Kalendarz dat

1899

• 10.1

  

  Krakowskie czasopismo „Życie” opublikowało esej Stanisława Przybyszewskiego „Confiteor”, uznany wkrótce za manifest polskiego modernizmu.

• 11.1

  W Monasterzyskach urodził się Horacy Safrin, pisarz, poeta, dramaturg, tłumacz pochodzenia żydowskiego.

• 12.1

  W Markowicach (obecnie dzielnica Raciborza) urodził się Arka Bożek (właśc. Arkadiusz Bożek), polski działacz narodowy na Śląsku Opolskim, uczestnik Powstań Śląskich.

• 27.1

  W Lublinie urodziła się Maria Górczyńska, aktorka teatralna i filmowa, uczestniczka Powstania Warszawskiego.

• 3.2

  

  W Krakowie zmarł Juliusz Kossak, malarz, ilustrator; autor wielu obrazów przedstawiających sceny historyczne i batalistyczne, m.in. „Sobieskiego pod Wiedniem”, „Bitwy pod Raszynem”, „Odsieczy smoleńskiej”.

• 20.2

  

  W Warszawie urodził się Leon Wójcikowski, tancerz, choreograf, solista Les Ballets Russes Sergiusza Diagilewa i baletu Anny Pawłowej, kierownik Polskiego Baletu Reprezentacyjnego, profesor warszawskiej PWST.

• 1.3

  W Lęborku urodził się Erich von dem Bach-Zelewski, generał SS, dowódca niemieckich oddziałów tłumiących Powstanie Warszawskie; zbrodniarz wojenny.

• 2.3

  

  W Limie zmarł Ernest Malinowski, inżynier, ekspert budownictwa kolejowego, projektant Transandyjskiej Linii Kolejowej w Peru, jednej z najwyżej położonych linii kolejowych świata.

• 4.3

  

  W Racławówce urodził się Józef Baran-Bilewski, kapitan Wojska Polskiego, sportowiec, mistrz Polski w pchnięciu kulą i rzucie dyskiem, rekordzista Polski, olimpijczyk; zamordowany w 1940 roku w Katyniu.

• 8.3

  

  W Warszawie urodził się Jan Ciecierski, aktor, reżyser, autor pamiętników, znany m.in. z ról w filmach „Pierwsze dni”, „Aktorzy prowincjonalni”, „Dyrygent” oraz roli Józefa Matysiaka w popularnej powieści radiowej „Matysiakowie”.

• 13.3

  

  W Warszawie urodził się Jan Lechoń, poeta, eseista, tłumacz, krytyk teatralny i literacki, związany z grupą artystyczną „Skamander”.

• 18.3

  

  W Mentona we Francji zmarła Izabella z Czartoryskich Działyńska, kolekcjonerka dzieł sztuki, twórczyni muzeum na zamku w Gołuchowie i finansującej jego funkcjonowanie ordynacji gołuchowskiej.

• 1.4

  We Lwowie zmarł Leonard Marconi, rzeźbiarz, autor lwowskiego pomnika Aleksandra Fredry (po wojnie przeniesionego do Wrocławia), i stojącego na Wawelu pomnika Tadeusza Kościuszki.

• 2.4

  W Karniewku koło Pułtuska urodził się Dobiesław Damięcki, aktor, reżyser; prezes ZASP (1945-1948).

• 10.4

  

  W Bronowicach pod Puławami urodziła się Ewa Szelburg-Zarembina, poetka, pisarka, pedagog, pierwszy Kanclerz Kapituły Orderu Uśmiechu, autorka licznych książek dla dzieci i młodzieży.

• 19.4

  

  W Warszawie zmarł Stanisław Kierbedź, inżynier, budowniczy mostów stalowych, m.in. mostu Aleksandrowskiego w Warszawie.

• 28.4

  

  W Radomiu urodził się Stanisław Lorentz, historyk sztuki, muzeolog, wieloletni dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie (1935-1982).

