> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz dat

1970

  • W Krakowie zmarł Józef Kohut, piłkarz, wieloletni gracz Wisły Kraków, dwukrotny mistrz Polski, 11-krotny reprezentant kraju.

  • Mieczysław Grydzewski. Źródło: Wikimedia Commons

    W Londynie zmarł Mieczysław Grydzewski, publicysta, krytyk literacki, współzałożyciel i członek redakcji miesięcznika „Skamander”, twórca i redaktor tygodnika „Wiadomości Literackie” (1924–1939); w czasie II wojny światowej wspólnie z Zygmuntem Nowakowskim doprowadził do powstania „Wiadomości Polskich”; w latach 1946–1966 redaktor naczelny londyńskich „Wiadomości”.

  • Premiera filmu „Nowy” w reżyserii Jerzego Ziarnika.

  • Premiera filmu „Jarzębina czerwona” w reżyserii Ewy i Czesława Petelskich.

  • Premiera filmu „Szkice warszawskie” w reżyserii Henryka Kluby.

  • W Warszawie zmarł Janusz Warnecki (właśc. Jan Kozłowski), aktor teatralny i filmowy, reżyser, profesor warszawskiej PWST, znany z filmów „Zejście do piekła”, „Mistrz”.

  • Proces tzw. Taterników: oskarżony Jakub Karpiński. Fot. PAP/CAF/S. Czarnogórski

    W Warszawie rozpoczął się proces tzw. taterników, grupy osób oskarżonych przez władze komunistyczne o przekazywanie do paryskiej „Kultury” dokumentów dotyczących Marca ’68 oraz przemycanie przez Tatry do Polski wydawnictw emigracyjnych.

  • Czesław Michniewicz. Fot. PAP/J. Kaczmarczyk

    W Brzozówce koło Lidy urodził się Czesław Michniewicz, piłkarz, trener.

  • W Rechowot w Izraelu zmarł Samuel Agnon, urodzony w Buczaczu pisarz żydowski; jego twórczość związana jest z Polską; pisał powieści i opowiadania o chasydach, polskich Żydach; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1966 r.

  • Proces „taterników”: oskarżony Maciej Kozłowski (P), sędzia przewodniczący Ryszard Bodecki (L). Fot. PAP/CAF/S. Czarnogórski

    W Warszawie zakończył się proces „taterników”, oskarżonych o przekazywanie do paryskiej „Kultury” dokumentów dotyczących Marca ’68 oraz przemycanie przez Tatry do Polski wydawnictw emigracyjnych.

  • W Szklarskiej Porębie zmarł Wlastimil Hofman, malarz.

  • Premiera filmu „Sól ziemi czarnej” w reżyserii Kazimierza Kutza.

  • Przemysław Bluszcz. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Piotrkowie Trybunalskim urodził się Przemysław Bluszcz, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Skazany na bluesa” i „Operacja Dunaj”.

  • Premiera filmu Antoniego Krauze „Monidło”.

  • Jerzy Szaniawski. Fot. PAP

    W Warszawie zmarł Jerzy Szaniawski, dramaturg, prozaik, felietonista, autor sztuk teatralnych „Dwa teatry”, „Żeglarz”, „Adwokat i róże” oraz zbioru opowiadań „Profesor Tutka”.

  • Powołano Uniwersytet Gdański.

  • Premiera filmu Janusza Kondratiuka „Jak zdobyć pieniądze, kobietę i sławę”.

  • Pałac Lubomirskich. Warszawa, 08.1970. Fot. PAP/CAF/A. Urbanek

    W Warszawie rozpoczęła się operacja przesunięcia Pałacu Lubomirskich – odcięty od fundamentów pałac obrócono o ponad 70 stopni w stosunku do pierwotnego położenia.

  • W Moskwie zmarł Siemion Timoszenko, sowiecki marszałek; w 1939 r. w czasie agresji Związku Sowieckiego na Polskę dowódca Frontu Ukraińskiego; ludowy komisarz obrony ZSRS w latach 1940–1941.

