Kalendarz dat

1937

• 1.01

  W Płocku urodził się Adam Wiśniewski-Snerg, pisarz science fiction, pierwowzór postaci Sneera w powieści „Limes Inferior” Janusza A. Zajdla.

• 

  1.01

  W Augustowie urodził się Janusz Michałowski, aktor, wystąpił m.in. w serialach „Mistrz i Małgorzata” oraz „Boża podszewka”.

• 

  3.01

  W Krakowie urodził się Zygmunt Konieczny, kompozytor, aranżer, pianista, związany z „Piwnicą pod Baranami”.

• 4.01

  We Lwowie urodził się Mariusz Walter, producent i reżyser telewizyjny, scenarzysta, twórca popularnych programów „Studio 2” i „Turniej Miast”, założyciel i pierwszy dyrektor stacji telewizyjnej TVN.

• 

  11.01

  W Białymstoku urodził się Henryk Boukołowski, aktor, reżyser, współzałożyciel Teatru Adekwatnego w Warszawie.

• 12.01

  W Krasnymstawie urodził się Marian Sawa, kompozytor, organista, pedagog.

• 

  21.01

  Premiera filmu „Pani minister tańczy” w reżyserii Juliusza Gardana.

• 31.01

  W Radomiu rozpoczął się XXIV Kongres PPS.

• 

  5.02

  Wicepremier i minister skarbu Eugeniusz Kwiatkowski na posiedzeniu Komisji Budżetowej Sejmu przedstawił plan budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego.

• 

  6.02

  W Warszawie urodził się Wiesław Ochman, śpiewak operowy, tenor; występował m.in. w mediolańskiej La Scali, Metropolitan Opera w Nowym Jorku, operach w Barcelonie, Paryżu, Rzymie.

• 11.02

  W Grudziądzu urodził się Maciej Kossowski, muzyk, kompozytor, wokalista, w latach 1963–67 członek zespołu Czerwono-Czarni, wykonawca wielu przebojów, m.in. „Agatko!”, „Dwudziestolatki”, „Wakacje z blondynką”, „To ty, Mario”.

• 17.02

  W Warszawie urodziła się Wanda Koczeska, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Rancho Texas”, „Głos ma prokurator”, „Dziewczęta z Nowolipek”.

• 

  18.02

  Premiera komedii Leona Trystana „Piętro wyżej” z Eugeniuszem Bodo i Józefem Orwidem w rolach głównych.

• 19.02

  W Warszawie urodził się Krzysztof Karasek, poeta, eseista, krytyk literacki. 

• 20.02

  W Rząśniku koło Pułtuska urodził się Ryszard Kowalczyk, fizyk, nauczyciel akademicki. W październiku 1971 r. - w przeddzień akademii z okazji rocznicy powstania Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa - wspólnie z bratem Jerzym wysadził w powietrze aulę Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu.

• 

  21.02

  Płk Adam Koc przedstawił deklarację ideową Obozu Zjednoczenia Narodowego – organizacji politycznej konsolidującej część obozu piłsudczykowskiego skupionego wokół marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza.

• 

  25.02

  W Staniewiczach urodziła się Barbara Piasecka-Johnson, kolekcjonerka sztuki, filantropka.

• 1.03

  Polskie Radio rozpoczęło stałą emisję II programu warszawskiego (Warszawa II).

• 

  9.03

  W Kaliszu urodził się Ryszard Cieślak, aktor Teatru Laboratorium, reżyser teatralny, pedagog; bliski współpracownik Jerzego Grotowskiego.

• 12.03

  Minister spraw wojskowych wydał rozkaz o utworzeniu oddziałów Obrony Narodowej – sił obrony terytorialnej II Rzeczypospolitej.

• 12.03

  Zwycięzcą III Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina został Jakow Zak z ZSRS.

