2.I. W Drozdowie pod Łomżą w wieku 75 lat zmarł Roman Dmowski.
2.I.
W Drozdowie pod Łomżą w wieku 75 lat zmarł Roman Dmowski.
5.I.
Berchtesgaden. Spotkanie ministra spraw zagranicznych Polski Józefa Becka z wodzem III Rzeszy Adolfem Hitlerem. Hitler potwierdza postulaty wysunięte przez szefa dyplomacji Niemiec Joachima von Ribbentropa w rozmowie z ambasadorem Józefem Lipskim 24 X 1938 r.: przyłączenie Gdańska do Rzeszy, wytyczenie eksterytorialnej autostrady i linii kolejowej przez Pomorze, akces RP do Paktu Antykominternowskiego, wzajemna gwarancja granic, przedłużenie polsko-niemieckiego paktu o nieagresji do 25 lat, zawarcie klauzuli konsultacyjnej.
6.I .
Monachium. Spotkanie ministra Józefa Becka z ministrem Joachimem von Ribbentropem. Rozmówca przekonuje szefa polskiej dyplomacji do przyjęcia niemieckiej oferty.
8.I.
Warszawa. Spotkanie prezydenta RP Ignacego Mościckiego, generalnego inspektora sił zbrojnych marsz. Edwarda Śmigłego-Rydza z ministrem Józefem Beckiem na Zamku Królewskim. Szef dyplomacji referuje treść niemieckich propozycji oraz przebieg rozmów z Hitlerem i von Ribbentropem. Zebrani postanawiają nie ulegać naciskom Niemiec.
13.I.
Przystąpienie Węgier do Paktu Antykominternowskiego
25-27.I .
Warszawa. Wizyta ministra spraw zagranicznych III Rzeszy Joachima von Ribbentropa. W trakcie rozmów na temat postulatów niemieckich minister Józef Beck nie zgadza się na nie, dopuszczając jedynie przyznanie Niemcom daleko idących ułatwień tranzytowych przez Pomorze.
30.I .
Berlin. Hitler, w przemówieniu z okazji szóstej rocznicy przejęcia władzy przez narodowych socjalistów, przypomina polsko-niemiecką deklarację z 1934 r., wskazując na poprawność stosunków między Berlinem a Warszawą .
18.II
Warszawa. Wizyta Reichsführera SS i szefa policji III Rzeszy Heinricha Himmlera. Himmler spotyka się z komendantem Policji Państwowej gen. Józefem Kordianem-Zamorskim, premierem i ministrem spraw wewnętrznych gen. Sławojem Składkowskim oraz z ministrem spraw zagranicznych Józefem Beckiem.
Koniec lutego
Warszawa, Bydgoszcz, Poznań, Katowice. Demonstracje antyniemieckie.
1.III.
Spotkanie Hitlera z korpusem dyplomatycznym akredytowanym w Berlinie. Führer zapewnia o dobrych stosunkach z Polską
14.III.
Odwołany z urzędu szef autonomicznego rządu Słowacji ks. Jozef Tiso proklamuje niezależność państwową swego kraju, oddając go przy tym pod opiekę Niemiec
15.III.
Berlin. Wizyta prezydenta Czecho-Słowacji Emila Hachy, który krótko po północy, podczas audiencji w Kancelarii Rzeszy, zostaje zmuszony do wyrażenia zgody na “złożenie losu narodu i kraju czeskiego w ręce Wodza Rzeszy Niemieckiej”. Bezpośrednio potem armia niemiecka przekracza granice Č-SR zajmując Pragę. Hitler ogłasza powstanie Rzeszy Wielkoniemieckiej oraz Protektoratu Czech i Moraw
15-18.III.
Oddziały węgierskie zajmują Ruś Zakarpacką wskutek rozpadu Czecho-Słowacji. Polska uzyskuje wspólną granicę z Węgrami
21.III.
Berlin. Minister spraw zagranicznych Niemiec Joachim von Ribbentrop w rozmowie z ambasadorem RP Józefem Lipskim po raz czwarty próbuje skłonić Polskę do przyjęcia propozycji III Rzeszy. Strona niemiecka przekazuje rządowi RP notę dyplomatyczną w tej sprawie
22.III.
Niemcy wymuszają na Litwie zgodę na zwrot okręgu kłajpedzkiego
23.III.
