Prezes IPN dr Jarosław Szarek (L) i prezydent Gdyni Wojciech Szczurek (P) podczas odsłonięcia tablicy pamiątkowej Władysława Buszkiewicza ps. Głóg. Fot. PAP/A. Warżawa
Na fasadzie budynku przy ul. Obrońców Wybrzeża 13 w Gdyni odsłonięto w czwartek tablicę upamiętniającą Władysława Buszkiewicza ps. Głóg – żołnierza wojny obronnej 1939 r., ZWZ i AK, współpracownika KSS „KOR” i Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża.
Tablica powstała z inicjatywy Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN Gdańsk. Osłonięcia dokonali prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek, prezydent Gdyni Wojciech Szczurek oraz przewodniczący Zarządu Regionu Gdańskiego NSZZ "Solidarność" Krzysztof Dośla. Tablicę poświęcił ks. dr Krzysztof Drews z parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gdyni.
Uroczystość odbyła się w ramach obchodów 43. rocznicy utworzenia Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. Z powodu sytuacji epidemicznej i obowiązujących obostrzeń miała kameralny charakter.
„Od 2018 roku IPN honoruje nieżyjących działaczy Wolnych Związków Zawodowych tablicami, które są zamieszczane w miejscach, w których mieszkali. Chcemy, aby pamięć o tych osobach nie zaginęła. Jesteśmy im to dłużni. Oni stanęli po dobrej stronie. Było ich tak niewielu, a pociągnęli za sobą miliony. WZZ były fundamentem Solidarności” – podkreślił prezes IPN.
"Od 2018 roku IPN honoruje nieżyjących działaczy Wolnych Związków Zawodowych tablicami, które są zamieszczane w miejscach, w których mieszkali. Chcemy, aby pamięć o tych osobach nie zaginęła. Jesteśmy im to dłużni. Oni stanęli po dobrej stronie. Było ich tak niewielu, a pociągnęli za sobą miliony. WZZ były fundamentem Solidarności"- podkreślił prezes IPN.
J. Szarek: Wolne Związki Zawodowe odegrały decydującą rolę w odzyskaniu przez Polskę wolności
Dotychczas gdański oddział IPN upamiętnił tablicami dziesięciu działaczy i współpracowników WZZ z Pomorza: Jana Samsonowicza, Andrzeja Butkiewicza, Stanisława Kowalskiego, Henryka Lenarciaka, Marylę Płońską, Macieja Miatkowskiego, Tomasza Wojdakowskiego, Alinę Pienkowską-Borusewicz, Magdalenę Modzelewską-Rybicką i Jana Koziatka.
"Do tego grona dołącza dziś Władysław Buszkiewicz. To wyjątkowa postać. Jego życiorys pokazywał międzypokoleniową łączność Polaków domagających się wolności i niepodległości. Był obrońcą ojczyzny w 1939 r., żołnierzem Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. W końcu lat siedemdziesiątych, kiedy był już seniorem, zaangażował się w walkę z systemem komunistycznym wspierając Wolne Związki Zawodowe. Podjął walkę o wolne słowo, o prawa ludzi pracy. Ta walka przyniosła zwycięstwo. Na tej drodze do wolności Wolne Związki Zawodowe odegrały decydującą rolę" - mówił Szarek.
„Kiedy wracamy pamięcią do najważniejszych wydarzeń historycznych, mamy na myśli bohaterów, ale też wielkie zmiany, które dzięki nim miały miejsce. Wracamy do Sierpnia'80, do wielkiego zrywu radości i drogi, która prowadziła do odzyskania przez Polskę niepodległości. Tacy ludzie jak Władysław Buszkiewicz torowali tę drogę. Dziękuję przedstawicielom IPN za przygotowanie tej tablicy” – mówił prezydent Gdyni.