• 

  19.03

  W Międzyrzecu Podlaskim urodziła się Elżbieta Dzikowska, historyk sztuki, podróżniczka, operatorka i reżyserka filmów dokumentalnych, autorka książek i programów telewizyjnych, które prowadziła wspólnie z mężem Tony Halikiem.

• 

  20.03

  Rozpoczęła się budowa huty Stalowa Wola.

• 

  20.03

  W Warszawie urodził się Krzysztof Kowalewski, aktor od 1977 r. związany z warszawskim Teatrem Współczesnym; bohater radiowego cyklu „Kocham Pana, Panie Sułku”, niezapomniany Roch Kowalski z „Potopu” i Zagłoba z „Ogniem i mieczem”, odtwórca głównych ról w komediach „Miś”, „Co mi zrobisz jak mnie złapiesz” i „Brunet wieczorową porą”, a także w serialu „Rodzina Leśniewskich”.

• 20.03

  Premiera filmu „Ordynat Michorowski” w reżyserii Henryka Szaro.

• 

  29.03

  W Lozannie zmarł Karol Szymanowski, kompozytor, pianista, krytyk muzyczny, przedstawiciel Młodej Polski; uznawany obok Fryderyka Chopina za najwybitniejszego polskiego kompozytora, autor m.in. „Stabat Mater”, opery „Król Roger”, baletu „Harnasie”, cyklu pieśni „Słopiewnie”.

• 3.04

  W Bielsku-Białej urodziła się Aleksandra Zawieruszanka, aktorka, znana z filmów „Mąż swojej żony”, „Walkower”, „Z tamtej strony tęczy”, „Rzeczpospolita babska”; przez ponad 30 lat występowała na scenie Teatru Narodowego w Warszawie.

• 5.04

  W Częstochowie urodziła się Elżbieta Kępińska, aktorka filmowa i teatralna, znana m.in. z ról w filmach „Dotknięcie nocy”, „Samson”, „Romans Teresy Hennert”.

• 

  9.04

  W Krakowie urodził się Marek Walczewski, aktor, znany m.in. z ról w filmach „Wesele”, „Ziemia obiecana”, „Śmierć prezydenta”, „Golem”, a także serialu „Polskie drogi”.

• 

  9.04

  W Warszawie zmarł Franciszek Fiszer, filozof, erudyta, facecjonista, autor setek bon motów i anegdot, jedna z najbarwniejszych postaci międzywojennej Warszawy.

• 20.04

  Premiera filmu „Dorożkarz nr 13” w reżyserii Mariana Czauskiego.

• 

  23.04

  Sejm przyjął ustawę o Święcie Niepodległości, które miało być obchodzone 11 listopada, „jako rocznica odzyskania przez naród polski niepodległego bytu państwowego i jako dzień po wsze czasy związany z wielkim imieniem Józefa Piłsudskiego, zwycięskiego wodza narodu w walkach o wolność ojczyzny”.

• 

  25.04

  W Grabównie zmarł Michał Drzymała, chłop z poznańskiego, który w latach 1904–1909 prowadził z władzami pruskimi spór o pozwolenie na budowę domu.

• 

  26.04

  W Warszawie urodził się Jan Pietrzak, aktor, satyryk, kierownik artystyczny warszawskich kabaretów „Hybrydy” i „Pod Egidą”.

• 

  3.05

  W Warszawie zmarł Wacław Tokarz, historyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Warszawskiego; badacz historii wojskowości i dziejów politycznych Polski przełomu XVIII i XIX w.

• 

  18.05

  W Warszawie urodziła się Barbara Wachowicz, pisarka, scenarzystka, autorka reportaży historyczno-literackich, m.in. „Dom Sienkiewicza”, „Czas nasturcji”, „Ciebie jedną kocham. Tropami Stefana Żeromskiego w najściślejszej ojczyźnie”, „Marie jego życia”, „Malwy na lewadach” oraz cyklu „Wierna rzeka harcerstwa”.