Oddziały Wehrmachtu i okręty Kriegsmarine przeprowadzają operację zajęcia Kłajpedy. W nocy zarządzono stan ostrego pogotowia w polskiej składnicy tranzytowej na Westerplatte w Wolnym Mieście Gdańsku, we flocie i oddziałach obrony wybrzeża. Władze RP rozpoczynają bezpośrednie przygotowania obronne: dokonując częściowej mobilizacji w ciągu kilku dni powiększono stan armii do ok. 450 tys. żołnierzy. Wzmocniono osłonę granic z Niemcami, postawiono w stan pogotowia lotnictwo i obronę przeciwlotniczą oraz rozpoczęto tworzenie sztabów związków operacyjnych
24.III.
Warszawa. Posiedzenie rządu RP oraz odprawa pracowników ministerstwa spraw zagranicznych w sprawie wydarzeń międzynarodowych i przygotowań obronnych. Minister Józef Beck podnosi konieczność zdecydowanej postawy Polski.
26.III.
Berlin. Ambasador RP Józef Lipski podczas spotkania z ministrem Joachimem von Ribbentropem składa memorandum przedstawiające polskie stanowisko w sprawie żądań wysuniętych przez III Rzeszę. Polska odmawia zgody na eksterytorialne drogi tranzytowe, a w sprawie Gdańska proponuje zawarcie dwustronnego porozumienia, połączonego z wyjęciem wolnego miasta spod opieki Ligi Narodów. Ambasador pomija milczeniem propozycję przystąpienia do bloku państw skupionych wokół Niemiec.
27.III.
Minister spraw zagranicznych Niemiec Joachim von Ribbentrop wzywa ambasadora Józefa Lipskiego w celu złożenia protestu przeciwko demonstracjom antyniemieckim w Bydgoszczy. Tego samego dnia minister Józef Beck wzywa ambasadora Niemiec w Warszawie Hansa-Adolfa von Moltkego. Oświadcza mu, że Polska jest nadal gotowa pertraktować z Niemcami w sprawie Gdańska.
31.III.
Londyn. Premier Wielkiej Brytanii Neville Chamberlain podczas posiedzenia rządu, a następnie w Izbie Gmin deklaruje, że rząd Wielkiej Brytanii “będzie uważał się za zobowiązany do okazania rządowi polskiemu całkowitego poparcia, jakiegokolwiek będzie w stanie udzielić”.
1.IV.
Berlin. Adolf Hitler w przemówieniu atakuje ingerencję Wielkiej Brytanii w sprawy Europy Środkowej.
3.IV.
Naczelne dowództwo niemieckich sił zbrojnych przedstawiło Adlfowi Hitlerowi projekt dyrektywy w sprawie gotowości bojowej armii na lata 1939-40. Jej część, tzw. Fall Weiss (“wariant biały”), dotyczyła ewentualnego ataku na Polskę; dokument został podpisany 11 kwietnia.
4-7.IV.
Londyn. Wizyta ministra Józefa Becka, która kończy się wydaniem dwustronnego komunikatu oznaczającego zawarcie wstępnego porozumienia między Polską a Wielką Brytanią o wzajemnej pomocy na wypadek wojny.
13.IV.
Paryż. Premier Francji Edouard Daladier oświadcza w parlamencie, że Polska i Francja udzielą sobie gwarancji niezwłocznej pomocy w razie jakiegokolwiek niebezpieczeństwa.
20.IV.
Stanowisko rządu RP zostaje zakomunikowane przedstawicielstwom zagranicznym. Zawiera ono sprzeciw przeciw jednostronnym decyzjom w sprawie Gdańska, ingerencji państw trzecich w sprawy polskie oraz uznaje swobodę rozwoju ludności niemieckiej zamieszkującej wolne miasto.
28.IV.
Berlin. W przemówieniu wygłoszonym w Reichstagu Adolf Hitler wypowiada polsko-niemiecką deklarację o nieagresji z 1934 r. oraz brytyjsko-niemiecki układ o ograniczeniu zbrojeń morskich z 1935 r.
3.V.
Premier ZSRS Wiaczesław Mołotow zastępuje Maksima Litwinowa na stanowisku ludowego komisarza spraw zagranicznych
5.V.
Warszawa. Przemówienie ministra spraw zagranicznych Józefa Becka w Sejmie. Szef dyplomacji RP stanowczo odrzuca niemieckie żądania w sprawie Gdańska i zapowiada, że Polska będzie bronić swych interesów nie znając "pojęcia pokoju za wszelką cenę".
14-21.V.
Paryż. Wizyta polskiej delegacji wojskowej z ministrem spraw wojskowych gen. Tadeuszem Kasprzyckim. Rozmowy przynoszą sprecyzowanie francuskich zobowiązań sojuszniczych.
22.V.
Berlin. Podpisanie przez Niemcy i Włochy “paktu stalowego” o wzajemnej pomocy.
7.VI.
