„Sytuacja w kraju, czyli warunki, w jakich żyje naród polski i w jakich znalazło się państwo polskie w wyniku drugiej wojny światowej interesuje każdego Polaka poza granicami kraju” - tak rozpoczyna się jeden z dokumentów opracowanych na potrzeby rządu RP na Uchodźstwie, które prezentuje IPN w wydanej właśnie publikacji „Polska pod reżimem komunistycznym. Sprawozdanie z sytuacji w kraju (1944-1949)”.
Ta książka to opowieść o samotności wszystkich, którzy ocaleli z Zagłady - mówi szwedzki pisarz Goeran Rosenberg, którego książka "Krótki przystanek w drodze do Auschwitz" nominowana jest do Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za reportaż literacki.
Czystka jako metoda budowania aparatu terroru stanowi główny motyw książki Roberta Spałka "Komuniści przeciwko komunistom". Czystki stosowane były zarówno w Związku Sowieckim jak i we wszystkich krajach bloku komunistycznego. Ci, którzy z wiarą i zapalczywością wprowadzali nowe, komunistyczne porządki w każdej chwili sami mogli stać się ich ofiarami i odwrotnie, mogli stanąć po stronie najbardziej brutalnych oprawców. Czystki były motorem napędowym komunizmu, ale jak spojrzeć wstecz, to można by rozszerzyć tę tezę na procesy rewolucyjne i ich konsekwencje.
Na półkach księgarskich ukazało się polskie wydanie książki „Nieznany front zimnej wojny. Tajny program dystrybucji książek za żelazną kurtyną” Alfreda Reischa. Chodziło o przemycenie wolnego, nieocenzurowanego słowa i myśli do krajów wschodniej Europy - mówi dr Małgorzata Choma-Jusińska.
"Tak jak zdrowa i potrzebna jest różnica poglądów i postaw, tak zarazem olbrzymie (...) szkody przynoszą sprawie polskiej rozdźwięki” – pisał Zdzisław Najder do Jerzego Giedroycia. Zbiór listów, który się właśnie ukazał, obejmuje ok. trzydziestoletni okres ich korespondencji.
Książka Magdaleny Grzebałkowskiej „1945. Wojna i pokój” jest próbą pokazania, że dla zwykłego człowieka stan wojny oraz stan pokoju przenikają się wzajemnie i niemożliwe jest jednoznaczne określenie momentu, ani nawet miejsca, którym następuje zmiana obu tych stanów.
"Noblesse oblige. Rzecz o szlachcie polskiej" to książka napisana przez Andrzeja Kacperskiego z nostalgią i wyrzutem. Autor stara się zobrazować kształtowanie się stanu szlacheckiego, jego rozwój dokonania, wzloty i upadki tak w oparciu o dokumenty historyczne, jak i wzbogacić je barwnym opisem literatury pięknej w różnych fazach i formach.
„Sklep po sklepie, dom po domu – wpadali do środka, niszczyli i biegli dalej. Rodziny żydowskie chowały się w piwnicach, na strychach, w szopkach i komórkach. […] Krzos, Zieliński, Pasek walili kamieniami, w końcu rozwalili drzwi szafy, pobili Chanę i Kozłowskiego kamieniami i drągami” – tak jedno z zajść antyżydowskich w przedwojennej Polsce opisuje Anna Kłys w książce „Tajemnica pana Cukra. Polsko-żydowska wojna przed wojną”.
"Ósmego maja 1945 roku zakończyła się II wojna światowa (...) W naszym kraju również zwycięstwo w II wojnie światowej celebrowane jest 8 maja, ale dopiero od lat dziewięćdziesiątych XX stulecia, ponieważ wcześniej obchodzono je tak, jak w Związku Radzieckim, czyli 9 maja. A wszystko dlatego, że ceremonia podpisania kapitulacji odbyła się 8 maja późną nocą, według czasu moskiewskiego był już 9 maja" - pisze o obchodach Dnia Zwycięstwa historyk Iwona Kienzler w jednym z tomów serii "Kronika PRL 1944-1989".
W swojej książce "Ostatni salon PRL. Rzecz o Franciszku Xawerym hrabim Pusłowskim" prof. Andrzej Chwalba opowiada o barwnej i ekscentrycznej postaci krakowskich elit - dyplomacie, tłumaczu, poecie, kolekcjonerze dzieł sztuki oraz o prowadzonym przez niego przed- i powojennym salonie w Krakowie.