• 21.05

  W Radomiu urodził się Jerzy Skowronek, historyk, badacz dziejów Polski i krajów bałkańskich w XVIII i XIX w.; autor publikacji varsavianistycznych oraz prac z dziejów wojskowości, szczególnie dotyczących powstań narodowych.

• 

  11.06

  W Moskwie specjalny trybunał Sądu Najwyższego ZSRS skazał na karę śmierci marszałka Michaiła Tuchaczewskiego oraz siedmiu innych wysokiej rangi oficerów sowieckich, których oskarżono o zdradę i szpiegostwo. Skazani po ogłoszeniu wyroku zostali przewiezieni na Łubiankę i rozstrzelani. 

• 

  23.06

  Konflikt wawelski: na polecenie arcybiskupa krakowskiego Adama Sapiehy trumna ze szczątkami marszałka Józefa Piłsudskiego została przeniesiona z krypty św. Leonarda do krypty pod Wieżą Srebrnych Dzwonów na Wawelu.

• 

  24.06

  W Łodzi urodził się Erazm Ciołek, fotografik, fotoreporter, autor zdjęć dokumentujących wydarzenia związane z powstaniem Solidarności, stanem wojennym i pielgrzymkami Jana Pawła II do Polski.

• 

  8.07

  W Warszawie zmarł Józef Ujejski, historyk literatury, profesor i rektor Uniwersytetu Warszawskiego.

• 

  9.07

  W Krakowie zakończono prace nad Kopcem Piłsudskiego.

• 

  14.07

  W Warszawie urodziła się Teresa Lipowska, aktorka filmowa i teatralna, związana z teatrami Ludowym, Nowym i Syrena oraz z kabaretem „Dudek”. Popularność przyniosły jej role w filmach „Hasło KORN”, „Rzeczpospolita babska” i serialu „M jak miłość”.

• 

  17.07

  W Małkini urodził się Stanisław Tym, aktor, satyryk, reżyser, scenarzysta, felietonista, autor tekstów dla teatru STS, kabaretów Dudek i Owca oraz „Radiokroniki Decybel”. Odtwórca roli kaowca w „Rejsie” Marka Piwowskiego oraz Ryszarda Ochódzkiego w „Misiu” Stanisława Barei.

• 

  18.07

  W Gdyni urodził się Jacek Fedorowicz, aktor, satyryk; członek gdańskiego teatru Bim-Bom, współautor programów „Małżeństwo doskonałe” „Sześćdziesiąt minut na godzinę” oraz cyklu książek satyrycznych „W zasadzie…”; popularność przyniosły mu role w filmach „Motodrama” i „Nie ma róży bez ognia”.

• 30.07

  Szef NKWD Nikołaj Jeżow wydał Rozkaz nr 00447 (na podstawie decyzji Komitetu Centralnego WKP(b) z 2 lipca 1937 r.), w którym zarządzał masową likwidację „elementów antysowieckich”. Na jego mocy od sierpnia 1937 do września 1938 r. wydano zaocznie ponad 700 tys. wyroków śmierci, w tym ok. 111 tys. na Polaków.

• 31.07

  W Noyelles-sous-Lens we Francji urodziła się Edyta Piecha, rosyjska piosenkarka polskiego pochodzenia; w 1988 roku nagrodzona tytułem „Ludowego artysty ZSRS”.

• 

  11.08

  Szef NKWD Nikołaj Jeżow wydał rozkaz numer 00485 nakazujący „całkowitą likwidację polskich siatek szpiegowskich”; ze 143 tys. osób aresztowanych w ZSRS pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Polski w latach 1937–1938 stracono 111 tys.; zdaniem prof. Timothy'ego Snydera, wedle ostrożnych szacunków, wśród straconych w tym okresie było około 85 tys. Polaków.

• 

  15.08

  Początek największego strajku chłopskiego w okresie międzywojennym, który objął głównie Małopolskę. W starciach z policją zginęło 41 osób, około 4 tys. zostało aresztowanych.

