Artykuły historyczne

30 lat temu zmarł Władysław Siła-Nowicki, żołnierz AK, więzień stalinowski, adwokat

25 lutego 1994 r. zmarł w Warszawie Władysław Siła-Nowicki, żołnierz AK, więzień stalinowski, czterokrotnie skazany na karę śmierci, adwokat, obrońca opozycji w PRL, sędzia Trybunału Stanu w latach 1992–93, pierwszy prezes Chrześcijańsko-Demokratycznego Stronnictwa Pracy.

90 lat temu na ekrany kin trafił „Pieśniarz Warszawy” z Eugeniuszem Bodo w roli głównej

90 lat temu, 24 lutego 1934 r. odbyła się premiera filmu „Pieśniarz Warszawy” w reżyserii Michała Waszyńskiego. „To jedna z najciekawszych postaci polskiego kina międzywojennego. Reżyser, który zdecydowanie wyprzedził swój czas” – mówi PAP filmoznawca dr Łukasz Jasina.

71 lat temu wykonano wyrok śmierci na gen. Auguście Emilu Fieldorfie „Nilu”

24 lutego 1953 r. w więzieniu mokotowskim został zamordowany jeden z najodważniejszych żołnierzy AK, gen. August Emil Fieldorf „Nil”. „Był symbolem niepodległej Polski” – mówił PAP dr hab. Filip Musiał.

80 lat temu premier Wielkiej Brytanii Churchill ujawnił ustalenia mocarstw podjęte w Teheranie

80 lat temu, 22 lutego 1944 r., premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill wygłosił w Izbie Gmin przemówienie ujawniające decyzje, które zapadły na konferencji w Teheranie. Mowa Churchilla była faktycznym przyzwoleniem dla zaboru przez ZSRS większości wschodnich ziem Polski.

„Zawsze na głównym torze” – 130 lat temu urodził się Jarosław Iwaszkiewicz

Nieco drwiąco mówiono o nim „dworski pisarz”, który zawsze idzie ręka w rękę z władzą. To stwierdzenie prawdziwe, ale też ograniczające. Jarosław Iwaszkiewicz był też jednym z największych polskich pisarzy i poetów XX wieku i nie zawsze oportunistą. W czasach okupacji pomagał setkom ludzi, w tym narażając życie – osobom pochodzenia żydowskiego. 20 lutego obchodzimy dzień urodzin poety i pisarza… choć to data umowna.

80 lat temu został zamordowany Florian Marciniak, naczelnik Szarych Szeregów

80 lat temu, 20 lutego 1944 r., w niemieckim obozie koncentracyjnym Gross-Rosen został zamordowany Florian Marciniak, naczelnik i współtwórca Szarych Szeregów. Uważany był za jednego z najzdolniejszych i najodważniejszych spośród dowódców podziemnego harcerstwa.

Dr Małgorzata Ptasińska: za Listem 34 stał Jerzy Giedroyc

To Jerzy Giedroyc stał za Listem 34. Było to dla mnie zaskoczeniem, ale odpowiadało jego strategii – mówi PAP dr Małgorzata Ptasińska, historyk z IPN. Na ten trop badaczka natrafiła w korespondencji szefa paryskiej „Kultury” ze Zbigniewem Brzezińskim.

130 lat temu urodził się pisarz Jarosław Iwaszkiewicz

130 lata temu, 20 lutego 1894 r. urodził się Jarosław Iwaszkiewicz – pisarz, współtwórca grupy Skamander, redaktor naczelny „Twórczości”, prezes Związku Literatów Polskich, poseł na Sejm PRL i Sprawiedliwy wśród Narodów Świata – autor m.in. „Panien z Wilka”, „Tataraku” oraz „Sławy i chwały”.

43 lata temu zakończył się najdłuższy strajk studencki w Polsce

18 lutego 1981 r. zakończył się najdłuższy w historii strajk studencki w Polsce, po którym podpisano tzw. porozumienie łódzkie; spowodowało to m.in. rejestrację Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Wprowadzono też m.in. autonomię wyższych uczelni i zniesiono obowiązek nauczania języka rosyjskiego.

120 lat temu zmarł Bronisław Szwarce – mentor Józefa Piłsudskiego

120 lat temu, 18 lutego 1904 r. we Lwowie zmarł Bronisław Szwarce – działacz niepodległościowy, członek Centralnego Komitetu Narodowego, wieloletni więzień polityczny i zesłaniec syberyjski. „Niewątpliwie postać znacząca. Jeden z autorytetów dla Józefa Piłsudskiego” – mówi PAP historyk Maciej Gablankowski, autor książki „Piłsudski. Portret przewrotny. Biografia”.