Berlin. Podpisanie układów o nieagresji: niemiecko-estońskiego i niemiecko-litewskiego.
Wolne Miasto Gdańsk. Minister oświecenia narodowego i propagandy Niemiec Joseph Goebbels wygłasza przemówienie pełne pogróżek pod adresem Polski.
Czerwiec - sierpień
Moskwa. Rozmowy Wielkiej Brytanii, Francji i ZSRS w sprawie zawarcia sojuszu przeciwko III Rzeszy. Rozmowy załamują się wobec niespełnienia żądania strony sowieckiej, przewidującego zgodę Polski na wejście na jej terytorium oddziałów Armii Czerwonej.
17.VIII.
W Katowicach zmarł Wojciech Korfanty, dyktator III Powstania Śląskiego, poseł, jeden z przywódców Chrześcijańskiej Demokracji, wicepremier rządu RP (1923). Więzień brzeski, współtwórca antysanacyjnego Frontu Morges.
23.VIII.
Moskwa. Rzesza Niemiecka i Związek Sowiecki zawierają układ o nieagresji. W imieniu przywódców obu mocarstw, Adolfa Hitlera i Josifa Stalina, podpisują go ministrowie spraw zagranicznych (tzw. I pakt Ribbentrop-Mołotow). W dodatkowym protokole układ zawiera rozgraniczenie stref interesów w Europie Środkowej i Wschodniej, oznaczające faktyczny rozbiór Polski.
25.VIII.
Podpisanie w Londynie przez Polskę i Wielką Brytanię układu o wzajemnej pomocy w przypadku wojny.
27.VIII.
Na stadionie warszawskiej Legii Polska pokonała wicemistrzów świata - Węgry 4:2. Był to ostatni przed wybuchem wojny mecz reprezentacji Polski.
28.VIII.
Tarnów. Niemiecki zamach bombowy na dworzec kolejowy.
29.VIII.
Berlin. Przedstawienie przez Niemcy ambasadorowi Wielkiej Brytanii Neville’owi Hendersonowi 24-godzinnego ultimatum wobec Polski (tzw. 16 punktów), zawierającego rozszerzony katalog żądań. Warszawa nie otrzymała tego dokumentu.
30.VIII.
W Polsce ogłoszenie mobilizacji powszechnej. Wskutek interwencji ambasad Francji i Wielkiej Brytanii zostaje ono wstrzymane na 24 godziny.
31.VIII.
Na rozkaz Dowództwa Floty trzy kontrtorpedowce: “Burza”, “Błyskawica” i “Grom” wychodzą z Gdyni i kierują się do Wielkiej Brytanii. Po szczęśliwym przejściu Bałtyku i Cieśnin Duńskich dołączają do Royal Navy, stając się zalążkiem Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Ponowne ogłoszenie mobilizacji powszechnej w Polsce.
W Gliwicach dochodzi do sfingowanego przez niemiecką policję bezpieczeństwa napadu na radiostację. Ogłoszony przez radio prowokacyjny apel do walki “o polski Śląsk” staje się jednym z pretekstów do rozpoczęcia wojny.
1.IX.
Napaść Niemiec na Polskę, dokonana bez wypowiedzenia wojny; początek II wojny światowej w Europie.
Około godz. 4:45 niemiecki pancernik szkolny “Schleswig-Holstein” rozpoczyna ostrzeliwanie Westerplatte. Krótko potem Niemcy podejmują atak na polski urząd pocztowy w Wolnym Mieście Gdańsku (uzbrojeni pocztowcy, jako zmobilizowani żołnierze rezerwy, bronią gmachu przez 14 godzin).
O 6:30 Polskie Radio podaje informację o agresji.
O 10:00 Adolf Hitler na posiedzeniu Reichstagu uzasadnia akcję zbrojną III Rzeszy, oskarżając Polskę o prześladowanie mniejszości niemieckiej, paktowanie z Wielką Brytanią oraz prowokacje graniczne, w których wzięły udział jednostki Wojska Polskiego.
Początek bitew pod Mławą, w Borach Tucholskich, pod Mokrą, na Górnym Śląsku i w Beskidach.
Niemcy notują sukcesy w korytarzu pomorskim oraz na styku Armii “Łódź” gen. Juliusza Rómmla i “Kraków” gen. Antoniego Szyllinga.
Prezydent Ignacy Mościcki wydaje dekret powołujący Legiony Czeski i Słowacki.
Łotwa i Estonia ogłaszają neutralność w wojnie polsko-niemieckiej.
Liczne bombardowania lotnicze, przede wszystkim w zachodniej i środkowej części kraju.
Nalot na Wieluń przynosi niemal całkowite zniszczenie miasta i kilkaset ofiar cywilnych.