  • Realizacja filmu „Jak rozpętałem drugą wojnę światową”: Marian Kociniak i Joanna Jędryka. Fot. PAP/W. Rozmysłowicz

    Premiera filmu „Jak rozpętałem II wojnę światową” w reżyserii Tadeusza Chmielewskiego.

  • Tacjanna Wysocka. Fot. NAC

    W Warszawie zmarła Tacjanna Wysocka, tancerka, choreograf, historyk baletu.

  • Mecz Górnik Zabrze (nz.) - Lewski Spartak Sofia na Stadionie Śląskim w ramach rozgrywek Pucharu Zdobywców Pucharów. Chorzów, 04.03.1970. Fot. PAP/CAF/S. Jakubowski

    Górnik Zabrze awansował w wyniku losowania (rzut monetą) do finału piłkarskiego Pucharu Zdobywców Pucharów. Mecze półfinałowe oraz mecz dodatkowy z AS Romą zakończyły się remisami.

  • Paweł Deląg. Fot. PAP/M. Obara

    W Krakowie urodził się Paweł Deląg, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Szamanka”, „Ciemna strona Wenus” i „Quo vadis”.

  • Stanisław Oślizło, kapitan Górnika Zabrze w 1970 r., zdobywca bramki w meczu finałowym PZP. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    W Wiedniu w finałowym meczu Pucharu Zdobywców Pucharów Górnik Zabrze przegrał z Manchesterem City 1:2.

  • W Montrealu urodziła się Naomi Klein, dziennikarka, publicystka, działaczka społeczna, autorka książki „No logo”, określanej jako „manifest alterglobalizmu”.

  • Gen. Władysław Anders. Fot. NAC

    W Londynie zmarł gen. Władysław Anders, organizator i dowódca Armii Polskiej w ZSRS, a następnie 2. Korpusu Polskiego; od lutego do maja 1945 r. pełnił obowiązki Naczelnego Wodza; pochowany na cmentarzu Monte Cassino.

  • Akcja przesunięcia pałacu Lubomirskich. Warszawa, 1970 r. Fot. PAP/Afa Pixx/Mirosław Stankiewicz

    Zakończyła się trwająca od 30 marca operacja obracania Pałacu Lubomirskich w Warszawie, tak aby zasłaniał halę Gwardii, a jego kolumnada zamknęła perspektywę głównej alei Ogrodu Saskiego.

  • August Zamoyski. Fot. PAP/CAF/E. Uchymiak

    W Saint-Clar-de Riviere zmarł August Zamoyski, rzeźbiarz.

  • Tadeusz Breza. Fot. PAP/CAF

    W Warszawie zmarł Tadeusz Breza, pisarz, autor powieści „Mury Jerycha”, „Niebo i ziemia”, „Urząd”, „Uczta Baltazara”.

  • Leonid Teliga. Fot. PAP

    W Warszawie zmarł Leonid Teliga, żeglarz, lotnik; w czasie II wojny światowej walczył m.in. w 300 dywizjonie lotnictwa bombowego „Ziemi Mazowieckiej”; jako pierwszy Polak odbył samotny rejs dookoła świata na jachcie Opty (1967–1969).

  • W Meksyku rozpoczęły się IX Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej.

  • W wyniku trzęsienia ziemi w Peru zginęło około 70 tys. ludzi, 100 tys. zostało rannych.

  • Na torze wyścigowym Goodwood w Anglii zginął w wypadku Bruce McLaren, nowozelandzki kierowca wyścigowy, inżynier, wynalazca.

  • Izabella Scorupco w roli Heleny Kurcewiczówny w filmie „Ogniem i mieczem” Jerzego Hoffmana. Fot. PAP/CAF/R. Pietruszka

    W Białymstoku urodziła się Izabella Scorupco, aktorka, modelka, piosenkarka, znana m.in. z filmów: „Golden Eye”, w którym zagrała u boku Pierce'a Brosnana – agenta 007, a także z „Ogniem i mieczem” w reżyserii Jerzego Hoffmana, gdzie wcieliła się w postać Heleny Kurcewiczówny.

