Artykuły historyczne

125 lat temu zmarł Ernest Malinowski – budowniczy kolei transandyjskiej

125 lat temu, 2 marca 1899 r., w Limie zmarł Ernest Malinowski, projektant i budowniczy kolei transandyjskiej, jednej z najwyżej położonych na świecie, uznawanej za jedno ze szczytowych osiągnięć inżynierii XIX w.

„Ten ból składam u stóp Boga i Polski” – 73 lata temu zamordowano oficerów Zrzeszenia „WiN”

1 marca 1951 r. w więzieniu mokotowskim, po pokazowym procesie, zostało rozstrzelanych siedmiu oficerów IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Była to jedna z najbardziej spektakularnych zbrodni reżimu w czasie wojny z podziemiem niepodległościowym. Rocznica ta jest dziś dniem Żołnierzy Wyklętych.

Podziemie antykomunistyczne na ekranie – od socrealizmu po seriale telewizyjne

Historie Wyklętych są niezwykłe, w mojej ocenie bardzo filmowe – mówi PAP Marcin Kwaśny, aktor i producent filmu „Wyklęty” w reżyserii Konrada Łęckiego. Jak kształtował się obraz żołnierzy antykomunistycznego podziemia w polskim filmie?

„Orgia kolorów” i socrealizm. 70 lat temu w polskich kina królowała „Przygoda na Mariensztacie”

Rynek Mariensztacki to w rzeczywistości plan filmowy w Łodzi, miasto z wznoszącym się dumnie Pałacem Kultury to wielka makieta, a scenariusz musiał się zgadzać z wytycznymi socrealizmu. Mimo to „Przygoda na Mariensztacie” stała się ogromnym kinowym hitem – obejrzało go 5,7 miliona widzów. I była najchętniej oglądanym filmem do końca lat sześćdziesiątych. Premiera pierwszego polskiego filmu w kolorze odbyła się niemal dokładnie 70 lat temu - 25 stycznia 1954 r.

70 lat temu na ekrany polskich kin trafiła „Piątka z ulicy Barskiej”

70 lat temu, 27 lutego 1954 r. odbyła się premiera „Piątki z ulicy Barskiej” w reżyserii Aleksandra Forda. „Była zwiastunem końca socrealistycznego reżimu w polskim kinie” – mówi PAP Michał Danielewicz, autor książki „Ford. Reżyser”.

82 lata temu powołano 1. Dywizję Pancerną

82 lata temu, 25 lutego 1942 r., powołano w Szkocji 1. Dywizję Pancerną. Ta największa polska jednostka pancerna pod dowództwem gen. Stanisława Maczka przeszła szlak bojowy przez Francję, Belgię, Holandię i Niemcy. Jej zasługi do dziś pamiętają mieszkańcy wyzwolonych miast.

30 lat temu zmarł Władysław Siła-Nowicki, żołnierz AK, więzień stalinowski, adwokat

25 lutego 1994 r. zmarł w Warszawie Władysław Siła-Nowicki, żołnierz AK, więzień stalinowski, czterokrotnie skazany na karę śmierci, adwokat, obrońca opozycji w PRL, sędzia Trybunału Stanu w latach 1992–93, pierwszy prezes Chrześcijańsko-Demokratycznego Stronnictwa Pracy.

90 lat temu na ekrany kin trafił „Pieśniarz Warszawy” z Eugeniuszem Bodo w roli głównej

90 lat temu, 24 lutego 1934 r. odbyła się premiera filmu „Pieśniarz Warszawy” w reżyserii Michała Waszyńskiego. „To jedna z najciekawszych postaci polskiego kina międzywojennego. Reżyser, który zdecydowanie wyprzedził swój czas” – mówi PAP filmoznawca dr Łukasz Jasina.

71 lat temu wykonano wyrok śmierci na gen. Auguście Emilu Fieldorfie „Nilu”

24 lutego 1953 r. w więzieniu mokotowskim został zamordowany jeden z najodważniejszych żołnierzy AK, gen. August Emil Fieldorf „Nil”. „Był symbolem niepodległej Polski” – mówił PAP dr hab. Filip Musiał.

80 lat temu premier Wielkiej Brytanii Churchill ujawnił ustalenia mocarstw podjęte w Teheranie

80 lat temu, 22 lutego 1944 r., premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill wygłosił w Izbie Gmin przemówienie ujawniające decyzje, które zapadły na konferencji w Teheranie. Mowa Churchilla była faktycznym przyzwoleniem dla zaboru przez ZSRS większości wschodnich ziem Polski.