Artykuły historyczne

93 lata temu urodził się Wojciech Drewniak - więzień Auschwitz, Żołnierz Wyklęty

93 lata temu urodził się Wojciech Drewniak, uczestnik kampanii polskiej 1939 r., więziony przez gestapo i wywieziony w pierwszym transporcie polskich więźniów politycznych do KL Auschwitz, więzień KL Gross–Rosen, po 1945 r. zaangażowany w ewakuację z Polski osób zagrożonych represjami komunistycznymi, Żołnierz Wyklęty w 1947 r. skazany na karę śmierci.

75 lat temu oddział mjr. „Hubala” stoczył z Niemcami zwycięski bój pod Huciskiem

30 marca 1940 roku żołnierze Oddziału Wydzielonego Wojska Polskiego, dowodzonego przez mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala”, pokonali niemiecki batalion policji pod Huciskiem w powiecie koneckim. Nieprzyjaciel, ponosząc spore straty w ludziach (ok. 100 ofiar) i sprzęcie, musiał zarządzić odwrót.

"Dziady" i polityka

O „Hamlecie” Williama Szekspira wybitny krytyk i badacz teatralny Jan Kott pisał, że jest jak gąbka, gdyż potrafi wchłonąć całą współczesność. Podobne słowa można byłoby napisać o „Dziadach” Adama Mickiewicza.

Zapomniane, wojenne wakacje Stanisława Przybyszewskiego

Ostatnie lato pierwszej wojny światowej młodopolski pisarz, poeta i dramaturg Stanisław Przybyszewski spędził na Podkarpaciu. W lipcu i sierpniu 1918 r. wypoczywał w leśniczówce w Straszydlu k. Rzeszowa; gościł go leśniczy, a także poeta Kazimierz Bielański.

Polacy na niemieckim niebie. Dywizjon 300 i pierwsze bombardowanie Berlina

74 lata temu, w nocy z 23 na 24 marca 1941 roku, na Berlin spadły pierwsze „polskie” bomby. W wyprawie na niemiecką stolicę wzięło udział 130 samolotów alianckich, z czego cztery maszyny – typu Vickers Wellington – pilotowali Polacy z 300. Dywizjonu Bombowego „Ziemi Mazowieckiej”. Wydarzenie to upamiętnia napis na jednej z tablicy przy Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie.

Order Virtuti Militari – „nagroda wybitnych czynów wojennych”

25 marca 1933 roku Sejm uchwalił nową ustawę o Orderze Virtuti Militari, którą ogłoszono 8 maja tego roku. Określała ona warunki przyznawania odznaczenia, zmieniała jego nazwę – z Orderu Wojskowego VM na Order Wojenny VM, a także ustanawiała święto orderowe na 11 listopada, na pamiątkę odzyskania przez Polskę niepodległości.

Spontanicznie i według planu. Zaślubiny Polski z morzem w marcu 1945 roku

70 lat temu żołnierze 1 Armii Wojska Polskiego dotarli do wód Bałtyku, odzyskując dostęp do morza po prawie sześciu latach niemieckiej okupacji. 17 i 18 marca 1945 roku w Mrzeżynie i Kołobrzegu odbyły się największe uroczystości nawiązujące do symbolicznych zaślubin z Bałtykiem, których dokonano po odzyskaniu niepodległości.

Prawdziwy koniec świata szwoleżerów. Ostatnie boje polskiej kawalerii

Na warszawskim Pomniku Tysiąclecia Jazdy Polskiej wymieniono czterdzieści trzy bitwy, w których walczyła polska jazda na przestrzeni niemal dziesięciu stuleci. Dla wielu zaskoczeniem jest ostatnia z nich, dziś zupełnie zapomniana: Borujsko 1945. Dokładnie siedemdziesiąt lat temu jeźdźcy z orzełkami na czapkach po raz ostatni ruszyli do szarży.

„Romek” – tajemniczy fotograf „Ognia”

W ostatnich latach temat powojennego podziemia niepodległościowego coraz intensywniej obecny jest nie tylko w „obiegu” naukowym, ale i medialnym, czy popularyzatorskim. Wiele fragmentów tej historii ciągle jeszcze odkrywamy. Szczególnie boleśnie jawi się ludzki, osobisty wątek tego doświadczenia, prawie bez wyjątku tragicznego – jedynym happy endem wydawała się udana ucieczka na Zachód. Dalsze losy osób zaangażowanych zbrojnie w walkę z komunizmem, lub we współpracę z partyzantką różnie się jednak toczyły, nie zawsze owocując wieloletnim więzieniem, czy „katyńskim strzałem”. Najczęściej było to życie ciche, utajone, ukryte, niekiedy złamane. Na szczęście nie zawsze, i nie do końca.

Bitwa przasnyska 1915 – „Marna frontu wschodniego”

Rozpoczęta 18 lutego 1915 roku, trwająca ponad miesiąc bitwa pod Przasnyszem, pochłonęła po obu stronach – niemieckiej i rosyjskiej – prawie 50 tys. ofiar śmiertelnych. Ze względu na zaciętość walk oraz sporą liczbę jeńców wziętych przez rywalizujące ze sobą armie, bitwę przasnyską porównuje się do bitwy nad Marną na froncie zachodnim, podczas której Francuzi zatrzymali niemiecką ofensywę, ocalając Paryż.