  • Prof. Roman Ingarden. Fot. PAP/I. Jarosińska

    W Krakowie zmarł Roman Ingarden – filozof, uczeń Edmunda Husserla, twórca krakowskiej szkoły filozoficznej, fenomenolog, badacz podstaw teorii literatury i estetyki opisowej, członek PAN, wieloletni wykładowca i profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

  • Stanisław Sołdek. Fot. PAP

    W Gdańsku zmarł Stanisław Sołdek, przodownik pracy, traser Stoczni Gdańskiej; jego imieniem nazwano pierwszy po wojnie statek – rudowęglowiec „Sołdek”.

  • Krzysztof Trebunia-Tutka. Fot. PAP/G. Momot

    W Zakopanem urodził się Krzysztof Trebunia-Tutka, muzyk, założyciel i lider zespołu Trebunie-Tutki.

  • Andrzej Czuma. Fot. Archiwum IPN

    Pod zarzutem próby obalenia ustroju aresztowano działaczy „Ruchu”, którzy planowali wysadzenie pomnika i Muzeum Lenina w Poroninie; wśród zatrzymanych przez SB byli m.in. Andrzej Czuma i Stefan Niesiołowski.

  • W Dżakarcie zmarł Sukarno, współzałożyciel i jeden z liderów Indonezyjskiej Partii Narodowej (1927); pierwszy prezydent niepodległej Indonezji 1945–1967.

  • Na Stadionie Azteków w Meksyku w finałowym meczu IX mistrzostw Świata w Piłce Nożnej Brazylia pokonała 4:1 Włochy.

  • Premiera filmu „Złoto dla zuchwałych” w reżyserii Briana G. Huttona.

  • Paweł Nastula. Fot. PAP/S. Leszczyński

    W Warszawie urodził się Paweł Nastula, judoka, mistrz olimpijski z Atlanty (1996); dwukrotny mistrz świata, trzykrotny mistrz Europy.

  • Premier ZSRS Aleksiej Kosygin, który podpisał traktat z RFN. Fot. PAP/CAF

    W Moskwie podpisano traktat o normalizacji stosunków pomiędzy Związkiem Sowieckim a Republiką Federalną Niemiec; obie strony zobowiązały się w nim do „nieograniczonego poszanowania integralności terytorialnej wszystkich państw w Europie w ich obecnych granicach”.

  • Paweł Jasienica. Fot. PAP/CAF/P. Baracz

    W Warszawie zmarł Paweł Jasienica, pisarz, publicysta, żołnierz AK; autor m.in. znanych esejów historycznych „Polska Piastów”, „Polska Jagiellonów” oraz „Rzeczpospolita Obojga Narodów”. 

  • Icchak Gruenbaum. Źródło: Wikimedia Commons

    W Izraelu zmarł Icchak Gruenbaum, działacz syjonistyczny, dziennikarz; w latach 1919–1932 poseł na Sejm RP; od 1933 r. w Palestynie; jeden z sygnatariuszy deklaracji niepodległości Izraela; minister spraw wewnętrznych Izraela (1948–1949).

  • Andrzej Wajda. Fot. PAP/J. Morek

    Premiera filmu „Krajobraz po bitwie” w reżyserii Andrzeja Wajdy.

  • Jan Englert, Janusz Morgenstern i Marek Perepeczko na planie serialu "Kolumbowie". Fot. PAP/CAF/W. Niemojewski

    Premiera serialu telewizyjnego „Kolumbowie” w reżyserii Janusza Morgensterna.

  • Jan Sztaudynger. Fot. PAP/CAF/Puciato

    W Krakowie zmarł Jan Sztaudynger, poeta, fraszkopisarz.

  • W Londynie zmarł Jimi Hendrix, symbol pokolenia dzieci-kwiatów, jeden z najbardziej wpływowych muzyków lat 60.; autor utworów „Purple Haze” i „The Wind Cries Mary”, uważany za najważniejszego gitarzystę rockowego w historii.