2.IX.
Ostatnie posiedzenia Sejmu i Senatu V kadencji. Premier gen. Felicjan Sławoj Składkowski przedstawia oświadczenie w sprawie wojny. Posłowie i senatorowie zadeklarowali poparcie dla władz państwa i armii.
Prezydent Ignacy Mościcki podpisuje dekret o amnestii.
Przełamanie ugrupowania Armii “Kraków” pod Pszczyną – po południu marsz. Śmigły-Rydz podejmuje decyzję o odwrocie na linię Wisły i Dunajca.
Pod Jordanowem 10. Brygada Kawalerii (Zmotoryzowana) płk. Stanisława Maczka powstrzymuje marsz niemieckiego XXII Korpusu Armijnego.
W Stutthofie na Żuławach powstaje niemiecki obóz koncentracyjny, przeznaczony dla Polaków z Gdańska i Pomorza.
Włochy, ZSRS i Litwa notyfikują neutralność w wojnie polsko-niemieckiej.
Nalot bombowy na Westerplatte wywołuje poważne zniszczenia. Dowództwo składnicy przejmuje kpt. Franciszek Dąbrowski, reorganizując ugrupowanie i opanowując kryzys obrony.
Zmarł gen. Edmund Knoll-Kownacki.
3.IX.
Pojedynek artyleryjski w rejonie Helu: kontrtorpedowiec “Wicher” i stawiacz min “Gryf” uszkadzają niemiecki niszczyciel “Leberecht Maas”; po południu Luftwaffe zatapia oba polskie okręty.
Siły niemieckie w korytarzu pomorskim dotarły do Wisły rozbijając zachodnie zgrupowanie Armii “Pomorze” gen. Władysława Bortnowskiego.
W Bydgoszczy niemieccy dywersanci ostrzeliwują wycofujące się jednostki WP. W rezultacie doszło do walk ulicznych z udziałem polskiej i niemieckiej ludności cywilnej. Część pojmanych z bronią w ręku rozstrzelano. Propaganda niemiecka nadała tym wydarzeniom nazwę "Blutsonntag" (“krwawa niedziela"). Po wkroczeniu Wehrmachtu rozpoczęły się szeroko zakrojone represje wobec ludności polskiej.
Wojska niemieckie zajęły Częstochowę, Radomsko i Katowice oraz zmusiły armię “Modlin” do odwrotu na linię Wisły.
Koniec walk na Górnym Śląsku oraz o pozycję umocnioną pod Węgierską Górką bronioną przez oddział kpt. Tadeusza Semika.
Gen. Walerian Czuma otrzymuje zadanie obrony Warszawy.
Wielka Brytania i Francja wypowiedziały wojnę III Rzeszy. Konflikt z Polską przekształca się w wojnę światową. Wiadomość o tym wywołuje spontaniczną manifestację mieszkańców stolicy.
4.IX.
Zamieszanie podczas planowego odwrotu spod Mławy w szeregach 20. DP.
Niemcy zajmują Grudziądz.
Wypad Podlaskiej Brygady Kawalerii gen. Ludwika Kmicica-Skrzyńskiego na terytorium Rzeszy w rejonie Stawisk.
W Paryżu podpisano protokół polityczny do polsko-francuskiego układu sojuszniczego, pozwalający uruchomić odciążające uderzenie armii francuskiej.
Nocą 4/5 IX następuje początek ewakuacji z Warszawy korpusu dyplomatycznego, rządu i instytucji państwowych oraz złota Banku Polskiego.
Marsz. Śmigły-Rydz tworzy Armię “Lublin" pod dowództwem gen. Tadeusza Piskora dla obrony środkowego biegu Wisły.
5.IX.
Prezydent Mościcki opuszcza rejon Warszawy.
Przełamanie ugrupowań Armii “Łódź” w rejonie Sieradza oraz Armii “Prusy” gen. Stefana Dęba-Biernackiego w rejonie Piotrkowa.
6.IX.
Wojska niemieckie zajęły Kraków, Tomaszów Mazowiecki oraz sforsowały Narew pod Różanem.
Rozbicie północnego zgrupowania Armii "Prusy".
Naczelny Wódz wydaje rozkaz strategicznego odwrotu na tzw. "przedmoście rumuńskie". Rumunia ogłasza neutralność w wojnie polsko-niemieckiej.
Nocą 6/7 IX szef propagandy Naczelnego Dowództwa ppłk Roman Umiastowski wzywa przez radio wszystkich mężczyzn zdolnych do noszenia broni, aby udali się na wschód, gdzie będą formowane nowe oddziały. W tym czasie Warszawę opuszcza rząd, udając się do Łucka oraz marsz. Śmigły-Rydz. Miejscem postoju Sztabu Naczelnego Wodza zostaje Brześć nad Bugiem.
