> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz dat

1924

  • Antoni Marianowicz. Fot. NAC

    W Warszawie urodził się Antoni Marianowicz, poeta, satyryk; debiutował w 1942 roku szopką „Żarty na karty” wystawioną w getcie warszawskim; po ucieczce z getta ukrywał się w Wołominie, okupacyjne wspomnienia opisał w książce „Życie surowo wzbronione”; po wojnie podjął współpracę ze „Szpilkami”, pisał teksty dla kabaretów, tłumaczył musicale np. „Skrzypek na dachu” i książki m.in. „Alicję w krainie czarów” Lewisa Carolla.

  • Ks. Kazimierz Lutosławski. Źródło: Wikimedia Commons

    W Drozdowie koło Łomży zmarł ksiądz Kazimierz Lutosławski, działacz harcerski, lekarz, ekonomista, pedagog, publicysta; współorganizator i członek władz Związku Ludowo-Narodowego; poseł na Sejm; bliski współpracownik Romana Dmowskiego.

  •  Siedziba redakcji "Wiadomości Literackich" w Warszawie. Fot. NAC

    W Warszawie ukazał się pierwszy numer „Wiadomości Literackich”.

  • W Krakowie urodziła się Olga Scherer, krytyczka literacka, teoretyczka i historyczka literatury.

  • Banknot o nominale 250 000 marek polskich z 1923 r. Fot. PAP/T. Gzell

    Inflacja w Polsce osiągnęła apogeum, kurs dolara: 10 mld 250 mln marek polskich.

  • Władysław Grabski. Fot. NAC

    Sejm uchwalił ustawę o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej.

  • Mieczysław Jagielski. Fot. PAP/H. Rosiak

    W Kołomyi urodził się Mieczysław Jagielski, ekonomista, minister rolnictwa w latach 1959–1970, wicepremier w latach 1970–1981, działacz komunistyczny, w latach 1971–1981 członek Biura Politycznego KC PZPR; przewodniczył delegacji rządowej na rozmowy z Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym w sierpniu 1980 roku.

  • Wincenty Rapacki. Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie zmarł Wincenty Rapacki (ojciec), aktor i reżyser teatralny.

  • W Gnieźnie urodził się Włodzimierz Haupe, reżyser filmowy, autor m.in. filmów „Szczęściarz Antoni”, „Głos ma prokurator” i „Doktor Judym”.

  • Monety o nominale 10 zł z lat 30. Fot. NAC

    Ukazało się „Rozporządzenie prezydenta Rzeczypospolitej w przedmiocie systemu monetarnego”, w którym stwierdzano, że nową jednostką monetarną w Rzeczypospolitej Polskiej jest „złoty”.

  • Włodzimierz Lenin. Fot. PAP/CAF

    W Gorkach pod Moskwą zmarł Lenin, właściwie Władimir Iljicz Uljanow, założyciel partii bolszewickiej, organizator i pierwszy przywódca totalitarnego państwa sowieckiego, odpowiedzialnego za represje i śmierć milionów ludzi.

  • Maria Fołtyn. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Radomiu urodziła się Maria Fołtyn, śpiewaczka, reżyser operowy, popularyzatorka muzyki Stanisława Moniuszki.

  • Festiwal Polskiej Piosenki Opole 1977: Andrzej Rosiewicz (L) i Jacek Nieżychowski. Fot. PAP/CAF/R. Okoński

    W Chlewie (Wielkopolska) urodził się Jacek Nieżychowski, dziennikarz, aktor i dyrektor Operetki Śląskiej w Gliwicach, członek Silnej Grupy Pod Wezwaniem.

  • Thomas Woodrow Wilson. Fot. Biblioteka Kongresu USA. Źródło: Wikimedia Commons

    W Waszyngtonie zmarł Woodrow Thomas Wilson, w latach 1913–1921 prezydent Stanów Zjednoczonych z ramienia Partii Demokratycznej; w styczniu 1918 r. w orędziu do Kongresu, dotyczącym celów wojennych USA i warunków koniecznych do zawarcia trwałego pokoju na świecie, przedstawił postulat utworzenia niepodległego państwa polskiego.

