Artykuły historyczne

40 lat temu na Okęciu doszło do katastrofy samolotu Ił-62 „Mikołaj Kopernik”

40 lat temu, 14 marca 1980 r., podczas lądowania na warszawskim Okęciu doszło do katastrofy samolotu Ił-62 „Mikołaj Kopernik”. Zginęło 77 pasażerów, m.in. piosenkarka Anna Jantar, i dziesięciu członków załogi. Wiele okoliczności tragedii wyjaśniono dopiero dekadę temu.

75 lat temu w KL Mauthausen zmarł Kazimierz Prószyński – „Kolumb kinematografii”

75 lat temu, 13 marca 1945 r., w niemieckim obozie KL Mauthausen zmarł więzień nr 129957 – polski wynalazca Kazimierz Prószyński. Gdyby urodził się pod szczęśliwą gwiazdą, dziś mówilibyśmy o światowej „pleografii”, a nie „kinematografii” – wspominał go poeta Anatol Stern.

110 lat temu urodził się Zygmunt Szendzielarz

110 lat temu, 12 marca 1910 r., urodził się Zygmunt Szendzielarz – przyszły legendarny dowódca 5. Wileńskiej Brygady AK. W 1951 r. sąd kontrolowany przez reżim komunistyczny skazał go na karę śmierci, a jego postać przez dziesięciolecia była oczerniana w propagandzie PRL.

Katyń i opozycja antykomunistyczna. 40. rocznica

Zbrodnia katyńska zajmowała w działaniach opozycji szczególne miejsce, o czym świadczy m.in. utworzenie dwóch niezależnych organizacji, które skupiały się wyłącznie czy też głównie na sprawie Katynia. Były nimi krakowski Instytut Katyński oraz stołeczny Komitet Katyński.

70 lat temu powołano Biuro Specjalne MBP

70 lat temu, 2 marca 1950 r., władze komunistyczne powołały Biuro Specjalne w ramach Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Celem BS, przekształconego później w Departament X MBP, były kontrola struktur partyjnych oraz przeprowadzenie szeroko zakrojonej czystki wymierzonej w przeciwników Bolesława Bieruta i jego otoczenie.

120 lat temu urodziła się Halina Konopacka

120 lat temu, 26 lutego 1900 r., urodziła się Halina Konopacka, lekkoatletka, zdobywczyni pierwszego złotego medalu olimpijskiego dla Polski. W latach trzydziestych działała na rzecz rozwoju polskiego sportu. W 1939 r. wraz z mężem Ignacym Matuszewskim brała udział w ewakuacji złota Banku Polskiego.

50 lat temu zakończył się proces w tzw. sprawie taterników

50 lat temu, 24 lutego 1970 r., Sąd Wojewódzki w Warszawie wydał wyroki w tzw. sprawie taterników. Proces i skazanie grupy intelektualistów przemycających do PRL wydawnictwa paryskiej „Kultury” były jednym z najgłośniejszych wydarzeń politycznych okresu rządów Władysława Gomułki.

120 lat temu został aresztowany i osadzony na Cytadeli Józef Piłsudski

120 lat temu, 22 lutego 1900 r., w łódzkiej drukarni konspiracyjnego pisma „Robotnik” został aresztowany jego redaktor Józef Piłsudski. Jego późniejsze losy – osadzenie na Cytadeli i w szpitalu psychiatrycznym oraz ucieczka do Galicji – stały się jednym z fundamentów legendy ojca niepodległości.

125 lat temu urodził się Aleksander Krzyżanowski „Wilk”

125 lat temu, 18 lutego 1895 r., urodził się Aleksander Krzyżanowski ps. Wilk, oficer Wojska Polskiego i Armii Krajowej. Jako komendant Okręgu Wileńskiego AK dowodził operacją „Ostra Brama” mającą na celu wyzwolenie okupowanego przez Niemców Wilna. Więziony przez Sowietów i polskich komunistów.

75 lat temu rząd RP uchwałą potępił ustalenia jałtańskie

75 lat temu, 13 lutego 1945 r., rząd RP podjął uchwałę potępiającą ustalenia konferencji w Jałcie. Dla Polski utrata Kresów oraz narzucenie sowieckiej dominacji były wielkim zaskoczeniem. W rzeczywistości decyzje jałtańskie okazały się zwieńczeniem długotrwałego procesu ustanawiania nowego porządku za plecami Polski.