7.IX.
BBC rozpoczyna nadawanie audycji codziennych w języku polskim. Podpisanie polsko-brytyjskiej i polsko-francuskiej umowy kredytowej. Kapitulacja Westerplatte.
8.IX.
Decyzja marsz. Śmigłego-Rydza o oparciu obrony o rzeki Bug-Wisła-San.
Utworzenie Armii "Warszawa" pod dowództwem gen. Juliusza Rómmla.
Prezydent stolicy Stefan Starzyński zostaje mianowany komisarzem cywilnym przy Dowództwie Obrony Warszawy.
Początek walk o pozycję umocnioną pod Wizną.
Wojska niemieckie wkraczają do Łodzi i Krosna.
Próba zdobycia Warszawy z marszu przez wojska niemieckiej 4. Dywizji Pancernej. Szturm odparto na skraju zwartej zabudowy miasta w rejonie skrzyżowania ulic Grójeckiej i Częstochowskiej. Radio i prasa niemiecka donoszą o rzekomym zdobyciu stolicy Polski.
Pod Ciepielowem Niemcy dokonują egzekucji ok. 200 polskich jeńców.
9.IX.
Ponowne nieudane natarcie 4. DPanc. na Warszawę; w walkach na Woli i Ochocie Niemcy tracą około połowy wozów bojowych.
Wojska niemieckie zajęły Poznań; dotarły też do środkowej Wisły i Sanu.
Armia “Poznań”, dowodzona przez gen. Tadeusza Kutrzebę uderzeniem z rejonu Łęczycy na lewe skrzydło niemieckiej 8. Armii rozpoczyna bitwę nad Bzurą (zwaną też bitwą pod Kutnem).
Podpisanie polsko-francuskiej umowy o formowaniu polskich jednostek wojskowych na terenie Francji.
Korpus słowacki oraz legion ukraiński przekraczają granicę RP i podejmują operacje wojenne.
10.IX.
Pada polska pozycja umocniona pod Wizną; jej dowódca kpt. Władysław Raginis popełnia samobójstwo.
Początek odwrotu Armii “Modlin” znad dolnego Bugu.
Marsz. Śmigły-Rydz utworzył Front Południowy z gen. Kazimierzem Sosnkowskim na czele.
Pierwsza masowa egzekucja Polaków w Bydgoszczy (łącznie rozstrzelano ok. 1.500 osób).
11.IX.
Kryzys w obronie niemieckiej 8. Armii w bitwie nad Bzurą.
Ambasador Leon Noël zapewnia ministra Józefa Becka o gotowości przyznania władzom RP prawa pobytu i działania na terytorium Francji.
12.IX.
Francusko-brytyjska konferencja polityczno-wojskowa w Abbeville podejmuje decyzję o wstrzymaniu dalszych alianckich działań zaczepnych na froncie zachodnim. Władze RP nie zostają o tym poinformowane.
Terytorium Polski opuszcza ambasador ZSRS Nikołaj Szaronow. Pierwsze oddziały niemieckie atakują Lwów.
13.IX.
Gen. Wiktor Thommée dociera wraz z częścią oddziałów Armii “Łódź” do twierdzy Modlin i obejmuje jej dowództwo.
Okrążone resztki SGO “Narew” kapitulują pod Zambrowem.
Sztab Naczelnego Wodza opuszcza Brześć nad Bugiem, przenosząc się do Kowla.
14.IX.
Natarcie Armii “Poznań” i “Pomorze” na Łowicz i Skierniewice zakończone przejściem do obrony na linii Bzury.
Wojska niemieckie zamknęły pierścień okrążenia wokół stolicy, zajęły Przemyśl oraz Gdynię.
Okręt podwodny “Wilk” opuszcza Bałtyk udając się do Wielkiej Brytanii.
Do walki w obronie Warszawy wyrusza pierwszy batalion ochotniczy.
15.IX.
Wojska niemieckie zajęły Białystok.
Niemcy zamykają pierścień wokół stolicy.
Reorganizacja Armii “Karpaty” połączona z nadaniem jej nazwy “Małopolska" pod dowództwem gen. Kazimierza Fabrycego.
W Tallinie dochodzi do bezprawnego internowania okrętu podwodnego “Orzeł”.
16.IX.
Niemcy za pomocą ulotek wzywają Warszawę do poddania się. Ultimatum zostaje odrzucone.
Nieudany szturm niemiecki na twierdzę w Brześciu nad Bugiem; wobec braku amunicji nocą następuje ewakuacja polskiej załogi.
