Kalendarz dat

1904

• 

  11.01

  W Krakowie urodził się Adam Doboszyński, działacz Stronnictwa Narodowego; w 1936 r. zorganizował tzw. najazd na Myślenice, w czasie którego podpalono synagogę i niszczono sklepy żydowskie; podczas II wojny światowej przebywał w Londynie; po wojnie powrócił do Polski; aresztowany przez UB i oskarżony o współpracę z Niemcami, po brutalnym śledztwie skazany w pokazowym procesie na karę śmierci; stracony w 1949 r.

• 28.01

  W Warszawie zmarł Adam Minchheimer, kompozytor, dyrygent, pedagog, dyrektor Teatru Wielkiego w Warszawie oraz Szkoły Muzycznej, współzałożyciel Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego.

• 

  12.02

  We Lwowie założono Polskie Towarzystwo Filozoficzne.

• 

  17.02

  W Rudniku urodził się Józef Chałasiński, socjolog, autor m.in. „Młodego pokolenia chłopów”, „Społecznej genealogii inteligencji polskiej”, „Społeczeństwa i wychowania”.

• 17.02

  W Sarnach na Ukrainie urodził się Czesław Bobrowski, ekonomista, politolog, prawnik; w latach 1945–1948 prezes Centralnego Urzędu Planowania; twórca tzw. planu trzyletniego.

• 

  18.02

  We Lwowie zmarł Bronisław Szwarce, działacz niepodległościowy stronnictwa „czerwonych”, członek Centralnego Komitetu Narodowego, więzień Szlisselburga, zesłaniec.

• 22.02

  W Oberwaltersdorf w Dolnej Austrii urodził się Franz Kutschera; nazistowski zbrodniarz; od września 1943 r. dowódca SS i policji na okręg warszawski; odpowiedzialny m.in. za masowe egzekucje uliczne; zastrzelony 1 lutego 1944 r. w Warszawie przez żołnierzy oddziału specjalnego Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej, którzy wykonali na nim wyrok śmierci.

• 

  27.02

  W Krakowie urodził się Jalu Kurek (właśc. Franciszek Kurek), polski poeta i prozaik, przedstawiciel tzw. Awangardy Krakowskiej, autor m.in. powieści „Grypa szaleje w Naprawie” i „Nad Czorsztynem się błyska”.

• 

  4.03

  W Zakopanem powstał Związek Górali.

• 

  26.03

  W Warszawie urodził się Zbigniew Stypułkowski, prawnik, polityk, działacz stronnictw narodowych, żołnierz kampanii polskiej 1939 r., współzałożyciel Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (1944), powstaniec warszawski; aresztowany przez NKWD i sądzony w procesie przywódców państwa polskiego w Moskwie w czerwcu 1945 r.; zwolniony po czterech miesiącach powrócił do Polski, zagrożony aresztowaniem pod koniec 1945 r. przedostał się na Zachód.

• 

  17.04

  W Budapeszcie urodził się Franciszek Dąbrowski, komandor porucznik Marynarki Wojennej, zastępca dowódcy obrony Westerplatte we wrześniu 1939 r.

• 21.04

  W Trieście urodził się Odilo Globocnik, nazistowski zbrodniarz, w latach 1939–1943 dowódca SS i policji w dystrykcie lubelskim; odpowiedzialny m.in. za zagładę ludności żydowskiej z terenów Generalnego Gubernatorstwa.

• 

  28.04

  W Krakowie urodził się Jan Sztaudynger, poeta, fraszkopisarz, satyryk, tłumacz literatury niemieckiej oraz redaktor pism poświęconych lalkarstwu.

• 21.05

  W Paryżu powstała Międzynarodowa Federacja Piłkarska – FIFA (Federation Internationale de Football Association).

• 

  25.05

  W Jedlni pod Kozienicami urodził się Józef Kuropieska, oficer WP, uczestnik kampanii polskiej 1939 r.; w latach 1948–1949 zastępca szefa Sztabu Generalnego WP; aresztowany w 1950 r. i oskarżony o próbę obalenia ustroju Polski Ludowej; w 1952 r. skazany na karę śmierci; w 1955 r., po uchyleniu wyroku, wypuszczony na wolność; komendant Akademii Sztabu Generalnego (1964–1968); autor wspomnień.

• 

  28.05

  W Desznie niedaleko Jędrzejowa urodził się Wincenty Pstrowski, górnik, rębacz dołowy, propagandowy wzór przodownika pracy w PRL-u.

• 

  22.06

  W Jelizawetgradzie na Ukrainie urodził się Michał Choromański – pisarz i dramaturg, autor powieści „Biali bracia”, „Zazdrość i Medycyna”, „Schodami w górę, schodami w dół”, „Słowacki wysp tropikalnych”, „Skandal w Wesołych Bagniskach”.

• 

  7.07

  W Duksztach (obecnie Litwa) urodziła się Helena Stankiewicz, poetka, działaczka społeczna.

• 

  10.07

  W Woli Osowińskiej urodził się Zdzisław Krasnodębski, pilot, założyciel i pierwszy dowódca Dywizjonu 303.

