> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz dat

1899

  • Stanisław Przybyszewski. Fot. NAC

    Krakowskie czasopismo „Życie” opublikowało esej Stanisława Przybyszewskiego „Confiteor”, uznany wkrótce za manifest polskiego modernizmu.

  • W Monasterzyskach urodził się Horacy Safrin, pisarz, poeta, dramaturg, tłumacz pochodzenia żydowskiego.

  • W Markowicach (obecnie dzielnica Raciborza) urodził się Arka Bożek (właśc. Arkadiusz Bożek), polski działacz narodowy na Śląsku Opolskim, uczestnik Powstań Śląskich.

  • W Lublinie urodziła się Maria Górczyńska, aktorka teatralna i filmowa, uczestniczka Powstania Warszawskiego.

  • Juliusz Kossak. Źródło: CBN Polona

    W Krakowie zmarł Juliusz Kossak, malarz, ilustrator; autor wielu obrazów przedstawiających sceny historyczne i batalistyczne, m.in. „Sobieskiego pod Wiedniem”, „Bitwy pod Raszynem”, „Odsieczy smoleńskiej”.

  • Leon Wójcikowski. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    W Warszawie urodził się Leon Wójcikowski, tancerz, choreograf, solista Les Ballets Russes Sergiusza Diagilewa i baletu Anny Pawłowej, kierownik Polskiego Baletu Reprezentacyjnego, profesor warszawskiej PWST.

  • W Lęborku urodził się Erich von dem Bach-Zelewski, generał SS, dowódca niemieckich oddziałów tłumiących Powstanie Warszawskie; zbrodniarz wojenny.

  • Ernest Malinowski. Źródło: CBN Polona

    W Limie zmarł Ernest Malinowski, inżynier, ekspert budownictwa kolejowego, projektant Transandyjskiej Linii Kolejowej w Peru, jednej z najwyżej położonych linii kolejowych świata.

  • Józef Baran-Bilewski. Źródło: Wikimedia Commons

    W Racławówce urodził się Józef Baran-Bilewski, kapitan Wojska Polskiego, sportowiec, mistrz Polski w pchnięciu kulą i rzucie dyskiem, rekordzista Polski, olimpijczyk; zamordowany w 1940 roku w Katyniu.

  • Jan Ciecierski. Fot. NAC

    W Warszawie urodził się Jan Ciecierski, aktor, reżyser, autor pamiętników, znany m.in. z ról w filmach „Pierwsze dni”, „Aktorzy prowincjonalni”, „Dyrygent” oraz roli Józefa Matysiaka w popularnej powieści radiowej „Matysiakowie”.

  • Jan Lechoń. Fot. NAC

    W Warszawie urodził się Jan Lechoń, poeta, eseista, tłumacz, krytyk teatralny i literacki, związany z grupą artystyczną „Skamander”.

  • Księżna Izabella z Czartoryskich Działyńska. Fot. Muzeum Narodowe w Poznaniu. Źródło: Wikimedia Commons

    W Mentona we Francji zmarła Izabella z Czartoryskich Działyńska, kolekcjonerka dzieł sztuki, twórczyni muzeum na zamku w Gołuchowie i - finansującej jego funkcjonowanie - ordynacji gołuchowskiej.

  • Leonard Marconi. Źródło: Wikimedia Commons

    We Lwowie zmarł Leonard Marconi, rzeźbiarz, autor lwowskiego pomnika Aleksandra Fredry (po wojnie przeniesionego do Wrocławia), i stojącego na Wawelu pomnika Tadeusza Kościuszki.

  • Dobiesław Damięcki. Fot. PAP/CAF

    W Karniewku koło Pułtuska urodził się Dobiesław Damięcki, aktor, reżyser; prezes ZASP (1945–1948).

  • Ewa Szelburg-Zarembina. Fot. PAP/Reprodukcja

    W Bronowicach pod Puławami urodziła się Ewa Szelburg-Zarembina, poetka, pisarka, pedagog, pierwszy Kanclerz Kapituły Orderu Uśmiechu, autorka licznych książek dla dzieci i młodzieży.

  • Stanisław Kierbedź. Źródło: CBN Polona

    W Warszawie zmarł Stanisław Kierbedź, inżynier, budowniczy mostów stalowych, m.in. mostu Aleksandrowskiego w Warszawie.

  • Hotel Bristol w Warszawie na pocztówce z pocz. XX w. Źródło: CBN Polona

    Położono kamień węgielny pod budowę hotelu Bristol w Warszawie.

  • Prof. Stanisław Lorentz. Fot. PAP/CAF/E. Uchymiak

    W Radomiu urodził się Stanisław Lorentz, historyk sztuki, muzeolog, wieloletni dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie (1935–1982).

