającą to wydarzenie. Od tego czasu, co roku odbywają się pod nią uroczystości upamiętniające akcję i tych, którzy ją zorganizowali i przypłacili ją życiem. Napis na nim głosi: „Na rozkaz gen. Władysława Sikorskiego, w dniu 21 lutego 1942 oddział dywersji bojowej Związku Odwetu „Kuba", w brawurowej akcji „Bollwerk" dokonał spalenia obiektów magazynów portu rzecznego, zadając okupantowi dotkliwe straty. W odwecie za tę akcję hitlerowcy stracili w Poznaniu i w Warszawie szereg poznaniaków, żołnierzy Armii Krajowej". Na pomniku widnieją nazwiska wszystkich uczestników akcji.
***
Obchody 75. rocznicy akcji Bollwerk w Poznaniu odbędą się 21 lutego - zainauguruje je o godz. 10:00 akademia patriotyczno-artystyczna w Szkole Podstawowej nr 40 im. Mieszka I przy ul. Garbary 82. Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu będzie reprezentował dyrektor oddziału, dr Rafał Reczek.
Około godziny 11:00 zaproszeni goście przemaszerują pod pomnik upamiętniający Akcją Bolwerk przy ul. Estkowskiego w Poznaniu. Podczas uroczystości będzie dystrybuowana najnowsza broszura edukacyjna IPN z serii „Wielkopolska w XX wieku” poświęcona akcji akcji Bollwerk, autorstwa Aleksandry Pietrowicz.
Organizatorzy: Prezydent Miasta Poznania, Zarząd Okręgu Wielkopolska Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Środowisko Pałac oraz Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 40 im. Mieszka I w Poznaniu przy wsparciu merytorycznym Instytutu Pamięci Narodowej Oddziału w Poznaniu.
Źródło: Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu
