> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz dat

1921

  • Związek Harcerstwa Polskiego, obóz wartowniczy w Pruszkowie. 1920 r. Źródło: CBN Polona

    W Warszawie zakończył się I walny Zjazd Związku Harcerstwa Polskiego (ZHP).

  • W Siedlcach urodził się Witold Zalewski, pisarz, scenarzysta, autor m.in. powieści socrealistycznych „Traktory zdobędą wiosnę” (1950) i „Urodzaj”.

  • W Konolfingen (Szwajcaria) urodził się Friedrich Dürrenmatt, szwajcarski pisarz i dramaturg, tworzący w języku niemieckim.

  • Jerzy Pomianowski. Fot. PAP/R. Pietruszka

    W Łodzi urodził się Jerzy Pomianowski, prozaik, eseista, krytyk literacki i teatralny, współpracownik Jerzego Giedroycia, autor powieści „Koniec i początek” i sztuk teatralnych; wybitny znawca współczesnej Rosji i krajów Europy Wschodniej, tłumacz „Archipelagu GUŁag” Aleksandra Sołżenicyna i książek Izaaka Babla, Antona Czechowa, Lwa Tołstoja.

  • Renata Kossobudzka i Andrzej Łapicki w spektaklu wg powieści St. Dygata „Jezioro Bodeńskie”. 1959 r. Fot. PAP/CAF/Z. Matuszewski

    W Warszawie urodziła się Renata Kossobudzka, aktorka teatralna i filmowa.

  • Jan Gerhard podpisuje swoje książki. 1968 r. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    We Lwowie urodził się Jan Gerhard, dziennikarz, pisarz, polityk, żołnierz francuskiego ruchu oporu i Ludowego Wojska Polskiego, uczestnik akcji „Wisła”, autor powieści „Łuny w Bieszczadach” (pierwowzoru scenariusza filmu „Ogniomistrz Kaleń”), redaktor tygodnika „Forum”. Zamordowany w sierpniu 1971 roku.

  • Krzysztof Kamil Baczyński. Fot. PAP/Reprodukcja

    W Warszawie urodził się Krzysztof Kamil Baczyński, poeta, podharcmistrz Szarych Szeregów, żołnierz Armii Krajowej; poległ w czasie Powstania Warszawskiego walcząc w szeregach batalionu „Parasol”; do jego najbardziej znanych wierszy należą „Sur le pont d'Avignon”, „Z głową na karabinie”, „Mazowsze”, „Elegia”, „Poległym”, „Bajka”.

  • Władysław Żeleński. Źródło: Wikimedia Commons

    W Krakowie zmarł Władysław Żeleński, kompozytor, pianista, dyrygent i pedagog; założyciel i pierwszy dyrektor Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie.

  • Tadeusz Zawadzki. Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie urodził się Tadeusz Zawadzki „Zośka”, harcmistrz, ppor. Armii Krajowej, bohater książki Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na szaniec”; poległ 20 sierpnia 1943 r. podczas ataku na strażnicę Grenzschutzu we wsi Sieczychy koło Wyszkowa.

  • Tony Halik. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    W Toruniu urodził się Tony Halik, podróżnik, dziennikarz, pisarz, fotograf, operator filmowy.

  • Zygmunt Kęstowicz. Fot. PAP/K. Świderski

    W Szakach na Litwie urodził się Zygmunt Kęstowicz, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Cień” i „Baza ludzi umarłych”, popularność przyniosły mu programy dla dzieci „Piątek z Pankracym” i „Pora na Telesfora”; znany również z roli Władysława Lubicza w telenoweli „Klan”.

  • Order Odrodzenia Polski. Fot. PAP/J. Turczyk

    Sejm Ustawodawczy uchwalił ustawę o powołaniu Orderu Odrodzenia Polski, a Order Orła Białego odnowiono jako najwyższe odznaczenie państwowe.

  • Reżyser Stanisław Lenartowicz i Kazimierz Grzegorczyk - asystent operatora przy realizacji odcinka serialu Muminki. Łódź, 1982 r. Fot. PAP/CAF/A. Zbraniecki

    W Dzianowie urodził się Stanisław Lenartowicz, reżyser, scenarzysta filmowy, autor m.in. filmów „Pigułki dla Aurelii”, „Giuseppe w Warszawie”, „To ja zabiłem”.

  • Eustachy Sapieha, szef MSZ w latach 1920–1921. Fot. NAC

    W Paryżu podpisano polsko-francuską umowę polityczną oraz ściśle tajną konwencję wojskową, która zobowiązywała oba kraje do współdziałania na wypadek napaści ze strony Niemiec.

  • Województwo wołyńskie. 1930. Źródło: BN Polona

    Powstały województwa poleskie i wołyńskie.

  • Marek Rostworowski. Fot. PAP/J. Mazur

    W Krakowie urodził się Marek Rostworowski, historyk sztuki, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, wieloletni kustosz Muzeum Czartoryskich w Krakowie, minister kultury i sztuki.

  • Kazimierz Górski. Fot. PAP/CAF/M. B. Brzozowski

    We Lwowie urodził się Kazimierz Górski, piłkarz, trener; w latach 1970–1976 selekcjoner reprezentacji Polski; prowadzona przez niego drużyna narodowa zajęła trzecie miejsce na mistrzostwach świata w RFN w 1974 r., zdobyła złoty medal olimpijski w Monachium (1972) oraz srebrny na igrzyskach w Montrealu (1976); w latach 1991–1995 prezes PZPN.

  • Mapa Europy. 1921 r. Źródło: BN Polona

    Podpisanie polsko-rumuńskiego układu sojuszniczego. 

  • Ryszard Bolesławski. Fot. NAC

    Premiera niemego filmu „Cud nad Wisłą” w reżyserii Ryszarda Bolesławskiego.

  • Pierwsza strona Konstytucji marcowej. Fot. Wydział Muzealiów Biblioteki Sejmowej. Źródło: sejm.gov.pl

    Sejm Ustawodawczy uchwalił Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej, tzw. konstytucję marcową.

  • Podpisanie traktatu ryskiego. Ryga, 18.03.1921. Źródło: Wikimedia Commons

    W Rydze podpisano traktat pokojowy pomiędzy Polską a Rosją sowiecką, który kończył wojnę polsko-bolszewicką i wyznaczał granice państwa polskiego na wschodzie.

  • Wojciech Korfanty. Fot. NAC

    Na Górnym Śląsku odbył się plebiscyt; wzięło w nim udział około 1,2 miliona osób; za przynależnością tych ziem do Niemiec głosowało 706,8 tys. uczestników plebiscytu (59,6 proc.), a za przyłączeniem do Polski 479,4 tys. (40,4 proc.).

  • Agenor Gołuchowski jr. Źródło: Wikimedia Commons

    We Lwowie zmarł Agenor Gołuchowski jr., prawnik, polityk, dyplomata, ambasador Austro-Węgier w Rumunii, w latach 1895–1906 minister spraw zagranicznych Austro-Węgier.

  • Prof. Mieczysław Porębski. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Gnieźnie urodził się Mieczysław Porębski, krytyk i historyk sztuki, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, więzień niemieckich obozów Gross-Rosen i Sachsenhausen.

  • W Konstantynopolu urodził się Anatol Potemkowski, satyryk, współpracownik kabaretów „Szpak”, „Dudek” i „Radiokroniki Decybel”, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych Auschwitz i Mauthausen.

  • Ksiądz Wincenty Tymieniecki został powołany na pierwszego biskupa diecezji łódzkiej.

  • Halina Kwiatkowska. Fot. PAP/J. Bednarczyk

    W Bochni urodziła się Halina Kwiatkowska, aktorka teatralna, telewizyjna i filmowa, artystka krakowskich teatrów – Teatru Dramatycznego i Starego Teatru.

  • Wystawa „Zbigniew Dłubak – Fotografie 1947–50, 1983–2000” w Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki. 2003 r. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Radomsku urodził się Zbigniew Dłubak, teoretyk sztuki, malarz i fotograf; więzień niemieckich obozów Auschwitz i Mauthausen, gdzie organizował pokazy artystyczne.

  • III Powstanie Śląskie: powstańczy ciężki karabin maszynowy Maxim wz. 1908 na podstawie saneczkowej w akcji nad Odrą. Fot. NAC

    W nocy z 2 na 3 maja na Górnym Śląsku wybuchło III Powstanie Śląskie. Na jego czele stanął Wojciech Korfanty.

  • Jan Bytnar. Źródło: Wikimedia Commons

    W Kolbuszowej urodził się Jan Bytnar, „Rudy”, harcmistrz Szarych Szeregów, dowódca plutonu Oddziału Specjalnego „Jerzy” Kierownictwa Dywersji KG AK; aresztowany przez Niemców, odbity 26 marca 1943 r. podczas akcji pod Arsenałem; zmarł w wyniku obrażeń doznanych podczas przesłuchań przez gestapo.

  • Wieńczysław Gliński (P) i Emil Karewicz w filmie „Kanał” w reż. Andrzeja Wajdy. Fot. PAP/Reprodukcja

    W Astrachaniu urodził się Wieńczysław Gliński, aktor, przez wiele lat związany z Teatrem Polskim w Warszawie oraz Teatrem Narodowym; wystąpił m.in. w filmach „Kanał”, „Kapelusz pana Anatola”, „Orzeł”, „Romans Teresy Hennert”; żołnierz Armii Krajowej, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych.

  • Ujęcie z filmu „W pustyni i w puszczy”: Edmund Fetting (L), Stanisław Jasiukiewicz (C) i Monika Rosca (P), na wielbłądach pod piramidami. Fot. PAP/Karpowicz

    W Postawach koło Wilna urodził się Stanisław Jasiukiewicz, aktor, żołnierz Armii Krajowej; wystąpił m.in. w filmach „Wolne miasto”, „Lunatycy”, „Krzyżacy”, „Matka Joanna od Aniołów”, „Hrabina Cosel”, „W pustyni i w puszczy”, „Potop”, a także w serialu „Czterej pancerni i pies”.

  • Karl Dedecius. Fot. PAP/A. Hawałej

    W Łodzi urodził się Karl Dedecius, jeden z najwybitniejszych tłumaczy literatury polskiej na język niemiecki.

  • „Przegląd Sportowy”. 1932 r. Fot. NAC

     Ukazał się pierwszy numer „Przeglądu Sportowego”.

  •  III powstanie śląskie - grupa powstańców uzbrojonych w karabiny i szable oraz pistolety Parabellum P-08. Fot. NAC

    III Powstanie Śląskie: początek zaciętych walk o Górę św. Anny.

  • Międzynarodowe Targi Poznańskie. 1928 r. Fot. NAC

    Rozpoczął się I Targ Poznański, impreza, która w następnych latach przerodziła się w targi o charakterze międzynarodowym.

  • III Powstanie Śląskie: powstańczy pociąg pancerny „Kalina”. Widoczny fragment wagonu artyleryjskiego uzbrojonego we francuską armatę górską 65 mm oraz dowódca pociągu pancernego porucznik G. Lubicz-Zaleski. Fot. NAC

    Na wniosek Komisji Międzysojuszniczej przerwano walki III Powstania Śląskiego i ustalono linię demarkacyjną.

  • Biblioteka i Czytelnia Polska w Rzymie. 1929 r. Fot. NAC

    Powstała Biblioteka Polska PAN w Rzymie po przekazaniu przez Józefa Michałowskiego prywatnego księgozbioru Ośrodkowi Polskich Studiów Akademii Umiejętności.

  • Jerzy Stefan Stawiński. Fot. PAP/T. Gzell

    W Zakręcie koło Otwocka urodził się Jerzy Stefan Stawiński, scenarzysta, reżyser, prozaik, współtwórca polskiej szkoły filmowej; żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego; autor powieści „Młodego warszawiaka zapiski z urodzin”.

  • Michalina Wisłocka. Fot. PAP/G. Rogiński

    W Łodzi urodziła się Michalina Wisłocka, ginekolog, cytolog i seksuolog; autorka pierwszych polskich popularnonaukowych książek dotyczących seksuologii.

  • Franciszek Walicki. Fot. PAP/A. Warżawa

    Urodził się Franciszek Walicki, dziennikarz muzyczny, uznawany za ojca polskiego big-beatu.

  • Roman Bratny. Fot. PAP/Z. Matuszewski

    W Krakowie urodził się Roman Bratny, prozaik, poeta, publicysta i scenarzysta filmowy, autor powieści „Kolumbowie. Rocznik 20”.

  • Bohdan Tomaszewski podczas meczu Pucharu Davisa Polska-Wielka Brytaniana kortach klubu sportowego Legia. Warszawa, 1947 r. Fot. PAP/CAF/S. Dąbrowiecki

    W Warszawie urodził Bohdan Tomaszewski, dziennikarz sportowy, uczestnik Powstania Warszawskiego; autor książek „Dziesięć moich olimpiad”, „Łączymy się ze stadionem”, „Pożegnalna defilada”, „Przeżyjmy to jeszcze raz”, „Romantyczne mecze”, „Do ostatniego tchu”, „Wimbledon”.

  • Julia Hartwig. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Lublinie urodziła się Julia Hartwig, poetka, eseistka, tłumaczka.

  • Jan Białostocki. Źródło: Wikimedia Commons

    W Saratowie urodził się Jan Białostocki, historyk sztuki.

  • August Kowalczyk. Fot. PAP/P. Kula

    W Tarnawie Górze urodził się August Kowalczyk, aktor, reżyser; wystąpił m.in. w serialach „Chłopi”, „Janosik”, „Znak orła”, „Polskie drogi”, „Tajemnica Enigmy” i „Stawka większa niż życie”; w czasie wojny więzień niemieckiego KL Auschwitz, z którego uciekł, żołnierz AK; wieloletni wiceprezes Zarządu Głównego Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem.

  • Aktorzy Jacek Fedorowicz (L), Kalina Jędrusik (2L) i Mieczysław Czechowicz (P w tle) oraz reżyser Jan Batory (3L) na planie filmu „Lekarstwo na miłość”. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    W Kaliszu urodził się Jan Batory, reżyser, scenarzysta, autor filmów „Podhale w ogniu”, „O dwóch takich, co ukradli księżyc”, „Lekarstwo na miłość”, „Con amore” i „Karino”.

  • Franciszka Kozłowska. Fot. NAC

    W Płocku zmarła Maria Franciszka Kozłowska, założycielka wspólnoty mariawitów.

  • Jerzy Michotek. Fot. NAC

    W Częstochowie urodził się Jerzy Michotek, aktor, piosenkarz, reżyser; wystąpił m.in. w filmie „Wyjście awaryjne” oraz w serialu „Dom”.

  • W Berlinie otwarto pierwszy w Europie odcinek autostrady o długości ok. 10 km.

  • Stanisław Lem. Fot. PAP/J. Bednarczyk

    We Lwowie urodził Stanisław Lem, klasyk literatury science fiction, filozof, futurolog i eseista; jeden z najbardziej cenionych polskich pisarzy; jego książki „Powrót z gwiazd”, „Solaris”, „Opowieści o pilocie Pirxie”, „Dzienniki Gwiazdowe”, „Cyberiada” weszły do kanonu najsłynniejszych dzieł science fiction XX w.

  • We Lwowie Stefan Fedak, należący do ukraińskiej konspiracyjnej organizacji bojowej, dokonał nieudanego zamachu na Józefa Piłsudskiego.

  • Afisz Wydziału Społeczno-Wychowawczego L.L.S. o odczytach dot. spisu ludności w 1921 r. Źródło: CBN Polona

    Pierwszy powszechny spis ludności przeprowadzony w II RP wykazał, że na jej terenie (bez części Górnego Śląska i Wileńszczyzny) żyje 25 mln 694 tys. osób, w tym prawie 17,8 mln osób narodowości polskiej, 3,9 mln ludności ukraińskiej i ponad 2 mln Żydów.

  • Gen. Józef Leśniewski. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł gen. Józef Leśniewski, dowódca 3 Dywizji Strzelców I Korpusu Polskiego w Rosji (1917–1918). W latach 1919–1920 minister spraw wojskowych i członek Rady Obrony Państwa.

  • Catherine Amy Dawson Scott, współzałożycielka PEN Clubu. Źródło: Wikimedia Commons

    W Londynie założono PEN Club – międzynarodowe stowarzyszenie pisarzy i poetów, które opowiada się za swobodną wymianą twórczości, przeciw antagonizmom narodowym, klasowym, rasowym oraz dyktaturom i cenzurze.

  • Tadeusz Różewicz. Fot. PAP/CAF/S. Moroz

    W Radomsku urodził się Tadeusz Różewicz, jeden z najwybitniejszych polskich poetów współczesnych, prozaik, dramaturg, eseista; autor m.in. zbiorów wierszy „Niepokój”, „Pięć poematów”, „Czas który idzie”, „Wiersze i obrazy”, „Równina”, a także „Płaskorzeźba”, „Zawsze fragment. Recycling”, „Historia pięciu wierszy”, „Nożyk profesora”, „Matka odchodzi” oraz dramatów „Kartoteka”, „Świadkowie albo Nasza mała stabilizacja”, „Białe małżeństwo”, „Stara kobieta wysiaduje”, „Odejście głodomora”, „Pułapka”, „Do piachu”.

  • Budowa gmachu Sejmu Śląskiego i Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. 1926 r. Fot. NAC

    Rada Ligi Narodów podjęła decyzję o podziale Górnego Śląska.

  • Andrzej Munk. Fot. PAP/CAF/H. Grzęda

    W Krakowie urodził się Andrzej Munk, reżyser, scenarzysta, twórca filmów „Człowiek na torze”, „Eroica”, „Zezowate szczęście”, „Pasażerka”; część źródeł jako datę urodzin Andrzeja Munka podaje 16 października 1920 r.

  • Bogdan Łazuka. W tle, orkiestra pod dyrekcją Bogusława Klimczuka (P) oraz chórek towarzyszący piosenkarzowi (L). Fot. PAP/CAF/S. Dąbrowiecki

    Urodził się Bogusław Klimczuk, kompozytor, pianista, autor utworów fortepianowych, pieśni i kantat.

  • Wkroczenie wojsk polskich na Śląsk – powitanie w Katowicach: oddział ułanów na ulicach miasta. 22.06.1922. Fot. NAC

    Rada Ambasadorów zatwierdziła decyzję Rady Ligi Narodów o podziale Górnego Śląska między Polskę a Niemcy.

  • Marszałek Józef Piłsudski z żoną Aleksandrą Szczerbińską i córkami Wandą (P) i Jadwigą (L) w Belwederze. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    W Belwederze w Warszawie odbył się ślub Józefa Piłsudskiego z Aleksandrą Szczerbińską.

  • Wacław Bojarski. Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie urodził się Wacław Bojarski, publicysta i krytyk literacki, poeta pokolenia Kolumbów.

  • Andrzej Niemojewski. Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie zmarł Andrzej Niemojewski, pisarz, wolnomyśliciel, redaktor „Myśli Niepodległej”.

  • Anatol Stern, współautor jednodniówki futurystów „Nuż w bżuchu”. Fot. NAC

    W Krakowie ukazała się jednodniówka futurystów „Nuż w bżuchu”.

  • Ochronka – dom ludowy w Oliwie, własność gdańskiej Macierzy Szkolnej. Źródło: CBN Polona

    W Wolnym Mieście Gdańsku powołana została Macierz Szkolna.

  • W Krakowie urodził się Andrzej Nadolski, historyk wojskowości, archeolog.

  • Drużyna piłkarska Warszawianki. Ok. 1935 r. Źródło: CBN Polona

    Założony został Klub Sportowy Warszawianka.

  • Zdzisław Stroiński. Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie urodził się Zdzisław Stroiński, poeta, w czasie wojny związany z konspiracyjnym pismem „Sztuka i Naród”, żołnierz Armii Krajowej; poległ w Powstaniu Warszawskim.

  • Warszawa, plac Wilsona, budynek WSM. Przed 1939 r. Źródło: CBN Polona

    Na warszawskim Żoliborzu założona została pierwsza w Polsce spółdzielnia osiedlowa budownictwa wielorodzinnego – Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa. (WSM).

  • Urodził się Tadeusz Bogucki, aktor. W czasie wojny uczestnik Powstania Warszawskiego.

  • Tymoteusz Karpowicz. Fot. PAP/A. Hawałej

    Urodził się Tymoteusz Karpowicz, poeta, prozaik, dramaturg, tłumacz; czołowy twórca poezji lingwistycznej, uznawany za ostatniego wielkiego modernistę, którego twórczość zamyka doświadczenie polskiej awangardy poetyckiej XX wieku.

  • Gabriela Zapolska. Fot. NAC

    We Lwowie zmarła Gabriela Zapolska, aktorka, powieściopisarka, dramatopisarka, felietonistka; autorka dramatu „Moralność Pani Dulskiej”.

  • Piłkarska reprezentacja Polski przed pierwszym oficjalnym meczem – z Węgrami 18 grudnia 1921 r. w Budapeszcie. Źródło: Wikimedia Commons

    Piłkarska reprezentacja Polski rozegrała w Budapeszcie swój pierwszy oficjalny mecz międzypaństwowy, przegrywając z Węgrami 0:1.

  • Barbara Wójtowicz-Natanson – zdjęcie ze zbiorów rodzinnych. Fot. Jan Wojtowicz. Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie urodziła się Barbara Wojtowicz (później Wójtowicz-Natanson), fizyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, żołnierz Szarych Szeregów i Armii Krajowej, żona profesora Ludwika Natansona.

  • Helena Rakoczy. Fot. PAP/CAF

    W Krakowie urodziła się Helena Rakoczy, gimnastyczna, dwukrotna olimpijka, czterokrotna złota medalistka mistrzostw świata w Bazylei w 1950 roku.