  • Prof. Tadeusz Manteuffel z asystentami. 1953 r. Fot. PAP/CAF/Wdowiński

    W Warszawie zmarł Tadeusz Manteuffel, historyk mediewista, w latach 1940–1944 kierownik studium historycznego tajnego Uniwersytetu Warszawskiego; twórca i wieloletni dyrektor Instytutu Historii PAN.

  • Premiera filmu „Tora! Tora! Tora!” w reżyserii Richarda Fleischera.

  • W Paryżu zmarł Bourvil, francuski aktor, komik; znany z ról w filmach „Gamoń”, „Wielka włóczęga” oraz „W kręgu zła”.

  • W Locarno zmarł Erich Maria Remarque, niemiecki pisarz, autor powieści „Na Zachodzie bez zmian”, „Łuk triumfalny”, „Czas życia i czas śmierci”, „Trzej towarzysze”, „Noc w Lizbonie”, „Czarny obelisk”.

  • W Baltimore zmarł John Dos Passos, amerykański pisarz, autor powieści „Trzej żołnierze” i „Manhattan Transfer”, a także trylogii „USA”.

  • W Kairze zmarł Gamal Abdel Naser, egipski polityk, pułkownik; współzałożyciel tajnej organizacji „Wolni Oficerowie”, która w 1952 r. obaliła egipską monarchię; w latach 1954–1956 premier; od 1956 r. do śmierci prezydent Egiptu, sprawujący rządy autorytarne.

  • Premiera filmu „Abel twój brat” w reżyserii Janusza Nasfetera.

  • Reżyserka studia nagraniowego Telewizji Polskiej przy ul. Jana Pawła Woronicza 17. Warszawa, 1970. Fot. PAP/Z. Wdowiński

    Początek emisji 2 Programu TVP.

  • W Los Angeles zmarła Janis Joplin, amerykańska wokalistka rockowa, bluesowa i soulowa, kompozytorka.

  • Julian Przyboś. Fot. PAP/CAF/D. Rago

    W Warszawie zmarł Julian Przyboś, poeta awangardowy, eseista, teoretyk literatury, członek POW, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej.

  • Adam Rapacki. Fot. PAP/CAF

    W Warszawie zmarł Adam Rapacki, polityk, minister spraw zagranicznych PRL.

  • Anna Dymna. Fot. PAP/CAF/M. Sochor

    W Starym Teatrze w Krakowie rolą Isi w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego i reżyserii Lidii Zamkow zadebiutowała Anna Dziadyk (późn. Dymna).

  • Kino Relax w Warszawie. 1970 r. Fot. PAP/CAF/A. Urbanek

    W Warszawie otwarto kino „Relax”, pierwsze szerokoekranowe kino w Polsce.

  • Jacek Woszczerowicz. Fot. PAP/CAF/Z. Matuszewski

    Zmarł Jacek Woszczerowicz, aktor, reżyser teatralny.

  • Kadr z filmu „Rejs” w reżyserii Marka Piwowskiego. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    Premiera filmu „Rejs” w reżyserii Marka Piwowskiego.

  • Antoni Bohdziewicz. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    W Warszawie zmarł Antoni Bohdziewicz, reżyser, scenarzysta, pedagog; twórca filmów „Za wami pójdą inni”, „Szkice węglem”, „Kalosze szczęścia”, „Dziewczyna z dobrego domu”; podczas Powstania Warszawskiego kierował zespołem operatorów filmowych realizujących kroniki powstańcze; w latach 1948–1966 kierownik Katedry Reżyserii PWSF w Łodzi.

  • Garrick Ohlsson - 1970. Fot. PAP/CAF/M. Szyperko

    W Warszawie zakończył się VIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina; jego zwycięzcą został amerykański pianista Garrick Ohlsson.

  • ceremonia powitania Mariana Spychalskiego (2P) na lotnisku w Karaczi. 01.11.1970. Fot. PAP/CAF/S. Czarnogórski

    Na lotnisku w Karaczi w Pakistanie doszło do nieudanego zamachu terrorystycznego na życie przewodniczącego Rady Państwa PRL Mariana Spychalskiego; zginął wiceminister spraw zagranicznych Zygfryd Wolniak.