• 1.5

  

  W Warcie urodził się Stanisław Skarżyński, pilot, ppłk WP; w 1933 r. ustanowił lotniczy rekord świata przelatując samotnie samolotem RWD-5 nad południowym Atlantykiem; w czasie II wojny światowej m.in. w 305 dywizjonie bombowym „Ziemi Wielkopolskiej”; zginął w czerwcu 1942 r. na Morzu Północnym.

• 18.5

  Rozpoczęła się pierwsza haska konferencja pokojowa, w której uczestniczyło 26 państw.

• 28.5

  

  W Jenisejsku na Syberii urodziła się Irena Krzywicka, pisarka, publicystka, zaangażowana w działania dotyczące edukacji seksualnej, planowania rodziny i równouprawnienia kobiet.

• 3.6

  W Wiedniu zmarł Johann Strauss (młodszy), kompozytor, dyrygent, nazywany królem walca; autor popularnych operetek „Zemsta nietoperza”, „Noc w Wenecji” i „Baron cygański”.

• 20.6

  W Beziers urodził się Jean Moulin, w czasie II wojny światowej przywódca francuskiego ruchu oporu, działacz Wolnej Francji; aresztowany przez Niemców i torturowany, zmarł w 1943 r.

• 15.7

  W luterańskim kościele w Paproci Dużej Józef Piłsudski zawarł związek małżeński z Marią Juszkiewicz.

• 21.7

  

  W Oak Park w stanie Illinois urodził się Ernest Hemingway, amerykański pisarz, dziennikarz, autor m.in. opowiadania „Stary człowiek i morze” oraz powieści „Komu bije dzwon”; laureat Nagrody Pullitzera (1953) i Literackiej Nagrody Nobla (1954).

• 29.7

  

  W Hadze zakończyła obrady pierwsza konferencja pokojowa, w której uczestniczyło 26 państw; jej efektem było podpisanie trzech konwencji: o pokojowym rozwiązywaniu sporów międzynarodowych, o prawach i zwyczajach wojny lądowej oraz o zastosowaniu w czasie wojen morskich zasad genewskiej konwencji z 1864 r.

• 4.8

  

  W Pabianicach urodził się Alfred Lenica, malarz, w swojej twórczość nawiązywał m.in. do kubizmu i surrealizmu; współtwórca awangardowej poznańskiej grupy 4F+R (farba, forma, fantastyka, faktura + realizm), następnie związany z Grupą Krakowską.

• 16.8

  

  We wsi Trębki koło Gostynina na Mazowszu urodziła się Maria Wittek, członkini POW, uczestniczka kampanii 1939 r. i Powstania Warszawskiego, szefowa Wojskowej Służby Kobiet Komendy Głównej SZP-ZWZ-AK; pierwsza kobieta w historii polskiego wojska mianowana na stopień generała (1991).

• 18.8

  

  W Warszawie urodził się Ludwik Sempoliński, aktor, śpiewak, reżyser, profesor warszawskiej PWST; związany m.in. z Teatrem Syrena; wystąpił w filmach „Pan Twardowski”, „Piętro wyżej”, „Paweł i Gaweł”, „Żołnierz królowej Madagaskaru”, „Skarb” i „Irena do domu!”.

• 4.9

  

  W Odessie urodziła się Ida Kamińska, aktorka, reżyserka, pedagog, tłumaczka; w latach 1955-1968 dyrektor Państwowego Teatru Żydowskiego w Warszawie; w 1967 r. otrzymała nominację do Oscara w kategorii najlepszej roli kobiecej za rolę w filmie "Sklep przy głównej ulicy"; w 1968 r. wyemigrowała do USA.

• 8.9

  W Nieborowie urodził się Jerzy Dąbrowski, inżynier mechanik, konstruktor lotniczy, autor m.in. projektu dwusilnikowego bombowca PZL-37 „Łoś”; w czasie II wojny światowej oficer techniczny Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii.

