Artykuły historyczne

80 lat temu został aresztowany Florian Marciniak, naczelnik Szarych Szeregów

80 lat temu, 6 maja 1943 r., gestapo aresztowało pierwszego naczelnika Szarych Szeregów, harcmistrza Floriana Marciniaka. Został zamordowany w lutym 1944 r. w obozie koncentracyjnym Gross-Rosen. Uważany był za jednego z najzdolniejszych spośród twórców podziemnego harcerstwa.

160 lat temu poległ płk Francesco Nullo, włoski ochotnik Powstania Styczniowego

160 lat temu, 5 maja 1863 r., w bitwie pod Krzykawką poległ włoski ochotnik Powstania Styczniowego płk Francesco Nullo. „Otrzymał od Rosjan śmiertelny postrzał. Dwa dni później zmarł jego adiutant por. Stefano Elia Marchetti. W 1863 r. podczas polskiego zrywu zginęło kilku Włochów” – powiedział PAP historyk dr hab. Andrzej Olejko z Państwowej Wyższej Szkoły Techniczno-Ekonomicznej w Jarosławiu.

Gorgonowa, Cywiński i inni – głośne procesy II Rzeczypospolitej

90 lat temu, 29 kwietnia 1933 r., zapadł wyrok w sprawie Rity Gorgonowej. 5 lat później „za obrazę narodu polskiego” został skazany – a wcześniej skatowany przez oficerską bojówkę – wileński historyk Stanisław Cywiński. Nie tylko te procesy wzbudzały emocje w międzywojennej Polsce.

50 lat temu w Nowej Hucie odsłonięto pomnik Lenina – symbol zniewolenia

50 lat temu, 28 kwietnia 1973 r., w nowohuckiej Alei Róż odsłonięto pomnik Lenina. „Było to największe tego rodzaju upamiętnienie Lenina. Wśród nowohuckiej społeczności pomnik nie cieszył się jednak popularnością, był uważany za symbol sowieckiego zniewolenia Polski” – powiedział PAP Andrzej Malik z krakowskiego IPN.

40 lat temu zmarł płk Jan Rzepecki – pierwszy prezes Zrzeszenia WiN

40 lat temu, 28 kwietnia 1983 r. zmarł płk Jan Rzepecki, oficer WP, AK, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, prezes Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Zdecydował się na podjęcie współpracy z komunistami. Po 1989 r. jest oceniany przez historyków jako postać niezwykle kontrowersyjna.

150 lat temu urodził się Wojciech Korfanty

150 lat temu, 20 kwietnia 1873 r., urodził się Wojciech Korfanty, działacz na rzecz polskości Górnego Śląska, polityk, dyktator III Powstania Śląskiego, jeden z przywódców Chrześcijańskiej Demokracji. „Zbudził i porwał nowe siły” – pisał jeden z obserwatorów jego działalności.

80 lat temu w getcie warszawskim wybuchło powstanie

80 lat temu, 19 kwietnia 1943 r., w getcie warszawskim rozpoczęło się powstanie, które przeszło do historii jako największy akt sprzeciwu wobec Holokaustu. Kronikarz getta Emanuel Ringelblum pisał o walce motywowanej honorem, który nakazywał Żydom nie dać się „prowadzić bezwolnie na rzeź”.

Akcja „Getto” – braterstwo broni Armii Krajowej i podziemia w getcie warszawskim

W poniedziałek wieczorem 19 kwietnia 1943 r. na ulicach przylegających do walczącego getta doszło do pierwszej potyczki żołnierzy Armii Krajowej próbujących udzielić pomocy bijącym się z siłami niemieckimi. Była to jedna z największych akcji zbrojnych AK przed wybuchem Powstania Warszawskiego.

100 lat temu urodził się Andrzej Romocki

100 lat temu, 16 kwietnia 1923 r., urodził się Andrzej Romocki – „Andrzej Morro” – harcerz i podchorąży, uczestnik akcji zbrojnych Kedywu AK. „Potrafił skutecznie dowodzić. Wykazywał się dużą odwagą, walczył na pierwszej linii” – mówi PAP historyk z Uniwersytetu Warszawskiego dr hab. Tadeusz Paweł Rutkowski.

80 lat temu niemiecka machina propagandowa ujawniła sowiecką zbrodnię w Katyniu

80 lat temu, 11 kwietnia 1943 r., świat dowiedział się o zbrodni popełnionej trzy lata wcześniej na polskich oficerach w niewoli sowieckiej. Agencja „Transocean” poinformowała na podstawie raportu niemieckich władz w Smoleńsku o „odkryciu masowego grobu ze zwłokami 3 tysięcy oficerów polskich”.