Zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Mateusz Szpytma. Fot. PAP/M. Marek
Powstanie „Solidarności” było jednym z najważniejszych wydarzeń drugiej połowy XX wieku, nie tylko w naszym kraju – mówił wiceprezes IPN Mateusz Szpytma, otwierając w czwartek w Katowicach dwudniową konferencję naukową poświęconą wydarzeniom sprzed 40 lat.
Zainaugurowana w czwartek konferencja nosi tytuł: „Z dala od Centrum. Sierpień 1980 na południu Polski w świetle działań partii i bezpieki”. Historycy przez dwa dni będą rozmawiali o sytuacji społeczno-politycznej w roku narodzin NSZZ „Solidarność”.
„Powstanie NSZZ +Solidarność+ było jednym z najważniejszych wydarzeń drugiej połowy XX wieku, nie tylko w Polsce, ale można powiedzieć, że i w świecie” - powiedział Szpytma. Jak dodał, 40 lat temu powstał wtedy niezależny od komunistów związek zawodowy, który wkrótce wyszedł poza swoje ramy i stał się liczącym 10 milionów członków ruchem społecznym.
Nie tylko Gdańsk. Porozumienia Sierpniowe 1980 r.
„Solidarność wyrażała aspiracje wolnościowe nie tylko Polaków, ale też w dłuższej perspektywie przyczyniła się przecież do upadku komunizmu, przyczyniła się do wyzwolenia wielu krajów od zależności od Związku Sowieckiego czy w niektórych przypadkach nawet od okupacji sowieckiej. To jest coś, o czym musimy mówić i w Polce, i na świecie” - dodał wiceprezes.
Szpytma przypomniał, że IPN bada i opisuje ten temat od chwili swojego powstania, wydając wiele publikacji. Konferencja jest formą upamiętnienia 40-lecia powstania związku, ale ma też zwracać uwagę na nowe kierunki badań.
Zgodnie z programem, w pierwszej części konferencji referenci zarysują sytuację społeczno-polityczną przed wybuchem strajków latem 1980 r., relacje opozycji i Kościoła w przededniu protestów robotniczych, stanowisko PZPR wobec strajków oraz działania opozycji przedsierpniowej w lecie 1980 r. W kolejnych dwóch panelach zaprezentowane zostaną referaty odnoszące się do strajków i protestów robotniczych na południu Polski latem 1980 r. - będą one poświęcone sytuacji w Małopolsce i w południowo-wschodniej części kraju.
Porozumienia Sierpniowe i „Solidarność” – 40. rocznica
W drugim dniu konferencji dwa pierwsze panele poświęcone zostaną omówieniu konsekwencji strajków z lata 1980 r. oraz narodzinom Solidarności w różnych regionach, miastach czy uczelniach południowej Polski oraz działaniom podejmowanym przez ówczesny aparat władzy. W ostatnim panelu przedstawione zostaną początki Niezależnego Zrzeszenia Studentów na południu Polski, niezależnego ruchu studenckiego w woj. katowickim oraz wybrane aspekty współpracy między NZS a rzeszowską „S”. Prelegenci będą także dyskutować o wpływie sierpniowych strajków na kryzys ideologiczny nomenklatury.
Podsumowaniem konferencji będzie panel dyskusyjny ze świadkami historii, zatytułowany „Znaczenie strajków z lata 1980 r. na południu Polski dla sytuacji w PRL”. Wezmą w nim udział uczestnicy protestów w poszczególnych regionach.(PAP)
autor: Krzysztof Konopka
kon/ lun/ pat/