• 8.9

  Wmurowano kamień węgielny pod budowę gmachu głównego Politechniki Warszawskiej.

• 19.9

  Dekret prezydenta Francji ułaskawiający Alfreda Dreyfusa, francuskiego oficera pochodzenia żydowskiego, który w 1894 r. w oparciu o spreparowane dowody niesłusznie został skazany za zdradę państwa (przekazanie niemieckiej ambasadzie w Paryżu francuskich tajemnic wojskowych) i zesłany na Wyspę Diabelską w Gujanie; w 1906 r. Dreyfus został zrehabilitowany.

• 29.9

  W Warszawie urodził się Jan Rzepecki, szef Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK, komendant Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość".

• 10.10

  W Krakowie zmarła Maria Angela Truszkowska, zakonnica, założycielka zgromadzenia felicjanek; beatyfikowana w 1993 r.

• 11.10

  Imperium brytyjskie: Wybuchła II wojna burska (1899-1902).

• 24.10

  

  W Warszawie urodził się Anatol Stern, poeta, prozaik, współtwórca polskiego futuryzmu.

• 25.10

  Otwarto linię kolejową Chabówka-Nowy Targ-Zakopane.

• 5.11

  We Lwowie zmarł Franciszek Smolka, prawnik, członek tajnych organizacji niepodległościowych, aresztowany przez władze austriackie w 1841 r., skazany na śmierć, następnie ułaskawiony; w 1848 r. przywódca polskiego ruchu narodowego w Galicji i prezes austriackiej Rady Państwa; poseł na galicyjski Sejm Krajowy; w latach 1881-1893 stał na czele austriackiej Izby Poselskiej.

• 23.11

  W Archangielsku urodził się Władysław Pobóg-Malinowski, historyk, publicysta, działacz sanacyjny.

• 24.11

  W Chojnacie koło Skierniewic urodził się Jan Adam Maklakiewicz, kompozytor, pedagog; dyrektor filharmonii w Krakowie (1945-1947) i w Warszawie (1947-1948).

• 25.11

  W Tamanowicach koło Mościsk urodził się Tadeusz Białoszczyński, aktor, wystąpił m.in. w filmach "Kościuszko pod Racławicami", "Krzyżacy", "Panny z Wilka", "Ziemia obiecana" oraz w serialu "Stawka większa niż życie".

• 29.11

  Założono piłkarski klub FC Barcelona.

• 1.12

  W Paryżu zmarł Edmund Chojecki, pisarz, publicysta, podróżnik.

• 14.12

  

  We wsi Ossala w powiecie staszowskim urodził się Adam Bień, prawnik, działacz ludowy; w czasie II wojny światowej członek władz Polskiego Państwa Podziemnego; w 1945 r. aresztowany przez NKWD i sądzony w tzw. procesie szesnastu w Moskwie.

• 16.12

  W Dąbrowie Górniczej urodził się Aleksander Zawadzki, funkcjonariusz Międzynarodówki Komunistycznej, członek władz KPP, PPR i PZPR; wicepremier (1949; 1950-1952), a następnie przewodniczący Rady Państwa (1952-1964).

• 16.12

  Założono klub sportowy AC Milan.

• 25.12

  

  W Nowym Jorku urodził się Humphrey Bogart, aktor, bohater legendarnej "Casablanki", zdobywca Oscara za rolę w "Afrykańskiej Królowej" (1953).

• 28.12

  

  W Genewie urodził się Eugeniusz Bodo, część źródeł jako miejsce jego urodzenia podaje Warszawę, jeszcze inne Łódź; jedna z największych gwiazd polskiego kina przedwojennego, aktor, piosenkarz, reżyser, scenarzysta i producent filmowy; znany z filmów "Czy Lucyna to dziewczyna?", "Paweł i Gaweł", "Piętro wyżej" oraz jako wykonawca piosenek "Ach, śpij kochanie", "Umówiłem się z nią na dziewiątą", "Już taki jestem zimny drań".