Z okazji stulecia odznaczenia Płocka Krzyżem Walecznych za obronę przed armią bolszewicką na płockim Ratuszu od 30 kwietnia do 3 maja prezentowane będą animacje z historycznymi postaciami – bohaterami wydarzeń, które uhonorował nadanym miastu wyróżnieniem marszałek Józef Piłsudski.
Płock jest drugim obok Lwowa miastem, które w uznaniu bohaterstwa w odparciu ataku armii bolszewickiej w 1920 r. otrzymało odznaczenie wojskowe, przy czym Lwów został odznaczony Orderem Virtuti Militari.
Marszałek Józef Piłsudski podczas wizyty w Płocku 10 kwietnia 1921 r. odznaczył obrońców miasta - 15 oficerów oraz 64 innych żołnierzy i cywilów, w tym harcerzy - Orderami Virtuti Militari i Krzyżami Walecznych. Uhonorował także Płock, który jako miasto-bohater otrzymał Krzyż Walecznych.
Bp P. Libera w 100. rocznicę odznaczenia Płocka za obronę przed bolszewikami: ważna jest pamięć
„W artystycznej formie, dzięki wyświetlanym grafikom, w symboliczny sposób nawiążemy do 100-lecia odznaczenia Płocka Krzyżem Walecznych za bohaterstwo jego mieszkańców w wojnie polsko-bolszewickiej” – poinformował Urząd Miasta. Jak zapowiedział, dzięki technice video mappingu na animacjach pojawią się postacie, które swoimi działaniami w 1920 r. i 1921 r. zapisały się w historii Płocka, w tym pedagog i działaczka społeczna Marcelina Rościszewska, harcerze Antolek Gradowski i Tadzio Jeziorowski oraz sam marszałek Józef Piłsudski.
W informacji o wydarzeniu płocki Urząd Miasta podał, iż historyczne animacje będą wyświetlane na elewacji płockiego Ratusza każdego wieczoru kilkakrotnie od 30 kwietnia do 3 maja - początek pierwszego pokazu anonsowany jest o stałej porze, na godz. 20.30. „Przeniesiemy się do Płocka sprzed stu lat” – zachęca Urząd Miasta do oglądania multimedialnej prezentacji. Wraz z nim historyczne widowisko przygotował Płocki Ośrodek Kultury i Sztuki, a partnerami przedsięwzięcia zostali: „Biuro Programu Niepodległa”, samorząd Mazowsza oraz spółka Mirbud.
Armia bolszewicka, chcąc sforsować Wisłę i wyjść na przedpola Warszawy od zachodu, zaatakowała Płock 18 sierpnia 1920 r. Głównymi siłami natarcia, liczącymi w sumie ok. 3,5 tys. żołnierzy, był 3. Korpus Kawalerii Gaj-Chana. Do obrony miasta, w którym stacjonowały wówczas trzy bataliony piechoty oraz szwadron Jazdy Tatarskiej, łącznie ok. 1,2 tys. żołnierzy wojska polskiego, stanęła ludność cywilna, w tym kobiety i dzieci.
Armia bolszewicka, chcąc sforsować Wisłę i wyjść na przedpola Warszawy od zachodu, zaatakowała Płock 18 sierpnia 1920 r. Głównymi siłami natarcia, liczącymi w sumie ok. 3,5 tys. żołnierzy, był 3. Korpus Kawalerii Gaj-Chana. Do obrony miasta, w którym stacjonowały wówczas trzy bataliony piechoty oraz szwadron Jazdy Tatarskiej, łącznie ok. 1,2 tys. żołnierzy wojska polskiego, stanęła ludność cywilna, w tym kobiety i dzieci. Obrońców wspierali marynarze Flotylli Wiślanej z okrętów „Minister”, „Wawel” i „Stefan Batory”, które ostrzeliwały z rzeki pozycje bolszewików.
Walka o Płock i przyczółek mostu przez Wisłę trwała 21 godzin. Na ulicach wzniesiono barykady. Jedną z organizatorek cywilnej obrony miasta była Marcelina Rościszewska. Jako przewodnicząca Służby Narodowej Kobiet Polskich zorganizowała w prowadzonej przez siebie żeńskiej Szkole Udziałowej szpital polowy oraz punkt żywieniowy, a jej uczennice były m.in. sanitariuszkami.
Obchody 100. rocznicy odznaczenia miasta Krzyżem Walecznych za obronę przed armią bolszewicką
W zajętej części Płocka bolszewicy dopuszczali się zbrodni, jak rozstrzelanie 22 pacjentów tamtejszego Szpitala Garnizonowego, a także licznych rozbojów i gwałtów na cywilach, w tym na ludności żydowskiej. W bitwie zginęło 250 obrońców, w tym 100 cywilów, a 400 zostało rannych. Ponad 300 mieszkańców miasta trafiło do niewoli. Najmłodszym poległym obrońcą był 14-letni harcerz Antolek Gradowski. Dzięki bohaterskiej postawie mieszkańców miasta atak odparto, a bolszewicy zmuszeni zostali do odwrotu.
Podczas wizyty w Płocku, 10 kwietnia 1921 r., marszałek Józef Piłsudski powiedział m.in.: „Straszne to były ofiary, jakimi zapłaciliście za tę świętą jedność z żołnierzem polskim. Nie wolne były od nich dzieci i ciała kobiet. Lecz dopełniła się rzecz wielka, żołnierz polski poznał, że ma brata w społeczeństwie. Dziś, kiedy mianowałem miasto Płock żołnierzem, kiedy pasowałem Płock na rycerza, dziękuję wam i za obronę, i za spełnienie mych usilnych dążeń”.
Rok 2020 był obchodzony w Płocku pod hasłem: „Płock miasto Bohater – Kawaler Krzyża Walecznych”. (PAP)
mb/ pat/
