Kalendarz historyczny
4 sierpnia
-
Premiera filmu „Ostatni dzień lata” w reżyserii Tadeusza Konwickiego.
-
W Żywcu urodził się Stanisław Pyjas, student Uniwersytetu Jagiellońskiego, współpracownik Komitetu Obrony Robotników; zginął w niewyjaśnionych do dziś okolicznościach 7 maja 1977 r. w Krakowie.
-
W Opocznie zmarł Stanisław Wróbel, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, wyróżniony za uratowanie pięcioosobowej rodziny Żydów.
-
W Warszawie zmarł Bogusław Wolniewicz, polski filozof, logik, profesor nauk humanistycznych, twórca ontologii sytuacji, publicysta.
-
W Warszawie urodził się Tadeusz Wojciechowski, wiolonczelista, dyrygent.
-
Powstanie Warszawskie: poległ Krzysztof Kamil Baczyński, poeta, czołowy przedstawiciel tzw. Pokolenia Kolumbów, żołnierz Batalionów AK „Zośka” i „Parasol”.
-
Powstanie Warszawskie: załogi polskich i brytyjskich samolotów dokonały pierwszych zrzutów nad walczącą Warszawą.
-
W okupowanym przez Niemców Amsterdamie gestapo aresztowało ukrywającą się żydowską rodzinę Franków: Ottona i Edith oraz ich córki Margot i Annę – autorkę dziennika, który stał się jednym z najważniejszych świadectw Holokaustu. Cała rodzina Franków została deportowana do KL Auschwitz ostatnim transportem, jaki dotarł z terenu okupowanej Holandii w ramach nazistowskiej akcji „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”.
-
W Nowym Jorku zmarł Włodzimierz Żabotyński, (Ze’ew, Władimir), działacz syjonistyczny, pisarz, publicysta; inicjator utworzenia Legionu Żydowskiego (1917); członek władz Światowej Organizacji Syjonistycznej, następnie lider Związku Syjonistów-Rewizjonistów; założyciel i przywódca Nowej Organizacji Syjonistycznej; zwolennik zbrojnej walki o utworzenie państwa żydowskiego w Palestynie; w 1936 r. przedstawił program masowej ewakuacji Żydów z Europy Wschodniej do Palestyny.
-
W Czechowicach urodził się Jan Tesarz, aktor, występował m.in. w Teatrze Ziemi Łódzkiej i Teatrze Polskim w Warszawie; zagrał w „Krótkim filmie o zabijaniu” Krzysztofa Kieślowskiego.
-
Utworzony został Park Narodowy w Białowieży.
-
W Katowicach urodził się Kazimierz Świtoń, członek Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO), współzałożyciel Wolnych Związków Zawodowych, poseł na Sejm (1991–1993).
-
W nocy z 3 na 4 sierpnia sowieccy dywersanci napadli na Stołpce – miasteczko położone kilkanaście kilometrów od granicy polsko-sowieckiej; w wyniku napadu zginęło siedmiu policjantów oraz trzy inne osoby, dywersanci uwolnili m.in. grupę więźniów politycznych, w tym funkcjonariuszy KPP i KPZB.
-
I wojna światowa: armia niemiecka rozpoczęła systematyczny ostrzał Kalisza, trwające kilkanaście dni bombardowania oraz towarzyszące im podpalenia i represje doprowadziły do zniszczenia miasta i exodusu jego mieszkańców.
-
W Małoszycach pod Ostrowcem Świętokrzyskim urodził się Witold Gombrowicz, prozaik, eseista, dramatopisarz; jeden z najciekawszych polskich pisarzy XX wieku; autor powieści „Ferdydurke”, „Trans-Atlantyk”, „Pornografia”, „Kosmos”, dramatów „Iwona, księżniczka Burgunda”, „Ślub” i „Operetka”, a także „Dzienników”.
-
W Kałuszu koło Stanisławowa urodził się Jonasz Stern, malarz, grafik; profesor krakowskiej ASP; współzałożyciel Grupy Krakowskiej.
-
W Pabianicach urodził się Alfred Lenica, malarz, w swojej twórczości nawiązywał m.in. do kubizmu i surrealizmu; współtwórca awangardowej poznańskiej grupy 4F+R (farba, forma, fantastyka, faktura + realizm), następnie związany z Grupą Krakowską.
-
W Benrath w Nadrenii urodził się Werner von Fritsch, naczelny dowódca niemieckich wojsk lądowych w latach 1935–1938; zginął 22 września 1939 r. w walkach pod Warszawą, był jedynym generałem Wehrmachtu poległym w kampanii polskiej.
-
Na wyspie Helgoland zmarł Ignacy Prądzyński, generał, uczestnik kampanii napoleońskich 1809 i 1812 r.; w czasie Powstania Listopadowego szef sztabu armii polskiej; autor projektu budowy Kanału Augustowskiego.
-
Król Polski i Węgier Władysław III Warneńczyk ogłosił wznowienie wojny z Turcją. Podjęta wyprawa zakończyła się klęską i śmiercią króla w bitwie pod Warną 10 listopada 1444 r.
-
Król Władysław Jagiełło i jego brat stryjeczny książę Witold Kiejstutowicz zawarli ugodę w Ostrowie. Na jej mocy Witold został namiestnikiem Jagiełły na Litwie.
-
W Ołomuńcu zamordowany został Wacław III, król Czech i Węgier, pretendujący do polskiej korony; ostatni władca z dynastii Przemyślidów.
-
W Gdańsku odbył się pierwszy Jarmark Dominikański; zgodę na jego organizację dominikanie uzyskali od papieża Aleksandra IV.