Artykuły historyczne

„Smutni panowie” kontra Herbert

Zbigniewem Herbertem SB interesowała się przez blisko trzydzieści lat. W tym czasie najpierw próbowano zwerbować go do współpracy, a następnie (ze względu na jego zaangażowanie opozycyjne) poddano rozpracowaniu. Trzykrotnie znalazł się na celowniku wywiadu. Po raz pierwszy w 1960, po raz drugi w 1967 r. i po raz ostatni pod koniec lat siedemdziesiątych – w tym ostatnim przypadku na zlecenie rozpracowującego go Departamentu III MSW. Zarówno w 1960, jak i w 1967 r. funkcjonariusze Departamentu I planowali jego zwerbowanie do współpracy.

1978: tak wyglądał świat i Kościół w przeddzień wyboru Wojtyły

16 października 1978 r. po raz drugi w ciągu dwóch miesięcy nad Kaplicą Sykstyńską ukazał się biały dym, tym razem, jak się okazało, zwiastujący wybór papieża „z dalekiego kraju”. Świat w tamtym momencie wręcz oczekiwał jakiegoś przełomu – z wielu powodów.

245 lat temu powołano Komisję Edukacji Narodowej

245 lat temu, 14 października 1773 r., Sejm powołał Komisję Edukacji Narodowej, obok Konstytucji 3 maja największe osiągnięcie polskiego oświecenia. KEN stworzyła program powszechnego nauczania tak rewolucyjny, że stał się podstawą podobnych systemów w całej Europie.

Władysław Belina-Prażmowski – twórca kawalerii odrodzonej Rzeczypospolitej

Osiemdziesiąt lat temu, 13 października 1938 r., zmarł twórca kawalerii Legionów Polskich płk Władysław Belina-Prażmowski. Przeszedł do legendy czynu legionowego jako dowódca „ułańskiej siódemki” – pierwszego regularnego oddziału polskiego od czasu upadku Powstania Styczniowego.

100 lat temu Rada Regencyjna ogłosiła odezwę „Do Narodu Polskiego”

100 lat temu, 7 października 1918 r., Rada Regencyjna odezwą „Do Narodu Polskiego” zapowiedziała powstanie niepodległej Polski. Podstawą prawną było tzw. 14 punktów Thomasa Woodrowa Wilsona, czyli zaakceptowany przez państwa centralne fundament przyszłych rokowań pokojowych, kończących I wojnę światową.

Józef Unrug. Twórca polskiej Marynarki Wojennej, obrońca Wybrzeża

Był twórcą polskiej Marynarki Wojennej, kupił dla niej pierwszy okręt, by następnie dowodzić obroną Wybrzeża we wrześniu 1939 r. Wtedy też ten syn pruskiego generała oznajmił, że 1 września zapomniał języka niemieckiego. Zmarł w roku 1973 na emigracji we Francji, gdzie dorabiał jako kierowca ciężarówki. 2 października 2018 r. został z honorami pochowany w Gdyni wraz z żoną Zofią

90 lat temu ustanowiono Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

90 lat temu, w 1928 r., ustanowiono w Polsce kilka odznaczeń, którymi honorowano zasłużonych w walce o odrodzenie państwa, m.in. 27 września Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości. Bardzo rozbudowany wówczas program uroczystości wyznaczył ramy obchodów na kolejne kilkanaście lat.

110 lat temu Józef Piłsudski przeprowadził akcję pod Bezdanami

110 lat temu, 26 września 1908 r., przeprowadzono akcję pod Bezdanami. W napadzie na rosyjski pociąg wzięli udział najwybitniejsi członkowie Organizacji Bojowej PPS: uczestniczyło w niej czterech późniejszych premierów Polski, w tym Józef Piłsudski, który dowodził nią osobiście.

65 lat temu władze komunistyczne internowały prymasa Stefana Wyszyńskiego

65 lat temu, w nocy z 25 na 26 września 1953 r., władze komunistyczne internowały prymasa Stefana Wyszyńskiego. Kolejne trzy lata spędził w izolacji pozbawiony możliwości sprawowania swoich funkcji. Wbrew oczekiwaniom komunistów odnowiło to i prymasa, i polski Kościół.

40 lat temu odbyło się słynne spotkanie polskich i czechosłowackich opozycjonistów

40 lat temu, 20 września 1978 r., odbyło się drugie słynne spotkanie polskich i czechosłowackich opozycjonistów: KSS „KOR” i Karty 77, zorganizowane na granicy obu krajów. Była to jedna z pierwszych prób połączenia wysiłków grup dysydenckich walczących z komunistycznym totalitaryzmem.