  • Świetlica żołnierska w Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. 1930 r. Fot. NAC

    Rada Ligi Narodów przyznała Polsce Westerplatte, na którym powstała wojskowa składnica tranzytowa.

  • Aktor Ryszard Barycz (P) i piosenkarka Stenia Kozłowska. Lata 80. Fot. PAP/M. Belina Brzozowski

    We Lwowie urodził się Ryszard Barycz, aktor filmowy i teatralny, znany m.in. z filmów „Młodość Chopina”, „Szatan z siódmej klasy”, „Zemsta”, „Deszczowy lipiec”.

  • Z inicjatywy Centralnego Wydziału Kobiecego PPS po raz pierwszy w Polsce zorganizowano obchody Dnia Kobiet. 

  •  Rada Ligi Narodów przyznała Czechosłowacji Jaworzynę Spiską. 

  • W Przemyślu zmarł Józef Pelczar, biskup przemyski, kanonizowany w 2003 r.

  • W Zakopanem urodził się Józef Uznański, przewodnik tatrzański, w czasie II wojny światowej kurier ZWZ-AK, po wojnie ratownik górski, jeden z pierwszych ratowników pracujących z psem specjalnie przeszkolonym do odnajdowania ofiar lawin.

  • W Badurkach urodził się Tadeusz Sumiński, ps. Leszczyc, fotografik, żołnierz batalionu AK „Zośka”, powstaniec warszawski.

  • W Warszawie urodził się Jerzy Michalski, historyk, znawca XVIII-wiecznych dziejów Polski.

  • Banknot dwudziestozłotowy z 1936 r. Fot. Wikimedia Commons

    Reforma walutowa rządu Władysława Grabskiego: prezydent RP wydał rozporządzenie o zmianie ustroju pieniężnego; ustalono w nim m.in. relację marki polskiej do nowej waluty – złotego: 1 800 000 marek polskich za 1 złotego.

  • Hrabia Władysław Zamoyski. Źródło: Wikimedia Commons

    Hrabia Władysław Zamoyski założył fundację „Zakłady Kórnickie”

  • Stanisław Karpiński - pierwszy prezes Banku Polskiego SA. Fot. NAC

    W Warszawie otwarto Bank Polski SA, który rozpoczął emisję nowej waluty – złotego polskiego.

  • W Paryżu rozpoczęły się VIII Letnie Igrzyska Olimpijskie.

  • Bułat Okudżawa. Fot. PAP/CAF/A. Hawałej

    W Moskwie urodził się Bułat Okudżawa, pisarz, poeta, piosenkarz, kompozytor.

  • Powstał Polski Związek Żeglarski.

  • Kazimierz Dejmek. Fot. PAP/M. Sokołowski

    W Kowlu urodził się Kazimierz Dejmek, reżyser teatralny, aktor, dyrektor teatrów, m.in. Teatru Narodowego w Warszawie (1962–1968), gdzie wyreżyserował „Kordiana” Juliusza Słowackiego oraz „Dziady” Adama Mickiewicza z Gustawem Holoubkiem w roli Gustawa-Konrada; minister kultury i sztuki w latach 1993–1996.

  • Franz Kafka. Źródło: Wikimedia Commons

    W Kierlingu pod Wiedniem zmarł Franz Kafka, niemieckojęzyczny pisarz, pochodzenia żydowskiego, autor powieści „Proces”, „Zamek” i „Ameryka” oraz „Dzienników 1910–1923”.

  • W Poznaniu urodziła się Xymena Zaniewska, scenograf, architekt, projektantka mody.

  • George H. W. Bush. Fot. PAP/J. Bogacz

    W Milton w stanie Massachusetts urodził się George H. W. Bush, polityk Partii Republikańskiej, wiceprezydent USA (1981–1989); prezydent w latach 1989–1993.