  • Stanisław Skarżyński. Fot. NAC

    W Warcie urodził się Stanisław Skarżyński, pilot, ppłk WP; w 1933 r. ustanowił lotniczy rekord świata przelatując samotnie samolotem RWD-5 nad południowym Atlantykiem; w czasie II wojny światowej m.in. w 305 dywizjonie bombowym „Ziemi Wielkopolskiej”; zginął w czerwcu 1942 r. na Morzu Północnym.

  • Rozpoczęła się pierwsza haska konferencja pokojowa, w której uczestniczyło 26 państw.

  • Irena Krzywicka. Fot. NAC

    W Jenisejsku na Syberii urodziła się Irena Krzywicka, pisarka, publicystka, zaangażowana w działania dotyczące edukacji seksualnej, planowania rodziny i równouprawnienia kobiet.

  • W Wiedniu zmarł Johann Strauss (młodszy), kompozytor, dyrygent, nazywany królem walca; autor popularnych operetek „Zemsta nietoperza”, „Noc w Wenecji” i „Baron cygański”.

  • W Beziers urodził się Jean Moulin, w czasie II wojny światowej przywódca francuskiego ruchu oporu, działacz Wolnej Francji; aresztowany przez Niemców i torturowany, zmarł w 1943 r.

  • W luterańskim kościele w Paproci Dużej Józef Piłsudski zawarł związek małżeński z Marią Juszkiewicz.

  • Ernest Hemingway. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    W Oak Park w stanie Illinois urodził się Ernest Hemingway, amerykański pisarz, dziennikarz, autor m.in. opowiadania „Stary człowiek i morze” oraz powieści „Komu bije dzwon”; laureat Nagrody Pullitzera (1953) i Literackiej Nagrody Nobla (1954).

  • Pierwsza konferencja pokojowa z Hadze. Fot. Wikimedia Commons

    W Hadze zakończyła obrady pierwsza konferencja pokojowa, w której uczestniczyło 26 państw; jej efektem było podpisanie trzech konwencji: o pokojowym rozwiązywaniu sporów międzynarodowych, o prawach i zwyczajach wojny lądowej oraz o zastosowaniu w czasie wojen morskich zasad genewskiej konwencji z 1864 r.

  • Obraz Alfreda Lenicy „Studium mnożenia”. Fot. PAP/PAI/Reprodukcja/I. Jarosińska

    W Pabianicach urodził się Alfred Lenica, malarz, w swojej twórczości nawiązywał m.in. do kubizmu i surrealizmu; współtwórca awangardowej poznańskiej grupy 4F+R (farba, forma, fantastyka, faktura + realizm), następnie związany z Grupą Krakowską.

  • Gen. Maria Wittek. Fot. CAW/WBH. Źródło: Wikimedia Commons

    We wsi Trębki koło Gostynina na Mazowszu urodziła się Maria Wittek, członkini POW, uczestniczka kampanii 1939 r. i Powstania Warszawskiego, szefowa Wojskowej Służby Kobiet Komendy Głównej SZP-ZWZ-AK; pierwsza kobieta w historii polskiego wojska mianowana na stopień generała (1991).

  • Ludwik Sempoliński. Fot. PAP/CAF

    W Warszawie urodził się Ludwik Sempoliński, aktor, śpiewak, reżyser, profesor warszawskiej PWST; związany m.in. z Teatrem Syrena; wystąpił w filmach „Pan Twardowski”, „Piętro wyżej”, „Paweł i Gaweł”, „Żołnierz królowej Madagaskaru”, „Skarb” i „Irena do domu!”.

  • Ida Kamińska. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    W Odessie urodziła się Ida Kamińska, aktorka, reżyserka, pedagog, tłumaczka; w latach 1955–1968 dyrektor Państwowego Teatru Żydowskiego w Warszawie; w 1967 r. otrzymała nominację do Oscara w kategorii najlepszej roli kobiecej za rolę w filmie „Sklep przy głównej ulicy”; w 1968 r. wyemigrowała do USA.

  • Gmach Politechniki Warszawskiej na pocztówce z początku XX w. Źródło: CBN Polona

    Wmurowano kamień węgielny pod budowę gmachu głównego Politechniki Warszawskiej.

  • Jerzy Dąbrowski. Fot. NAC

    W Nieborowie urodził się Jerzy Dąbrowski, inżynier mechanik, konstruktor lotniczy, autor m.in. projektu dwusilnikowego bombowca PZL-37 „Łoś”; w czasie II wojny światowej oficer techniczny Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii.

  • Dekret prezydenta Francji ułaskawiający Alfreda Dreyfusa, francuskiego oficera pochodzenia żydowskiego, który w 1894 r. w oparciu o spreparowane dowody niesłusznie został skazany za zdradę państwa (przekazanie niemieckiej ambasadzie w Paryżu francuskich tajemnic wojskowych) i zesłany na Wyspę Diabelską w Gujanie; w 1906 r. Dreyfus został zrehabilitowany.