Sztab Naczelnego Wodza przenosi się do Kołomyi.
Natarcie oddziałów Armii “Małopolska” pod Jaworowem zadaje ciężkie straty elitarnemu pułkowi SS “Germania”.
17.IX.
O godz. 2:00 ambasador RP w Moskwie Wacław Grzybowski zostaje wezwany do Ludowego Komisariatu Spraw Zagranicznych.
Wicekomisarz Władimir Potiomkin usiłuje wręczyć mu notę stwierdzającą, że "wojna niemiecko-polska ujawniła wewnętrzne bankructwo państwa polskiego [...] Warszawa jako stolica już nie istnieje. Rząd polski uległ rozkładowi i nie okazuje przejawów życia. Oznacza to, że państwo polskie i jego Rząd przestały faktycznie istnieć. Dlatego też straciły ważność traktaty zawarte pomiędzy Polską a ZSRS. Pozbawiona własnemu losowi i pozbawiona kierownictwa Polska stała się łatwym polem wszelkiego rodzaju niebezpiecznych i niespodziewanych akcji, mogących stać się groźbą dla ZSRR. Dlatego też Rząd Sowiecki, który zajmował dotychczas neutralność, nie może w obliczu tych faktów zajmować nadal neutralnego stanowiska". Ambasador składa protest i odmawia przyjęcia noty.
Napaść Związku Sowieckiego na Polskę – o 4:20 oddziały KOP koło Podwołoczysk na Podolu podejmują jako pierwsze walkę jednostkami Armii Czerwonej przekraczającymi granicę RP.
Marsz. Śmigły-Rydz wydaje dyrektywę nakazującą oddziałom polskim wycofanie się do Rumunii i na Węgry oraz unikanie starć z siłami sowieckimi.
Obrady rządu RP w Kołomyi – wobec możliwości zagrożenia przez Sowietów zapada decyzja o przekroczeniu granicy Rumunii i udaniu się na uchodźstwo w celu kontynuowania wojny.
Przed północą władze Rzeczypospolitej opuszczają kraj przez most w Kutach.
Niemcy zajmują Brześć nad Bugiem i Lublin.
“Czarna niedziela” w Warszawie: najcięższe dotąd bombardowanie stolicy przynosi m.in. pożar Zamku Królewskiego.
18.IX.
Nad ranem marsz. Śmigły-Rydz wraz ze sztabem i ewakuowanym Ministerstwem Spraw Wojskowych przekracza w Kutach granicę Rumunii. Z Czerniowiec zostaje nadany telegram z orędziem prezydenta Mościckiego do obywateli Rzeczypospolitej.
Rząd Rumunii podejmuje decyzję o internowaniu polskich władz państwowych.
ORP “Orzeł” ucieka z Tallina.
Armia Czerwona zajmuje Lidę, i Nowogródek.
Oddziały Armii “Kraków” i “Lublin” dowodzone przez gen. Piskora rozpoczynają I bitwę pod Tomaszowem Lubelskim.
Pierwsze oddziały Armii "Poznań" przebijają się przez Puszczę Kampinoską do Warszawy. Oficjalny komunikat niemiecko-sowieckim podaje, że zadaniem obu armii jest "przywrócenie w Polsce porządku i spokoju".
19.IX.
Pada Kępa Oksywska; dowódca Lądowej Obrony Wybrzeża płk Stanisław Dąbek popełnia samobójstwo.
Armia Czerwona zajmuje przejściowo Wilno (w październiku miasto wraz z okręgiem zostało przekazane Litwie).
Triumfalny wjazd Hitlera do Gdańska.
20.IX.
Prezydent Ignacy Mościcki podpisuje zarządzenie o wyznaczeniu na swojego następcę ambasadora RP w Rzymie gen. Bolesława Wieniawę-Długoszowskiego.
Koniec I bitwy pod Tomaszowem Lubelskim – kapitulacja sił Armii “Lublin” i “Kraków”.
Koniec bitwy nad Bzurą – gen. Tadeusz Kutrzeba wraz ze sztabem i resztkami oddziałów przebija się do stolicy, gdzie obejmuje funkcję zastępcy dowódcy Grupy Armii “Warszawa”.
Armia Czerwona szturmuje Grodno, Kowel i Lwów.
21.IX.
Rząd Rumunii przedstawia władzom polskim aide-mémoire w sprawie decyzji o internowaniu.
Resztki obrońców Grodna składają broń przed Sowietami.
Armia Czerwona zajmuje Kowel.
22.IX.
Oddziały Armii Czerwonej wkraczają do opuszczonego przez Niemców Białegostoku i Brześcia (w drugim mieście odbywa się tzw. defilada zwycięzców).