  • Adam Hanuszkiewicz. Fot. PAP/A. Rybczyński

    We Lwowie urodził się Adam Hanuszkiewicz, reżyser, aktor, współtwórca i pierwszy reżyser naczelny Teatru Telewizji; dyrektor teatrów warszawskich: Powszechnego, Narodowego i Nowego.

  • Urodził się Wasil Bykau, pisarz, autor powieści o II wojnie światowej i stalinizmie.

  • Rozporządzenie prezydenta RP o powołaniu przedsiębiorstwa Polskie Lasy Państwowe.

  • Gustaw Lutkiewicz. Fot. PAP/P. Rybarczyk

    W Kownie urodził się Gustaw Lutkiewicz, aktor, przez wiele lat związany z Teatrem Powszechnym w Warszawie, występował w Teatrze Telewizji, w słuchowiskach, m.in. w powieści radiowej „W Jezioranach”; wykonawca ballad Bułata Okudżawy; wystąpił w filmach „Gangsterzy i filantropi”, „Rękopis znaleziony w Saragossie”, „Ogniem i mieczem”, „Pan Wołodyjowski”, „Lokis. Rękopis profesora Wittembacha”, a także w serialach „Stawka większa niż życie”, „Alternatywy 4” i „Złotopolscy”.

  • W Krakowie zmarł Franciszek Stefczyk, nauczyciel, założyciel pierwszej na ziemiach polskich wiejskiej spółdzielni oszczędnościowo-pożyczkowej.

  • W Warszawie rozpoczął się I Narodowy Zlot Harcerzy.

  • Maria Koterbska. Fot. PAP/CAF/J. Tymiński

    W Bielsku urodziła się Maria Koterbska, piosenkarka, wykonawczyni m.in. przebojów „Brzydula i rudzielec”, „Parasolki”, „Do grającej szafy grosik wrzuć”, „Augustowskie noce” i „Karuzela”.

  • W Paryżu została utworzona Międzynarodowa Federacja Szachowa (FIDE). W 1966 roku na pamiątkę tego wydarzenia ustanowiono Międzynarodowy Dzień Szachów.

  • W Kielcach urodziła się Krystyna Skuszanka, reżyserka teatralna, w latach 1983–1990 wraz z mężem Jerzym Krasowskim prowadziła Teatr Narodowy w Warszawie.

  • W Łodzi urodził się Dawid Sierakowiak, polski Żyd, autor pamiętnika z łódzkiego getta.

  • Gen. Stanisław Komornicki. Fot. PAP/P. Rybarczyk

    W Warszawie urodził się Stanisław Komornicki „Nałęcz”, generał WP, historyk wojskowości; w czasie II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej, powstaniec warszawski, żołnierz 1 Armii Wojska Polskiego; zginął w katastrofie smoleńskiej 10 kwietnia 2010 r.

  • Joseph Conrad. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    W Oswalds pod Canterbury w Anglii zmarł Joseph Conrad (Józef Teodor Konrad Korzeniowski), pisarz, autor „Jądra ciemności”, „Lorda Jima”, „Tajfunu”, „Nostromo” i „Smugi cienia”.

  • W nocy z 3 na 4 sierpnia sowieccy dywersanci napadli na Stołpce – miasteczko położone kilkanaście kilometrów od granicy polsko-sowieckiej; w wyniku napadu zginęło siedmiu policjantów oraz trzy inne osoby, dywersanci uwolnili m.in. grupę więźniów politycznych, w tym funkcjonariuszy KPP i KPZB.

  • Stanisław Różewicz. Fot. PAP/J. Turczyk

    W Radomsku urodził się Stanisław Różewicz, reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta, kierownik artystyczny Zespołu Filmowego „Tor” (1967–1968; 1972–1980); autor filmów „Wolne miasto”, „Świadectwo urodzenia”, „Piekło i Niebo”, „Westerplatte”, „Samotność we dwoje”, „Kobieta w kapeluszu”, „Pensja pani Latter” i „Anioł w szafie”.

