Nagrody polskiego Instytutu Pamięci Narodowej dostały dwa filmy dokumentalne, białoruski i rosyjski, zaprezentowane na VII Międzynarodowym Katolickim Festiwalu Chrześcijańskich Filmów i Programów na Białorusi, który zakończył się w sobotę w Głębokiem (Hłybokaje).
Białoruski film "Dzieci księdza Szeplewicza" (scenariusz Alena Antaniszyna, reżyseria Zoja Katowicz, Litwa 2010) otrzymał nagrodę specjalną Prezesa IPN za ukazanie roli religii i jej miejsca w życiu człowieka w latach nazistowskiego i komunistycznego totalitaryzmu.
Jest to opowieść o polskim proboszczu, który nie wyjechał po wojnie z ZSRR do Polski i wytrwał na podziemnej placówce duszpasterskiej. W czasie pierwszej okupacji sowieckiej ukrywał się u swoich parafian, prowadząc podziemne duszpasterstwo; NKWD nie zdołało go wytropić. Po ataku Niemiec na ZSRR na krótko się ujawnił, ale szybko – zagrożony aresztowaniem przez Niemców, którzy zaocznie skazali go na śmierć – wrócił do podziemia. Był zaangażowany w działalność Armii Krajowej. Sowieccy partyzanci zdołali go wytropić i chcieli zamordować, ale parafianie go obronili. Po wojnie nadal prowadził podziemne duszpasterstwo. W 1949 roku został aresztowany i skazany na 25 lat łagru.
Po zwolnieniu w 1956 roku wrócił do Baranowicz, dzięki staraniom wiernych władze zgodziły się na działalność parafii w Makijowszczyźnie. Jednak 4 lata później władze – zarzucając mu, że prowadzi duszpasterstwo wśród dzieci i młodzieży – cofnęły zgodę i kazały zburzyć jego kaplicę. Do 1975 roku – jako jedyny ksiądz katolicki na Białorusi – prowadził nielegalne duszpasterstwo, wielokrotnie nękany przez KGB.
Z kolei "Swiatyje. Żertwy Butowskogo poligona" (scenariusz i reżyseria Aleksandr Kuprin, Rosja 2010) opowiada o podmoskiewskim poligonie strzeleckim NKWD, zwanym "rosyjską Golgotą", na którym rozstrzeliwania trwały od 1935 roku do początku lat 50. Ofiary zakopywano na miejscu. Było to jedno z najważniejszych miejsc kaźni ofiar wielkich stalinowskich czystek z lat 1937-38. Według oficjalnych danych od sierpnia 1937 roku do października 1938 roku rozstrzelano tam 20765 osób. Wśród ofiar było ponad 1000 Polaków i ponad 1000 duchownych rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. W Butowie zginął m.in. metropolita leningradzki Serafim, zaliczony w 1997 roku w poczet prawosławnych świętych. Duchownych zgładzonych na podmoskiewskim poligonie upamiętnia poświęcona w 2007 roku cerkiew Świętych Nowomęczenników i Wyznawców Rosyjskich w Butowie. Znajduje się tam krzyż sołowiecki, dostarczony z Wysp Sołowieckich drogą przez Kanał Białomorski, jezioro Onega, Wołgę i Kanał im. Moskwy, czyli przez system komunikacyjny wybudowany przez niewolników stalinowskiego Gułagu.
Film Kuprina otrzymał nagrodę specjalną dyrektora Biura Edukacji Publicznej IPN za uczczenie pamięci ofiar masowych mordów NKWD.
Reżyser został zaproszony na III edycję Przeglądu Filmowego "Echa Katynia", który IPN zorganizuje w kwietniu 2012 roku, jest więc szansa, że film o Butowie obejrzy polska publiczność - powiedział Kurkiewicz.
Międzynarodowy Katolicki Festiwal Chrześcijańskich Filmów i Programów TV "Magnificat" odbywał się w tym roku po raz siódmy. Patronuje mu Konferencja Biskupów Katolickich Białorusi, a współorganizatorzy przedsięwzięcia to katolickie stowarzyszenie mediów SIGNIS-Białoruś, diecezja witebska Kościoła katolickiego, białoruskie pismo religijno-kulturalne "Dialog" i studio filmowe "Stopkadr".
Członkiem festiwalowego jury był Michał Kurkiewicz z Biura Edukacji Publicznej IPN. (PAP)
klm/ mhr/
