Zachwyt nad odbudową Warszawy byłby głęboko przesadzony – o założeniach leżących u podstaw powojennej odbudowy Warszawy opowiada Jerzy S. Majewski, varsavianista, autor cyklu książek „Warszawa nieodbudowana”.
14 lutego 1945 r. powołano do życia Biuro Odbudowy Stolicy – instytucję, której zadaniem była odbudowa Warszawy ze zniszczeń wojennych. Efektem prac BOS była m.in. rekonstrukcja Starego i Nowego Miasta, Krakowskiego Przedmieścia oraz budowa trasy W-Z.
Odbudowa ze zniszczeń wojennych to jeden z największych sukcesów XX-wiecznej Warszawy - uważa krytyk architektury Jarosław Trybuś. W jego ocenie konsekwentny powrót do przedwojennej zabudowy byłby "absurdem", a dzieło Biura Odbudowy Stolicy to "jeden z cudów XX w".
Muzeum Historyczne w Warszawie zaprasza na spotkania poświęcone Zachwatowiczowi - architektowi, któremu Warszawa zawdzięcza m.in. odbudowane po wojnie Stare Miasto. "Warszawa Zachwatowicza" to okazja do rozmowy z córkami architekta oraz spacerów po stolicy.
Odbudowa Warszawy w pierwszych powojennych latach jest tematem albumowego wydawnictwa „Budujemy nowy dom” autorstwa Jerzego S. Majewskiego i Tomasza Markiewicza. Album gromadzi zdjęcia z najcenniejszych kolekcji fotograficznych z drugiej połowy lat 40. i początku 50. XX wieku, m.in. Zbyszka Siemaszki, Edwarda Falkowskiego, Zdzisława Wdowińskiego oraz ze spuścizny po fotografie Biura Odbudowy Stolicy – Karolu Pęcherskim. Wiele zdjęć jest publikowanych po raz pierwszy.
Odbudowę stolicy ze zniszczeń wojennych postulował dekret Krajowej Rady Narodowej, wydany 24 maja 1945 r. Na skutek walk prowadzonych podczas wojny, zwłaszcza w czasie Powstania Warszawskiego oraz późniejszego planowego i systematycznego niszczenia miasta przez wycofujących się Niemców, Warszawa w 1945 r. była w dużej mierze zrujnowana. Budynków nadających się jedynie do rozbiórki było w części lewobrzeżnej 55,81 proc., a wymagających kapitalnych napraw - 18,26 proc. W prawobrzeżnej było to odpowiednio - 29,92 proc. i 10,74 proc.
W 1949 roku oddano do użytku pierwszy duży trakt komunikacyjny powojennej Warszawy - Trasę W-Z (Trasa Wschód - Zachód) oraz Most Śląsko-Dąbrowski, będący jej częścią. Głównym celem trasy było połączenie dzielnic: Pragi Północ, Śródmieścia oraz Woli.