  • Jerzy Ficowski. Fot. PAP/T. Michalak

    W Warszawie urodził się Jerzy Ficowski, poeta, eseista, tłumacz, odkrywca talentu Papuszy, znawca kultury romskiej i żydowskiej, entuzjasta twórczości Brunona Schulza.

  • Prezydent Stanisław Wojciechowski podczas składania wieńca na Grobie Nieznanego Żołnierza we Lwowie. 09.1924. Fot. NAC

    We Lwowie podczas otwarcia Targów Wschodnich członkowie Ukraińskiej Organizacji Wojskowej dokonali nieudanego zamachu bombowego na prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego.

  • Patrol KOP-u na pograniczu z Rosją. Fot. NAC

    Rozkaz Ministerstwa Spraw Wojskowych o utworzeniu Korpusu Ochrony Pogranicza.

  • W Lyonie urodził się Maurice Jarre, kompozytor, autor muzyki filmowej, trzykrotnie nagrodzony Oscarem za muzykę do filmów: „Lawrence z Arabii”, „Doktor Żywago” i „Podróż do Indii”.

  • W Nowym Jorku urodziła się Lauren Bacall, aktorka, laureatka honorowego Oscara za całokształt twórczości (2010); od 1944 r. żona Humphreya Bogarta, z którym przez 12 kolejnych lat tworzyli w życiu i na ekranie legendarną parę, grając wspólnie w filmach złotej ery Hollywood, takich jak „Wielki sen”, „Koralowa wyspa”, „Mroczne przejście”.

  • Decyzją Sztabu Generalnego WP utworzono Korpus Ochrony Pogranicza.

  • Stefan Żeromski zakończył pracę nad powieścią „Przedwiośnie”.

  • W Fontana Liri urodził się Marcello Mastroianni, włoski aktor, jedna z gwiazd europejskiego kina, znany m.in. z ról w filmach „Słodkie życie” oraz „Osiem i pół” Federico Felliniego, a także „Nocy” Michelangelo Antonioniego.

  • W Nowym Orleanie urodził się Truman Capote, pisarz, autor „Harfy traw”, „Śniadania u Tiffany'ego” i „Z zimną krwią”.

  • W Plains w stanie Georgia urodził się Jimmy Carter, działacz Partii Demokratycznej; prezydent USA w latach 1977–1981; laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 2002 r.

  • Władysław Zamoyski. Źródło: Wikimedia Commons

    W Kórniku zmarł Władysław Zamoyski, działacz społeczny; inicjator budowy linii kolejowej Chabówka-Zakopane; uratował od całkowitego zniszczenia zdewastowane przez poprzednich właścicieli lasy tatrzańskie; zaangażowany w spór graniczny z Królestwem Węgier o Morskie Oko; wszystkie swoje dobra wielkopolskie oraz zakopiańskie przekazał na cele społeczne i narodowe.

  • W Warszawie urodził się Andrzej Wolski, ps. Jur, żołnierz Szarych Szeregów, dowódca plutonu „Felek” w batalionie „Zośka”, uczestnik Powstania Warszawskiego, więziony przez władze PRL.

  • W Toruniu urodziła się Regina Smendzianka, pianistka, pedagog.

  • Witold Jodko-Narkiewicz. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Witold Jodko-Narkiewicz, działacz socjalistyczny, współzałożyciel Polskiej Partii Socjalistycznej i członek jej władz; jeden z założycieli Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych (1912).

  • Do Warszawy ze Szwajcarii specjalnym pociągiem sprowadzono szczątki Henryka Sienkiewicza, jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy; wydarzenie stało się wielką manifestacją patriotyczną.

  • W archikatedrze św. Jana w Warszawie odbyła się uroczystość złożenia szczątków Henryka Sienkiewicza, sprowadzonych z Vevey w Szwajcarii.