  • Zmarł Władysław Jan Grabski (syn Władysława Grabskiego), polski pisarz, publicysta i poeta.

  • Andrzej Juskowiak. Fot. PAP/A. Ciereszko

    W Gostyniu urodził się Andrzej Juskowiak, piłkarz, reprezentant Polski, zdobywca srebrnego medalu olimpijskiego i tytułu króla strzelców na igrzyskach w Barcelonie (1992); zawodnik m.in. Lecha Poznań, Sportingu Lizbona, Borussii Moenchengladbach i VfL Wolfsburg.

  • Gen. Charles de Gaulle. Fot. PAP/CAF/S. Dąbrowiecki

    W Colombey-les-Deux-Eglises zmarł gen. Charles de Gaulle, w czasie II wojny światowej współzałożyciel i przywódca Komitetu Wolnej Francji, a następnie Francuskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego; premier Tymczasowego Rządu (1944–1946); prezydent Republiki Francuskiej w latach 1959–1969; twórca politycznego systemu V Republiki.

  • W Tokio zmarł Yukio Mishima, prozaik, poeta, dramaturg, eseista; autor powieści „Wyznania maski” oraz dramatu „Adamaszkowy bębenek”.

  • Willy Brandt. Fot. PAP/CAF/M. Szyperko

    Kanclerz RFN Willy Brandt rozpoczął wizytę w Polsce. Jego przyjazd oznaczał normalizację stosunków politycznych Polski i RFN. Niemcy zaakceptowały przebieg granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej. Prasę światową obiegło zdjęcie niemieckiego kanclerza klęczącego przed pomnikiem Bohaterów Getta.

  • Według zakończonego Trzeciego Narodowego Spisu Powszechnego Polska miała 32 642 000 mieszkańców. 52,3 proc. z nich mieszkało w miastach.

  • Willy Brandt i Józef Cyrankiewicz. Fot. PAP/Z.Matuszewski

    W Warszawie kanclerz Willy Brandt i premier Józef Cyrankiewicz podpisali układ o normalizacji stosunków pomiędzy PRL a RFN.

  • W Polsce przeprowadzony został trzeci powojenny powszechny spis ludności.

  • Grudzień 1970. Szczecin, 17.12.1970. Fot. PAP/CAF/A. Witusz

    Radio i telewizja nadały wieczorem komunikat o znaczących podwyżkach cen detalicznych artykułów spożywczych i przemysłowych. Informacje te stały się bezpośrednią przyczyną strajków i demonstracji na Wybrzeżu.

  • Anna Maria Jopek. Fot. PAP/S. Leszczyński

    W Warszawie urodziła się Anna Maria Jopek, wokalistka, kompozytorka, pianistka, autorka tekstów.

  • Stoczniowcy powracający spod KW PZPR przy Wałach Jagiellońskich na teren Stoczni Gdańskiej im. Lenina, róg ul. Łagiewniki i Wały Piastowskie, 14.12.1970 r. Fot. IPN

    Grudzień ‘70: strajk robotników gdańskiej Stoczni im. Lenina żądających odwołania podwyżek i zmian personalnych w kierownictwie partii; manifestacje uliczne w Gdańsku – walki z milicją i wojskiem.

  • Demonstrujący robotnicy przed Dworcem Głównym w Gdańsku. 15.12.1970 r. Fot. IPN

    Grudzień ‘70: kolejny dzień robotniczych protestów na Wybrzeżu; początek strajków w Gdyni, Elblągu, Słupsku i Szczecinie; na ulicach Gdańska trwały starcia demonstrantów z milicją i wojskiem, padli zabici i ranni.

  • Czołgi i transportery wojskowe przy budynkach Stoczni Gdańskiej im. Lenina przy ul. Jana z Kolna, 15 lub 16.12.1970 r. Fot. IPN

    Grudzień '70: kolejny dzień demonstracji w Gdańsku. Na polecenie Zenona Kliszki zablokowano Stocznię im. Lenina, a do próbujących z niej wyjść na ulicę robotników, wojsko otworzyło ogień. Fala strajków rozlała się na całe Wybrzeże, przybierając charakter powstania robotniczego.