Załoga Lwowa pod dowództwem gen. Władysława Langnera, nie chcąc oddać miasta w ręce Niemców, kapituluje przed oddziałami Armii Czerwonej. Sowieci złamali wkrótce warunki kapitulacji i internowali obrońców.
Pod Warszawą giną: dowódca grupy operacyjnej swego imienia gen. Mikołaj Bołtuć i gen. Werner von Fritsch, były naczelny dowódca niemieckich wojsk lądowych (jedyny generał Wehrmachtu poległy w kampanii polskiej).
Wojska Frontu Północnego gen. Emila Krukowicza-Przedrzymirskiego atakując niemiecki VIII Korpus Armijny rozpoczynają II bitwę pod Tomaszowem Lubelskim.
III Rzesza i ZSRS uzgadniają w Moskwie przebieg tzw. linii demarkacyjnej na ziemiach polskich.
23.IX.
Po uszkodzeniu niemieckimi pociskami elektrowni rozgłośnia Polskiego Radia w Warszawie przerywa nadawanie stałego programu.
24.IX.
Niemiecki ostrzał artyleryjski Warszawy niszczy liczne urzędy i zabytki; ustaje praca elektrowni i filtrów.
25.IX.
W Paryżu ukazuje się pierwszy po wznowieniu numer “Monitora Polskiego. Dziennika Urzędowego Rzeczpospolitej Polskiej” z nominacją gen. Wieniawy-Długoszowskiego na urząd prezydenta (wobec sprzeciwu rządu Francji 27 IX zrzekł się funkcji).
Przygotowanie do niemieckiego szturmu generalnego na Warszawę – najsilniejsze podczas oblężenia bombardowanie lotnicze i artyleryjskie miasta.
Na Helu bateria nadbrzeżna im. H. Laskowskiego podejmuje zwycięski pojedynek z niemieckimi pancernikami szkolnymi “Schlesien” i “Schleswig-Holstein”.
26.IX.
Armia Czerwona zajmuje Zamość.
Kapitulacja oddziałów Frontu Północnego kończy II bitwę pod Tomaszowem Lubelskim.
Naczelny wódz marsz. Śmigły-Rydz wydaje ostatni rozkaz dla dowódcy Armii “Warszawa” gen. Juliusza Rómmla, w którym dziękuje dowódcy i wszystkim żołnierzom za bohaterską obronę stolicy i mówi, ze Warszawa powinna bronić się tak długo “jak starczy zapasów amunicji i żywności”. Przekazany komunikat drogą radiową przez Paryż nie dotarł do adresata.
Garnizon stolicy odpiera szturm generalny nieprzyjaciela. Wobec zniszczenia infrastruktury niezbędnej do kontynuowania obrony zapada decyzja o zawarciu rozejmu i przystąpieniu do rokowań kapitulacyjnych.
27.IX.
W Warszawie powstaje konspiracyjna Służba Zwycięstwu Polski, stanowiąca zalążek przyszłego Związku Walki Zbrojnej/Armii Krajowej, z gen. Michałem Karaszewiczem-Tokarzewskim na czele. Wieczorem dowództwo obrony stolicy podejmuje decyzję o poddaniu miasta.
27-28.IX.
Pod Szackiem bitwa zgrupowania gen. Wilhelma Orlika-Rückemanna z Armią Czerwoną, zakończona odejściem oddziałów polskich za Bug.
28.IX.
O godz. 13.15 następuje podpisanie aktu kapitulacji Warszawy.
Zakroczymiu Niemcy dokonują egzekucji załogi fortu twierdzy “Modlin”.
Gen. Władysław Sikorski obejmuje dowództwo armii polskiej we Francji.
W Moskwie ministrowie spraw zagranicznych Niemiec von Ribbentrop i ZSRS Mołotow podpisują niemiecko-sowiecki układ “o granicy i przyjaźni”, ustalający linię rozgraniczenia na obszarze Polski wzdłuż linii: Pisa – Narew – Bug – San (tzw. II pakt Ribbentrop-Mołotow). Układowi towarzyszą tajne protokoły poświęcone m.in. masowym przesiedleniom ludności. Armia Czerwona przejmuje od Niemców Przemyśl.
29.IX.
Do Warszawy wkraczają pierwsze oddziały niemieckie. Poddaje się załoga twierdzy Modlin.
30.IX.
Ignacy Mościcki zrzeka się ostatecznie urzędu prezydenta RP. Jego następcą, rezydującym na uchodźstwie, zostaje Władysław Raczkiewicz. Nowy szef państwa przyjmuje dymisję rządu gen. Składkowskiego, powierzając misję utworzenia nowego gabinetu przeciwnikowi obozu sanacyjnego gen. Władysławowi Sikorskiemu.
