Artykuły historyczne

Obchody inne niż wszystkie, czyli 10. rocznica Grudnia ’70

Kiedy w 1979 r., w kolejną, 9. rocznicę Grudnia ’70, Lech Wałęsa – wówczas działacz Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża – zaapelował do zgromadzonych pod bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej, aby ci za rok przynieśli po kamieniu na budowę pomnika nikt się chyba nie spodziewał, że rok później w tym miejscu stanie okazały monument. W sierpniu 1980 r. kwestia uczczenia pomordowanych w grudniu 1970 r. była już otwarcie podnoszona przez robotników strajkujących na Wybrzeżu.

45 lat temu wystosowano „List 59”

45 lat temu, 5 grudnia 1975 r., grupa intelektualistów wystosowała do władz memoriał, w którym sprzeciwiała się nowelizacji konstytucji PRL. „List 59” był kulminacją oporu wobec zmian w ustawie zasadniczej, a jednocześnie symboliczną zapowiedzią powstania zorganizowanej i jawnej opozycji antykomunistycznej.

190 lat temu wybuchło Powstanie Listopadowe

190 lat temu, wieczorem 29 listopada 1830 r., w Warszawie wybuchło Powstanie Listopadowe – zryw niepodległościowy skierowany przeciwko rosyjskiemu zaborcy. Przez 10 miesięcy 140 tys. żołnierzy prowadziło bój z najsilniejszą potęgą militarną Europy, odnosząc w niej poważne, ale niewykorzystane sukcesy. Rozpoczęta insurekcja narodowa było największym wysiłkiem zbrojnym w polskich walkach wyzwoleńczych XIX w.

100 lat temu Lwów odznaczono Orderem Wojennym Virtuti Militari

100 lat temu, 22 listopada 1920 r., Lwów został pierwszym miastem odznaczonym Orderem Wojennym Virtuti Militari. Wyjątkowy gest miał być potwierdzeniem zasług miejsca „zawsze wiernego” („semper fidelis”) Polsce odzyskującej niepodległość. Do dziś zaledwie trzy miasta dostąpiły podobnego wyróżnienia.

75 lat temu rozpoczął się pierwszy proces norymberski

75 lat temu, 20 listopada 1945 r., rozpoczął się główny proces norymberski. Była to pierwsza w historii ludzkości próba całościowego osądzenia przywódców zbrodniczego reżimu. W procesie oskarżono 22 funkcjonariuszy nazistowskich Niemiec – 12 skazano na śmierć (jedną zaocznie), trzy – na dożywocie, cztery – na długoletnie więzienie, a trzy – uniewinniono.

55 lat temu polscy biskupi wystosowali orędzie do biskupów niemieckich

55 lat temu, 18 listopada 1965 r., polscy biskupi przebywający na Soborze Watykańskim II wystosowali do biskupów niemieckich orędzie, które przeszło do historii stosunków polsko-niemieckich. Słowa „udzielamy wybaczenia i prosimy o nie” wzbudziły wówczas ogromne kontrowersje. Dziś uważane są za jeden z najważniejszych gestów pojednania polsko niemieckiego.

30 lat temu RP i RFN podpisały traktat graniczny

30 lat temu, 14 listopada 1990 r., ministrowie spraw zagranicznych Polski prof. Krzysztof Skubiszewski i RFN Hans-Dietrich Genscher podpisali w Warszawie traktat potwierdzający kształt istniejącej granicy polsko-niemieckiej. Był to jeden z najważniejszych momentów w stosunkach polsko-niemieckich po II wojnie światowej.

75 lat temu utworzono Ministerstwo Ziem Odzyskanych

75 lat temu, 13 listopada 1945 r., utworzono Ministerstwo Ziem Odzyskanych. Na jego czele stanął Władysław Gomułka. Celem resortu było zintegrowanie przyłączonych do Polski obszarów zachodnich i północnych. W jego strukturach pracowali nie tylko komuniści, lecz również liczni działacze endecji, którzy już od lat trzydziestych postulowali odzyskanie „ziem piastowskich”.

40 lat temu Sąd Najwyższy PRL zatwierdził statut NSZZ „Solidarność”

40 lat temu, 10 listopada 1980 r., Sąd Najwyższy PRL zatwierdził statut NSZZ „Solidarność”. Akt ten był ostatecznym potwierdzeniem porozumień między strajkującymi w sierpniu 1980 r. a władzami komunistycznymi. Był to również moment wieńczący pierwszy ostry konflikt „S” i rządzących.

100 lat temu urodził się Aleksy Dawidowski – bohater „Kamieni na szaniec”

100 lat temu, 3 listopada 1920 r., w Drohobyczu urodził się Maciej Aleksy Dawidowski, harcerz Szarych Szeregów, bohater „Kamieni na szaniec” Aleksandra Kamińskiego, uczestnik – i jedna z ofiar – Akcji pod Arsenałem. „We wrogu śmiertelnym, który mu ojca zabił, człowieka uszanować chciał” – ocenił Jan Rossman.