  • Grudzień 1970 w Szczecinie. Fot. PAP/CAF/A. Witusz

    Grudzień ’70: strajki i demonstracje w Szczecinie. Po dwudniowych walkach w kilkudziesięciu przedsiębiorstwach kontynuowano strajk generalny, kierowany przez ogólnomiejski komitet strajkowy. Do starć demonstrantów z siłami porządkowymi doszło także w Elblągu i Słupsku.

  • Pochód mieszkańców Gdyni z ciałem Zbigniewa Godlewskiego „Janka Wiśniewskiego”. 17.12.1970. Źródło IPN

    Grudzień '70: w Gdyni wojsko otworzyło ogień w stronę robotników idących z dworca do zablokowanej stoczni, padli zabici i ranni; wśród ofiar był 18-letni Zbigniew Godlewski, pracownik gdyńskiej stoczni, o którego śmierci opowiada wiersz Krzysztofa Dowgiałły „Ballada o Janku Wiśniewskim”; starcia w mieście trwały do wieczora.

  • Agnieszka Wagner. Fot. PAP/S. Leszczyński

    W Warszawie urodziła się Agnieszka Wagner, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Pierścionek z orłem w koronie” Andrzeja Wajdy i „Quo vadis” Jerzego Kawalerowicza.

  • Grudzień ’70: Większość Biura Politycznego KC PZPR opowiedziała się za politycznym rozwiązaniem konfliktu na Wybrzeżu; decyzja ta była zgodna z sugestią przekazaną premierowi Józefowi Cyrankiewiczowi przez Leonida Breżniewa i oznaczała klęskę Władysława Gomułki; w tym czasie robotnicze protesty trwały jeszcze w Elblągu oraz w Szczecinie, gdzie ostatecznie 22 grudnia przerwano strajk.

  • Władysław Gomułka (L) i Edward Gierek podczas wojewódzkiej konferencji spraowzdawczo-wyborczej PZPR w Katowicach. 1967 r. Fot. PAP/CAF/K. Seko

    Na VII plenum KC PZPR przyjęto rezygnację Władysława Gomułki z funkcji I sekretarza i członka Biura Politycznego KC. Nowym I sekretarzem został Edward Gierek, dotychczasowy I sekretarz KW PZPR w Katowicach i członek Biura Politycznego KC; premierem został Piotr Jaroszewicz.

  • Realizacja scen odnoszących się do Powstania Warszawskiego z filmu „Pogoń za Adamem” w reżyserii Jerzego Zarzyckiego: Pola Raksa i Waldemar Niemojewski. Fot. PAP/CAF/W. Niemojewski

    Premiera filmu Jerzego Zarzyckiego „Pogoń za Adamem” z Janem Machulskim, Polą Raksą i Stanisławem Mikulskim w rolach głównych.

  • Franz Stangl. Źródło: Wikimedia Commons

    W Duesseldorfie sąd skazał na karę dożywotniego więzienia Franza Stangla, byłego komendanta niemieckiego obozu zagłady w Treblince, w którym do czasu likwidacji w listopadzie 1943 r. zamordowano około 900 tys. Żydów.

  • Piotr Jaroszewicz. Fot. PAP/Z. Matuszewski

    Sejm dokonał zmian na najwyższych stanowiskach państwowych. Dotychczasowy premier Józef Cyrankiewicz został powołany na zwolnione przez Mariana Spychalskiego stanowisko przewodniczącego Rady Państwa. Nowym szefem rządu został Piotr Jaroszewicz.

  • Jacek Janczarski. Fot. PAP/A. Rybczyński

    Na antenie Programu Trzeciego Polskiego Radia wyemitowano pierwszy odcinek „Ilustrowanego Tygodnika Rozrywkowego”, audycji satyrycznej, wg pomysłu Jacka Janczarskiego i Adama Kreczmara, w reżyserii Jerzego Markuszewskiego.

  • Marcin Koszałka. Fot. PAP/R. Guz

    W Krakowie urodził się Marcin Koszałka, operator i reżyser filmowy.