2.X
Kapitulacja Rejonu Umocnionego “Hel” kończy walki na Wybrzeżu.
W rejonie Kocka początek ostatniej bitwy kampanii polskiej, toczonej przez Samodzielną Grupę Operacyjną “Polesie” gen. Franciszka Kleeberga i niemiecki zmotoryzowany XIV Korpus Armijny.
5.X.
Podpisanie kapitulacji SGO “Polesie” wobec wojsk niemieckich.
W Warszawie Adolf Hitler odbiera defiladę oddziałów Wehrmachtu.
6.X.
Pod Wolą Gułowską składają broń jednostki SGO “Polesie”.
8.X.
ORP “Orzeł”, jako ostatnia jednostka polskiej floty, opuszcza Bałtyk, rozpoczynając rejs do Wielkiej Brytanii.
9.X.
W gajówce Podgórze koło Łagowa w rejonie Gór Świętokrzyskich mjr Henryk Dobrzański podejmuje decyzję pozostania wraz ze swoim oddziałem na terytorium kraju do czasu wiosennej ofensywy Sprzymierzonych na Zachodzie. Faktyczny początek istnienia Oddziału Wydzielonego WP mjr. “Hubala”.
12.X.
Dekret Adolfa Hitlera o utworzeniu Generalnego Gubernatorstwa.
20.X.
Komisarz Rzeszy na Warszawę Helmut Otto podpisał obwieszczenie o natychmiastowej konfiskacie wszelkich aparatów radiowych, które należy oddać do 5 listopada.
22.X.
Na terenach polskich zagarniętych przez Związek Sowiecki, w atmosferze terroru i pod kontrolą NKWD, przeprowadzono "wybory" do Zgromadzenia Ludowego Zachodniej Białorusi i Zachodniej Ukrainy.
23.X.
Wydano urzędowy komunikat o utworzeniu w Warszawie Rady Starszych Gminy Żydowskiej pod przewodnictwem inż. Adama Czerniakowa.
27.X.
W warszawskim Ratuszy Gestapo aresztowało prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego.
30.X.
W Konstancinie pod Warszawą zmarł Wacław Gąsiorowski, powieściopisarz, działacz społeczny, prezes Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej we Francji.
Zarządzenie Reichsfuehrera SS Heinricha Himmlera o przesiedleniu do Generalnego Gubernatorstwa ludności polskiej i żydowskiej z ziem polskich włączonych do Rzeszy.
31.X.
Zwracając się do delegatów V Nadzwyczajnej Sesji Rady Najwyższej ZSRS Wiaczesław Mołotow użył odnośnie Polski sformułowania o "poczwarnym bękarcie Traktatu Wersalskiego, który żył kosztem niepolskich narodowości".
1.XI.
Rada Najwyższa ZSRS podjęła decyzję o przyłączeniu do Białoruskiej i Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej anektowanych ziem wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej.
Wszyscy polscy jeńcy-oficerowie zostali umieszczeni w sowieckich obozach w Kozielsku i Starobielsku, natomiast funkcjonariusze policji, KOP i więziennictwa w obozie w Ostaszkowie (1-4 XI).
5.XI.
W Kowalu koło Włocławka urodził się Jan Nowicki, aktor.
6.XI.
Niemcy aresztowali 183 profesorów krakowskich uczelni.
7.XI.
Dekretem prezydenckim gen. Władysław Sikorski powołany został na stanowisko Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych.
13.XI.
W Paryżu powołany został Komitet Ministrów dla Spraw Kraju, na czele którego stanął gen. Kazimierz Sosnkowski. Gen. Sosnkowski objął też funkcję Komendanta Głównego ZWZ.
29.XI.
Dekret Prezydium Rady Najwyższej ZSRS o nadaniu sowieckiego obywatelstwa polskim obywatelom, którzy w dniach 1 i 2 listopada 1939 r. znajdowali się na wschodnich terenach Rzeczypospolitej Polskiej wcielonych do Związku Sowieckiego.
4.XII.
Gen. Kazimierz Sosnkowski podpisał 'Instrukcję Nr 1' dotyczącą organizowania w kraju Związku Walki Zbrojnej.
9.XII.
Prezydent RP Władysław Raczkiewicz podpisał dekret o powołaniu Rady Narodowej.
27.XII.
W Wawrze pod Warszawą Niemcy rozstrzelali 106 mężczyzn w odwecie za zabicie w miejscowej restauracji dwóch niemieckich podoficerów.