"Kiedy wracamy pamięcią do najważniejszych wydarzeń historycznych, mamy na myśli bohaterów, ale też wielkie zmiany, które dzięki nim miały miejsce. Wracamy do Sierpnia'80, do wielkiego zrywu radości i drogi, która prowadziła do odzyskania przez Polskę niepodległości. Tacy ludzie jak Władysław Buszkiewicz torowali tę drogę. Dziękuję przedstawicielom IPN za przygotowanie tej tablicy" - powiedział prezydent Gdyni Wojciech Szczurek.
Po uroczystości, prezes IPN złożył kwiaty na nowym nagrobku Władysława Buszkiewicza, wyremontowanym przez OBUWiM w Gdańsku w ramach realizacji ustawy o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski. Mogiła znajduje się na cmentarzu przy ul. Malczewskiego w Sopocie. Kwiaty złożono także na grobie Jana Samsonowicza.
"Gdyby nie ograniczenia związane z zarazą, to właśnie członkowie rodziny Władysława Buszkiewicza byliby głównymi gospodarzami uroczystości przy odsłonięciu tablicy pamiątkowej w Gdyni i przy nagrobnym pomniku weterana, który znajduje się na cmentarzu w Sopocie. Mamy jednak pewność, że w przyszłości najbliżsi tego zasłużonego żołnierza z lat II wojny światowej, a później uczestnika antykomunistycznej opozycji, będą wspólnie z nami brali udział w upamiętnieniach i popularyzacji wiedzy o jego życiu i o wielkich sprawach, którym służył dla dobra naszej ojczyzny" - podkreślił dyrektor IPN Gdańsk prof. Mirosław Golon.
Władysław Buszkiewicz urodził się 19 kwietnia 1911 r. w Malicach w powiecie hrubieszowskim na Lubelszczyźnie.
Pod koniec lat 70., będąc na emeryturze, zaangażował się w działalność nowej, rodzącej się opozycji antykomunistycznej. Był współpracownikiem Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża i Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”. Za swoją działalność był inwigilowany przez SB.
Podczas II wojny światowej uczestniczył najpierw w walkach pod Skarżyskiem-Kamienną, Starachowicami i Iłżą, a potem, poszukiwany przez żandarmerię niemiecką, wstąpił do Związku Walki Zbrojnej. Od 1942 roku służył w Armii Krajowej w stopniu plutonowego o pseudonimie "Głóg".
Komitet Obrony Robotników i KSS „KOR”
Po zakończeniu wojny nie ujawnił przed władzami komunistycznymi swojej konspiracyjnej działalności, oświadczając, że od wybuchu wojny do 8 sierpnia 1944 r. był pracownikiem prowizorycznym w stanie czynnym w stosunku do przedsiębiorstwa Poczta Polska, Telegraf i Telefon. W obawie przed rozpoznaniem wspólnie z żoną opuścił Lubelszczyznę i wyjechał do Sopotu, gdzie jego żona otrzymała posadę nauczycielki. Pracował m.in. w Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów w Gdańsku oraz Zarządzie Portu Gdynia.
Pod koniec lat siedemdziesiątych, będąc na emeryturze, zaangażował się w działalność nowej, rodzącej się opozycji antykomunistycznej. Był współpracownikiem Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża i Komitetu Samoobrony Społecznej "KOR". Utrzymywał ścisły kontakt z Bogdanem Borusewiczem, od którego otrzymywał, a następnie kolportował w swoim środowisku niezależne materiały, publikacje i wydawnictwa. Angażował się w zbieranie środków finansowych przeznaczonych na cele organizacyjne opozycji. Udostępniał swoje mieszkanie w Gdyni na spotkania, w których uczestniczyli działacze opozycji. Za swoją działalność antykomunistyczną był inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa.
Zmarł 7 stycznia 1982 r. w Gdańsku. Spoczywa na cmentarzu katolickim przy kościele p.w. Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej – Gwiazdy Morza w Sopocie.(PAP)
Autorka: Anna Machińska
anm/ pat/