  • Zbigniew Herbert. Fot. PAP/CAF/C. Langda

    We Lwowie urodził się Zbigniew Herbert, jeden z najważniejszych polskich poetów XX w., twórca cyklu poetyckiego „Pan Cogito”, autor esejów „Barbarzyńca w ogrodzie”, „Martwa natura z wędzidłem” i „Labirynt nad morzem”. 

  • Andrzej Łapicki. Fot. PAP/CAF

    W Rydze urodził się Andrzej Łapicki, aktor, reżyser teatralny, wieloletni wykładowca warszawskiej PWST i jej rektor (1981–1987 i 1994–1996); prezes ZASP (1989–1996); dyrektor Teatru Polskiego w Warszawie (1996–1998); wystąpił m.in. w filmach „Salto” i „Jak daleko stąd, jak blisko” Tadeusza Konwickiego oraz „Weselu” reżyserowanym przez Andrzeja Wajdę.

  • Urodziła się Alina Bolechowska, śpiewaczka operowa.

  • Portret Władysława Stanisława Reymonta, pędzla Jacka Malczewskiego. Fot. PAP/Reprodukcja

    Władysław Reymont został laureatem literackiej Nagrody Nobla za powieść „Chłopi”.

  • We Lwowie urodził się Aleksander Małachowski, publicysta, żołnierz AK, więzień w sowieckim obozie pracy (1944–1945); przewodniczący Klubu Krzywego Koła (1959–1962); od 1980 r. w NSZZ „Solidarność”; internowany w stanie wojennym; w 1983 r. aresztowany za działalności w podziemnej Solidarności; poseł na Sejm (1989–1997; 2001–2004), wicemarszałek Sejmu (1993–1997); współzałożyciel Unii Pracy (1991); w latach 1998–2004 przewodniczący Zarządu Głównego PCK.

  • Kaplica na Cmentarzu Obrońców Lwowa. Fot. NAC

    Arcybiskup lwowski Bolesław Twardowski poświęcił kaplicę na Cmentarzu Obrońców Lwowa.

  • W Brukseli zmarł Giacomo Puccini, włoski kompozytor, autor oper „Cyganeria”, „Tosca”, „Madame Butterfly”, „Turandot”.

  • Zdzisław Kozień. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    W Krakowie urodził się Zdzisław Kozień, aktor, znany m.in. z seriali: „07 zgłoś się” – rola porucznika Zubka oraz „Królowa Bona”, w którym zagrał króla Zygmunta I Starego.

  • Władysław Reymont. Fot. PAP/Reprodukcja/J. Morek

    Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury odebrał Władysław Reymont.

  • W Białej Krakowskiej urodziła się Mirosława Buczkówna, poeta i tłumaczka, żona poety Mieczysława Jastruna.

  • Przywódca NSDAP Adolf Hitler został przedterminowo zwolniony z więzienia w Landsbergu, gdzie odsiadywał wyrok pięciu lat więzienia za zorganizowanie w listopadzie 1923 r. puczu, którego celem miało być obalenie Republiki Weimarskiej.

  • W Krakowie urodził się Mieczysław Jahoda, operator filmowy i reżyser, autor zdjęć m.in. do „Krzyżaków” (1960), „Rękopisu znalezionego w Saragossie” (1964), „Szyfrów” (1966) i „Nie lubię poniedziałku” (1971).

  • W Poznaniu zmarł Józef Englich, prawnik, działacz gospodarczy, minister skarbu II Rzeczpospolitej w rządach Józefa Świeżyńskiego i Ignacego Jana Paderewskiego.

  • W Bogdanach w powiecie przasnyskim urodził się Jerzy Kłoczowski, historyk, profesor KUL, badacz dziejów Kościoła; w czasie II wojny światowej żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego.

  • W Polsce na mocy rozporządzenia prezydenta Stanisława Wojciechowskiego powstało przedsiębiorstwo Lasy Państwowe.