• 

  15.07

  W Chotomowie urodził się Marian Wyrzykowski, aktor, reżyser, pedagog, żołnierz kampanii 1939 r. i Powstania Warszawskiego; przez wiele lat związany z Teatrem Polskim w Warszawie.

• 

  20.07

  W Warszawie urodziła się Hanna Ożogowska, pisarka, tłumaczka, autorka popularnych powieści dla młodzieży „Tajemnica zielonej pieczęci”, „Ucho od śledzia”, „Głowa na tranzystorach”.

• 27.07

  W Tomaszowie Mazowieckim urodził się Oskar Lange, polski ekonomista i polityk, członek Rady Państwa PRL.

• 

  4.08

  W Małoszycach pod Ostrowcem Świętokrzyskim urodził się Witold Gombrowicz, prozaik, eseista, dramatopisarz; jeden z najciekawszych polskich pisarzy XX wieku; autor powieści „Ferdydurke”, „Trans-Atlantyk”, „Pornografia”, „Kosmos”, dramatów „Iwona, księżniczka Burgunda”, „Ślub” i „Operetka”, a także „Dzienników”.

• 

  4.08

  W Kałuszu koło Stanisławowa urodził się Jonasz Stern, malarz, grafik; profesor krakowskiej ASP; współzałożyciel Grupy Krakowskiej.

• 

  6.08

  W Czuszowie koło Miechowa urodził się Aleksander Bocheński, eseista, tłumacz, publicysta, związany ze Stowarzyszeniem „Pax”.

• 

  11.09

  W Siedlcach urodził się Jacek Woszczerowicz, aktor, reżyser teatralny.

• 19.09

  W Leszczynach, obecnie dzielnica Bielsko-Białej, urodził się Paweł Finder, działacz komunistyczny, członek KPP; sekretarz KC PPR w latach 1942–1943; aresztowany i rozstrzelany przez Niemców w lipcu 1944 r.

• 

  21.09

  W Bogusławiu na Wołyniu urodził się Stefan Maria Kuczyński, historyk, mediewista, autor powieści historycznych, m.in. „Zawisza Czarny”.

• 

  29.09

  W Kowlu urodził się Michał Waszyński, reżyser i scenarzysta filmowy; jeden z najpopularniejszych twórców międzywojennego kina polskiego; autor filmów „Jego ekscelencja subiekt”, „Pieśniarz Warszawy”, „Antek policmajster”, „Bohaterowie Sybiru”, „Znachor”, „Dybuk”, „Włóczęgi”, „Wielka droga”.

• 6.10

  Powstała Politechnika Gdańska (jako Wyższa Szkoła Techniczna).

• 

  9.10

  We Lwowie urodziła się Janina Romanówna, aktorka, wykładowczyni warszawskiej PWST.

• 

  18.10

  W Warszawie urodził się Czesław Centkiewicz, pisarz, podróżnik, reportażysta, autor książek dla dzieci i młodzieży, twórca tzw. nurtu polarnego w polskiej literaturze.

• 

  30.10

  We Lwowie odsłonięto pomnik Adama Mickiewicza.

• 

  30.10

  Urodził się Alfred Gradstein, kompozytor.

• 

  2.11

  Działacz lewicowego ruchu niepodległościowego Marcin Kasprzak został skazany na karę śmierci za zastrzelenie 4 rosyjskich żandarmów.

• 11.11

  Urodził się Andrzej Bogucki, aktor filmowy i teatralny, śpiewak operetkowy, piosenkarz.

• 

  13.11

  Na pl. Grzybowskim w Warszawie odbyła się zbrojna demonstracja PPS, w czasie której doszło do starć z rosyjską policją i wojskiem. Po obu stronach byli zabici i ranni. Wydarzenia te były pierwszym, od czasu Powstania Styczniowego, zbrojnym wystąpieniem polskiej organizacji przeciwko władzy carskiej.

• 23.11

  W Saint Louis zakończyły się III Letnie Igrzyska Olimpijskie.

• 24.11

  W Warszawie przy ul. Rakowieckiej władze carskie uruchomiły więzienie karne; w okresie okupacji niemieckiej oraz w latach stalinizmu więziono, torturowano oraz mordowano w nim przywódców Polskiego Państwa Podziemnego i działaczy niepodległościowych.

• 

  25.11

  W Toruniu urodziła się Helena Grossówna, aktorka, tancerka; uczestniczka Powstania Warszawskiego.

• 30.11

  W Kowenicach koło Sambora urodził się Andrzej Kuśniewicz, prozaik, eseista, poeta; autor „Lekcji martwego języka”, „Króla Obojga Sycylii”, „Mieszanin obyczajowych”.

• 26.12

  W Lozannie urodził się Alejo Carpentier, kubański pisarz, muzykolog, autor powieści „Podróż do źródeł czasu”.

• 28.12

  We Lwowie odbyła się prapremiera widowiska „Betlejem polskie” Lucjana Rydla.

• 29.12

  W Krakowie urodził się Witold Zechenter, poeta, prozaik, satyryk, dziennikarz. Współzałożyciel krakowskiego „Dziennika Polskiego” i „Echa Krakowa”.