Powstanie Warszawskie: barykada z worków z piaskiem. Warszawa, 1944 r. Fot. PAP/Reprodukcja/J. Grelowski
„Powstanie Warszawskie z perspektywy 80 lat” – to temat konferencji naukowej, która w sobotę odbyła się w Polskim Ośrodku Społeczno-Kulturalnym w Londynie.
Prelegenci podjęli temat w bardzo szeroki sposób. Dr Paul Latawski z Departamentu Studiów nad Wojną w Królewskiej Akademii Wojskowej w Sandhurst przybliżył okoliczności, w jakich podjęta została decyzja o rozpoczęciu powstania, a także jego cele polityczne i militarne założenia. Podkreślił, że na decyzję trzeba patrzeć w kontekście tragicznego dla Polski roku 1943, gdy odkryto zbrodnię katyńską, aresztowany został gen. Stefan „Grot” Rowecki i zginął gen. Władysław Sikorski, a także nastrojów panujących w Warszawie latem 1944 roku, gdy panowało poczucie zbliżającego się upadku Niemiec.
Powstanie Warszawskie - 80. rocznica
Wykład dr Andrzeja Suchcitza z Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego był poświęconym decyzjom dowódców, zarówno tych stojących na czele Armii Krajowej, jak i tym podejmowanym już w trakcie walk na średnim szczeblu. Ocenił, że na najwyższych szczeblach dowództwa zbyt wiele było życzeniowego myślenia, czego przejawem było założenie, iż wojska sowieckie nie będą się biernie przyglądać, a kraje zachodnie przyjdą z pomocą powstańcom.
Dyrektor Narodowego Muzeum Armii i były żołnierz brytyjskiej armii Justin Maciejewski poprzez historię swojego ojca, uczestnika Powstania Warszawskiego, mówił o losach polskich żołnierzy na Zachodzie, którzy po zakończeniu wojny trafili do Wielkiej Brytanii. Odnosząc się do częstych twierdzeń, iż zostali oni pozostawieni przez brytyjskie władze sami sobie, zwrócił uwagę, by pamiętać o szerszym kontekście ówczesnej sytuacji, gdyż zorganizowanie w ciągu siedmiu miesięcy przyjazdu ponad 200 tys. polskich żołnierzy – co było pierwszą wielką falą migracji do tego kraju - było w rzeczywistości bardzo sprawnym działaniem.
Katarzyna Utracka: 20 proc. uczestników Powstania Warszawskiego to kobiety
Clare Mulley, brytyjska autorka książek historycznych, w tym biografii Krystyny Skarbek oraz Elżbiety Zawackiej, nawiązując do postaci Zawackiej mówiła o roli kobiet w Powstaniu Warszawskim. Przybliżyła też postać Marii Wittek, dowódczyni Wojskowej Służby Kobiet, która była częścią Armii Krajowej. Podkreśliła, że dzięki temu, iż kobiety były niedoceniane i niezauważane, będąc w siłach zbrojnych czy w ruchu oporu, były w rzeczywistości bardzo skuteczne. Ale ubocznym skutkiem tego jest fakt, iż ich rola wciąż nie jest wystarczająco zbadana i doceniona.
Dr Alise Miller z Departamentu Studiów nad Wojną w Królewskiej Akademii Wojskowej w Sandhurst mówiła z kolei o tym, jak pomniki poświęcone Powstaniu Warszawskiemu wyglądają na tle różnych europejskich tradycji pomników wojennych z XX i XXI wieku.
Konferencja „Powstanie Warszawskie z perspektywy 80 lat” była częścią cyklu wykładów poświęconych polskiej historii wojskowej organizowanych przez Polish Heritage Society UK.
Z Londynu Bartłomiej Niedziński (PAP)
bjn/ kar/ mmu/