  •  Jan Rzepecki. Fot. PAP/CAF/S. Dąbrowiecki

    W Warszawie urodził się Jan Rzepecki, szef Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK, komendant Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”.

  • S. Maria Angela Truszkowska. Źródło: Wikimedia Commons

    W Krakowie zmarła Maria Angela Truszkowska, zakonnica, założycielka zgromadzenia felicjanek; beatyfikowana w 1993 r.

  • Anatol Stern. Fot. NAC

    W Warszawie urodził się Anatol Stern, poeta, prozaik, współtwórca polskiego futuryzmu.

  • Otwarto linię kolejową Chabówka-Nowy Targ-Zakopane.

  • Irena Dubiska. Fot. PAP/CAF

    Urodziła się Irena Dubiska, skrzypaczka i pedagog. W okresie międzywojennym koncertowała głównie za granicą. W 1930 roku utworzyła Kwartet Polski, w którym grała z Wandą Wiłkomirską, Kazimierzem Wiłkomirskim i Mieczysławem Szaleskim. Była pierwszą wykonawczynią utworów skrzypcowych Karola Szymanowskiego. Od 2003 roku dla uczczenia pamięci skrzypaczki odbywa się Ogólnopolski Konkurs Skrzypcowy im. Ireny Dubiskiej.

  • Franciszek Smolka. Źródło: Wikimedia Commons

    We Lwowie zmarł Franciszek Smolka, prawnik, członek tajnych organizacji niepodległościowych, aresztowany przez władze austriackie w 1841 r., skazany na śmierć, następnie ułaskawiony; w 1848 r. przywódca polskiego ruchu narodowego w Galicji i prezes austriackiej Rady Państwa; poseł na galicyjski Sejm Krajowy; w latach 1881–1893 stał na czele austriackiej Izby Poselskiej.

  • Urodził się Tadeusz Kulisiewicz, malarz, grafik i rysownik.

  • W Archangielsku urodził się Władysław Pobóg-Malinowski, historyk, publicysta, działacz sanacyjny.

  • W Chojnacie koło Skierniewic urodził się Jan Adam Maklakiewicz, kompozytor, pedagog; dyrektor filharmonii w Krakowie (1945–1947) i w Warszawie (1947–1948).

  • W Tamanowicach koło Mościsk urodził się Tadeusz Białoszczyński, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Kościuszko pod Racławicami”, „Krzyżacy”, „Panny z Wilka”, „Ziemia obiecana” oraz w serialu „Stawka większa niż życie”.

  • Mieczysław Kudelski (1899-1943), fot. domena publiczna

    Urodził się Mieczysław Kudelski, w czasie II wojny światowej współtwórca Organizacji Akcji Specjalnych "Osa". Najgłośniejszymi akcjami dywersyjnymi tej komórki (podlegała Armii Krajowej) były zamachy bombowe na dworcach w Berlinie, a w maju 1943 r. we Wrocławiu. Po tej ostatniej wpadł w ręce Niemców i został zamordowany w więzieniu przy Szucha.

  • Założono piłkarski klub FC Barcelona.

  • W Paryżu zmarł Edmund Chojecki, pisarz, publicysta, podróżnik.

  • Urodził się Bolesław Woytowicz, pedagog, pianista i kompozytor.

  • Zmarł Antoni Kątski, kompozytor i pianista.

  • Adam Bień. Fot. PAP/J. Bednarczyk

    We wsi Ossala w powiecie staszowskim urodził się Adam Bień, prawnik, działacz ludowy; w czasie II wojny światowej członek władz Polskiego Państwa Podziemnego; w 1945 r. aresztowany przez NKWD i sądzony w tzw. procesie szesnastu w Moskwie.

  • W Dąbrowie Górniczej urodził się Aleksander Zawadzki, funkcjonariusz Międzynarodówki Komunistycznej, członek władz KPP, PPR i PZPR; wicepremier (1949; 1950–1952), a następnie przewodniczący Rady Państwa (1952–1964).

  • Założono klub sportowy AC Milan.

  • Humphrey Bogart. Fot. PAP/EPA

    W Nowym Jorku urodził się Humphrey Bogart, aktor, bohater legendarnej „Casablanki”, zdobywca Oscara za rolę w „Afrykańskiej Królowej” (1953).

  • Eugeniusz Bodo. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    W Genewie urodził się Eugeniusz Bodo, część źródeł jako miejsce jego urodzenia podaje Warszawę, jeszcze inne Łódź; jedna z największych gwiazd polskiego kina przedwojennego, aktor, piosenkarz, reżyser, scenarzysta i producent filmowy; znany z filmów „Czy Lucyna to dziewczyna?”, „Paweł i Gaweł”, „Piętro wyżej” oraz jako wykonawca piosenek „Ach, śpij kochanie”, „Umówiłem się z nią na dziewiątą”, „Już taki jestem zimny drań”.