Artykuły historyczne

75 lat temu komuniści aresztowali Stanisława Skalskiego – asa lotnictwa myśliwskiego

75 lat temu, 4 czerwca 1948 r., as lotnictwa Stanisław Skalski został aresztowany przez komunistyczną bezpiekę. Po parodii procesu został skazany na karę śmierci, po roku zamienioną na dożywocie. Wydający wyrok zbrodniarz sądowy nigdy nie poniósł odpowiedzialności.

160 lat temu w Wilnie rozpoczął się terror Michaiła Murawjowa „Wieszatiela”

160 lat temu, 3 czerwca 1863 r., na placu Łukiskim w Wilnie stracono ks. Stanisława Iszorę. Kapłan był pierwszą ofiarą brutalnego terroru Rosji wprowadzonego na Litwie. Jego architektem był bezwzględny funkcjonariusz reżimu, któremu Polacy i Litwini nadali przydomek Wieszatiel.

55 lat temu Stefan Kisielewski rozpoczął pisanie „Dzienników”

55 lat temu, 31 maja 1968 r., Stefan Kisielewski rozpoczął pisanie „Dzienników”. Są one są cennym, wielowymiarowym i unikatowym źródłem wiedzy o PRL i samym ich autorze. To fenomen powojennego piśmiennictwa. Są całkowicie wolne od autocenzury - mówi PAP prof. Rafał Habielski, historyk z UW.

80 lat temu w ruinach warszawskiego getta Niemcy zamordowali 550 osób

80 lat temu, 29 maja 1943 r., w ruinach warszawskiego getta Niemcy rozstrzelali ok. 550 osób, głównie więźniów Pawiaka. Zwłoki polewano naftą i palono. „Choć była to największa egzekucja na terenie okupowanej Warszawy, nadal wiemy o niej zaskakująco niewiele” – powiedział PAP historyk z Biura Badań Historycznych IPN dr Paweł Kosiński.

70 lat temu reżim komunistyczny otrzymał memoriał episkopatu „Non possumus”

70 lat temu, 21 maja 1953 r., prymas Polski kard. Stefan Wyszyński przesłał Bolesławowi Bierutowi memoriał będący odpowiedzią episkopatu na ataki wymierzone w Kościół oraz próby jego podporządkowania. „Rzeczy Bożych na ołtarzu cesarza składać nam nie wolno” – mówił polski Kościół.

80 lat temu harcerze Szarych Szeregów uwolnili w Celestynowie 49 więźniów z niemieckiego pociągu

80 lat temu, w nocy z 19 na 20 maja 1943 r., w Celestynowie Grupy Szturmowe Szarych Szeregów odbiły 49 więźniów z niemieckiego pociągu. „Akcja pokazała, że harcerze są odważnymi i skutecznymi żołnierzami” – powiedział PAP Rafał Brodacki, historyk z Muzeum Powstania Warszawskiego.

100 lat temu zawarto pakt lanckoroński – koalicję ludowców i narodowych demokratów

100 lat temu, 17 maja 1923 r., podpisano umowę koalicyjną, która była podstawą do stworzenia rządu „Chjeno-Piasta” pod przywództwem Wincentego Witosa. Urzędowanie rady ministrów przypadło na jeden z najtrudniejszych w II Rzeczypospolitej okresów załamania gospodarczego.

80 lat temu sporządzono raport Stroopa – świadectwo zbrodni

80 lat temu sporządzono raport Stroopa. To wstrząsające świadectwo zagłady ludności żydowskiej i jednocześnie zimny, pozbawiony emocji dokument, wytworzony przez niemiecką machinę zbrodni, i to zbrodni popełnianych przed obiektywem fotograficznego aparatu – powiedziała PAP archiwistka z IPN Ewa Wójcicka.

80 lat temu Niemcy wysadzili Wielką Synagogę w Warszawie

80 lat temu, 16 maja 1943 r., Niemcy wysadzili Wielką Synagogę w Warszawie. „Wysadzenie tak dużego budynku w centrum okupowanej stolicy miało symbolizować niemiecki triumf nad bojowcami stawiającymi opór i ludnością cywilną” – powiedziała PAP historyk dr Martyna Grądzka-Rejak z Muzeum Getta Warszawskiego.

„Syna wam załatwimy” – 40 lat temu zmarł skatowany przez milicjantów Grzegorz Przemyk

40 lat temu, 14 maja 1983 r., zmarł Grzegorz Przemyk, maturzysta dwa dni wcześniej skatowany w komisariacie MO przy Jezuickiej na warszawskiej Starówce. Bezpośrednią odpowiedzialność za jego śmierć ponosi grupa milicjantów. Bezkarność zapewniła im junta stanu wojennego, która bezwzględnie rozegrała tę tragedię.