Wystawa „Okno wystawowe księgarni warszawskiej w 1939 r.” w Muzeum Drukarstwa
Wydawnictwa z lat 20. i 30. XX w. dostępne w 1939 r. w stołecznych księgarniach znalazły się na wystawie w Muzeum Drukarstwa. To książki popularnonaukowe, poezja i literatura dla dzieci, ale też encyklopedie i albumy, które mają dać wyobrażenie o upodobaniach literackich mieszkańców.
"Ekspozycja +Okno wystawowe księgarni warszawskiej w 1939 roku+, jak wskazuje tytuł, jest przypomnieniem 80. rocznicy wybuchu II wojny. Przygotowana została z wybranych pozycji z Księgozbioru Muzeum Drukarstwa. Obejmuje wydawnictwa z lat 20. i 30. XX w. dostępne wówczas w warszawskich księgarniach. Wydawnictwa te dają pewne wyobrażenie o upodobaniach literackich mieszkańców miasta, chociaż oczywiście nie w pełni odzwierciedlają zainteresowania czytelników sprzed 80 lat" - powiedziała PAP starsza kustosz z Muzeum Drukarstwa Maria Ejchman.
Nieba i ziemi nie widać – wspomnienia warszawiaków z września 1939 r. na wystawie
Publikacje pogrupowano według działów tematycznych - tak jak w księgarni. Zebrano w nich: książki dla dzieci i młodzieży, wydawnictwa z dziedziny popularnonaukowej oraz publicystki politycznej, literatury i poezji polskiej, a także encyklopedie, słowniki i albumy oraz akcydensy (samoistne druki o charakterze użytkowym lub okolicznościowym) z kręgu zainteresowań muzyką. "Są one wartościowe zarówno z uwagi na zawarte w nich różnorakie zagadnienia czy walor literacki, ale też ze względu na wyszukany charakter edytorski i artystyczny. Pobudzają do refleksji i rozważań o mentalności odbiorców i wydawców" - podkreśliła.
"Aby pełniej ukazać piękno książek, na 13 planszach pokazano poszczególne ich stronice wraz z ilustracjami, chcąc przywołać pamięć o wybitnych grafikach i malarzach tamtego czasu ilustrujących książki nie tylko dla dzieci. Można więc obejrzeć ilustracje książkowe wykonane przez Antoniego Gawińskiego, Mariana Walentynowicza, Konstantego Sopoćko i Bronisława Gembarzewskiego, który był nie tylko malarzem batalistą, historykiem, ale też muzealnikiem. Pokazano także książki zaprojektowane przez wyjątkowy duet grafików Anatola Girsa i Bolesława Barcza – +Przygody Sindbada Żeglarza+ Bolesława Leśmiana i +Polska na morzu+" - opowiadała starsza kustosz.
Heroizm oblężonego miasta. Ludność cywilna Warszawy we wrześniu 1939 roku
Za wysoką klasę artystyczną i edytorską tej ostatniej - jak relacjonowała - artyści ci zdobyli główne nagrody na wystawach międzynarodowych w Paryżu i Nowym Jorku. "Zupełnie niezwykły jest też album +Pascha+ z ilustracjami Zofii Stryjeńskiej czy +Chłopi+ Stanisława Reymonta z ilustracjami Apoloniusza Kędzierskiego. Ukazanie książek w +oknie wystawowym księgarni warszawskiej w 1939 roku+ obliguje również do przypomnienia ich wydawców - firm wydawniczo-księgarskich. Były to wydawnictwa +stare+ – założone jeszcze w XIX w. i te najnowsze – powstałe w odrodzonej Polsce" - mówiła.
Najstarsze to firmy: Gustawa Gebethnera i Roberta Wolffa, Michała Arcta, Ferdynanda Hoesicka; z początku XX w. – Jakuba Mortkowicza, a po 1918 r. - Władysława Trzaski, Józefa Everta i Jana Michalskiego (TEM). "Nowatorskimi oficynami wydawniczymi obok TEM-u była Nasza Księgarnia SA z wybitnym redaktorem naczelnym Józefem Włodarskim oraz Księgarnia Wojskowa. Właściciele owych wydawnictw i zarządzający nimi, odznaczali się rzetelną wiedzą z zakresu księgarsko-wydawniczego oraz wieloletnią praktyką, zdobytą w Polsce i na zachodzie Europy, a przede wszystkim autentycznym umiłowaniem słowa drukowanego. Cechowała ich ogromna pomysłowość i energia w realizowaniu nowych koncepcji wydawniczych. Praca była ich pasją i powołaniem" - zaznaczyła Ejchman.
"Niektórzy - jak Mortkowicz czy Michalski - osobiście doglądali całego procesu powstawania książki. Czuwali nad stroną edytorską, dobierając gatunek papieru, krój czcionki, ilustracje. A potem z pracowitością i oddaniem popularyzowali czytelnictwo wydając m.in. tanie tytuły, aby trafiły do szerokiego kręgu odbiorców. Wdrażali nowoczesne standardy pracy, pomysły na reklamę i dystrybucję, dogodne – na raty – formy sprzedaży. Choć wojna zrujnowała prawie całkowicie to dziedzictwo, to ich genius loci pozostał na stronicach ocalałych książek. Z ekspozycji tej początkujący graficy mogą odczytać treści związane z projektowaniem książek, poznać prace utalentowanych grafików książkowych, znaleźć inspirację dla swojej twórczości, dzieci i młodzież natomiast na nowo wzbudzić umiłowanie słowa pisanego" - dodała.
Wystawę można oglądać do 25 kwietnia 2020 r. (PAP)
autor: Anna Kondek-Dyoniziak
akn/ agz/
