Kalendarz historyczny
21 maja
-
W Nowym Jorku zmarła Ida Kamińska, jedyna polska aktorka nominowana do Oscara (za rolę w czechosłowackim filmie „Sklep przy głównej ulicy”). Kamińska była też reżyserem i dyrektorem Państwowego Teatru Żydowskiego w Warszawie; w 1968 r. na fali kampanii antysemickiej emigrowała do USA.
-
W Warszawie zmarł Leonid Teliga, żeglarz, lotnik; w czasie II wojny światowej walczył m.in. w 300 dywizjonie lotnictwa bombowego „Ziemi Mazowieckiej”; jako pierwszy Polak odbył samotny rejs dookoła świata na jachcie Opty (1967–1969).
-
Urodził się Sylwester Chęciński, reżyser, scenarzysta; autor komediowej trylogii: „Sami swoi”, „Nie ma mocnych” i „Kochaj albo rzuć”, a także filmów „Wielki Szu” i „Rozmowy kontrolowane” oraz serialu „Droga”.
-
Odsłonięto pomnik trenera bokserskiego Feliksa „Papy” Stamma w Warszawie.
-
W Białymstoku, Lublinie i Rzeszowie odbyły się pierwsze w historii przysięgi wojskowe żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej.
-
W Lusławicach otwarto Europejskie Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego.
-
Prezydenci Polski i Ukrainy Aleksander Kwaśniewski i Leonid Kuczma podpisali w Kijowie wspólne oświadczenie o porozumieniu i pojednaniu.
-
W Moskwie zmarł Iwan Koniew, sowiecki marszałek, w czasie II wojny światowej m.in. dowódca 1 Frontu Ukraińskiego, w składzie którego walczyła 2 Armia WP; w latach 1956–1960 dowódca wojsk Układu Warszawskiego.
-
W Muzeum Narodowym w Warszawie z okazji 100. rocznicy powołania tej placówki otwarto wystawę „Sztuka Warszawy i Mazowsza od średniowiecza do XX wieku”.
-
Prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński wysłał do Bolesława Bieruta memoriał „Non possumus”, będący odpowiedzią Episkopatu na ataki wymierzone w Kościół katolicki oraz na próby jego podporządkowania komunistycznym władzom.
-
W Krakowie urodził się Leszek Teleszyński, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Potop” i „Trędowata”, a także w serialu „Życie na gorąco”.
-
W oflagu VIIA Murnau zmarł gen. Juliusz Zulauf, żołnierz Legionów Polskich, obrońca Lwowa w 1918 r. i uczestnik wojny polsko-bolszewickiej; w kampanii 1939 r. dowódca 5 Dywizji Piechoty w składzie Armii „Pomorze”; wziął udział w bitwie nad Bzurą, następnie jako dowódca GO przebił się do Warszawy, gdzie dowodził obroną odcinka „Praga”.
-
Niemcy zlikwidowali getto w Brodach; około 3,5 tys. Żydów wywieziono do obozu na Majdanku, kilkuset zostało zabitych na miejscu.
-
W nocy z 21 na 22 maja władze sowieckie rozpoczęły czwartą masową deportację ludności polskiej w głąb Związku Sowieckiego z zagarniętych ziem wschodnich Rzeczypospolitej.
-
W meczu z Unionem Touring Łódź Ernest (Ernst) Wilimowski, piłkarz Ruchu Chorzów strzelił dziesięć bramek – do dziś jest to rekord polskiej ligi.
-
W Radomiu urodził się Jerzy Skowronek, historyk, badacz dziejów Polski i krajów bałkańskich w XVIII i XIX w.; autor publikacji varsavianistycznych oraz prac z dziejów wojskowości, szczególnie dotyczących powstań narodowych.
-
Ukazał się pierwszy numer „Przeglądu Sportowego”.
-
III Powstanie Śląskie: niemiecka ofensywa zakończona odbiciem zajętej wcześniej przez powstańców Góry św. Anny.
-
W okolicach Mińska pod naciskiem Niemców rozformowany został I Korpus Polski dowodzony przez gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego.
-
We Włocławku urodził się Zdzisław Mrożewski, aktor, związany z Teatrem Polskim w Warszawie, Teatrem Narodowym oraz Teatrem Współczesnym; wystąpił m.in. w filmach „Śmierć prezydenta” i „Polonia Restituta”.
-
W Krynicy urodził się Nikifor, właściwie Epifaniusz Drowniak – polski malarz łemkowskiego pochodzenia, przedstawiciel prymitywizmu (naiwizmu); twórca obrazów, na których uwieczniał m.in. autoportrety, widoki krynickich willi i cerkwie.
-
W Paryżu zmarł Julian Ursyn Niemcewicz, dramaturg, powieściopisarz, poeta, pamiętnikarz, działacz polityczny.
-
W Piszu urodził się Gustaw Gizewiusz, duchowny ewangelicki, etnograf, mazurski działacz oświatowy, walczący o język polski w szkolnictwie; wybrany do parlamentu w Berlinie (1848); w 1946 r. na jego cześć Łuczany na Mazurach (niem. Loetzen) nazwano Giżyckiem.
-
Na sejmie elekcyjnym hetman wielki koronny Jan Sobieski wybrany został królem Polski.
-
W Krakowie odbył się ślub króla Czech i cesarza rzymskiego Karola IV Luksemburskiego z Elżbietą Pomorską, wnuczką króla Kazimierza III Wielkiego, córką księcia słupskiego Bogusława V i Elżbiety Kazimierzówny.