• 

  18.08

  W Pont-de-Cheruy we Francji urodził się Edward Stachura, poeta, prozaik, tłumacz, autor piosenek, powieści „Cała jaskrawość”, „Siekierezada”, szkicu literackiego „Fabula rasa” i poematu „Kropka nad Ypsylonem”.

• 

  6.09

  W Witkowicach na przedmieściach Krakowa urodził się Jerzy Bińczycki, aktor, przez wiele lat związany ze Starym Teatrem w Krakowie; w pamięci widzów zapisał się jako Bogumił Niechcic w ekranizacji „Nocy i dni” Jerzego Antczaka, znany także z ról w filmach „Znachor” i „Pan Tadeusz”.

• 

  11.09

  W Kłajpedzie urodził się Tomas Venclova, poeta, eseista, krytyk literacki, tłumacz.

• 

  14.09

  W Lanach zmarł Tomas Garrigue Masaryk, filozof, socjolog; prezydent Czechosłowacji w latach 1918–1935.

• 

  16.09

  Premiera filmu „Znachor” w reżyserii Michała Waszyńskiego.

• 21.09

  Ukazało się pierwsze wydanie powieści fantasy „Hobbit, czyli tam i z powrotem” Johna Ronalda Reuela Tolkiena.

• 

  28.09

  W Muzeum Narodowym w Warszawie otwarto pierwszą wystawę wykopalisk ekspedycji polskich w Egipcie.

• 

  2.10

  W Warszawie urodziła się Barbara Borys-Damięcka, reżyser telewizyjny i teatralny; dyrektor Teatru Syrena w Warszawie w 1997–2007; od 2007 r. senator RP z list Platformy Obywatelskiej.

• 2.10

  Powstał Związek Lewicy Patriotycznej – organizacja założona przez byłych działaczy Legionu Młodych, związana z sanacją.

• 7.10

  W Warszawie urodziła się Maria Szyszkowska, filozofka, działaczka społeczna, w latach 1993–97 członek Trybunału Stanu, senator V kadencji.

• 8.10

  Premiera filmu „Skłamałam” w reżyserii Mieczysława Krawicza z Jadwigą Smosarską i Eugeniuszem Bodo w rolach głównych.

• 10.10

  W Warszawie z połączenia m.in. Narodowej Partii Robotniczej i Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji powstało Stronnictwo Pracy.

• 11.10

  W Warszawie urodził się Andrzej Szajewski, aktor teatralny i filmowy.

• 

  13.10

  W Toruniu urodził się Jan Jagielski, współzałożyciel Społecznego Komitetu Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej, pracownik ŻIH; autor wielu publikacji o zabytkach żydowskich Warszawy oraz o warszawskim getcie.

• 13.10

  W Poznaniu zmarł Kazimierz Nowak, podróżnik, reporter, fotograf.

• 15.10

  W Warszawie urodził się Marek Kępiński, aktor.

• 16.10

  W Warszawie powstał Klub Demokratyczny, ugrupowanie opozycyjne woboec rządu, tworzone przez środowiska wywodzące się z sanacyjnej lewicy.

• 

  19.10

  W Brodni w woj. łódzkim urodziła się Teresa Ciepły, lekkoatletka, trzykrotna medalistka olimpijska, rekordzistka świata i Europy.

• 20.10

  Zmarł Franciszek Lilpop, architekt, prezes Warszawskiego Koła Architektów. Zaprojektował wiele budynków w Warszawie, między innymi: szkołę Ronthalera, gmach Instytutu Higieny Dziecięcej, Dom Towarowy Braci Jabłkowskich.

• 

  26.10

  W Batorowie koło Poznania zmarł Józef Dowbor-Muśnicki; gen. armii rosyjskiej, po 1918 r. generał Wojska Polskiego; organizator i dowódca I Korpusu Polskiego w Rosji (1917–1918); w czasie Powstania Wielkopolskiego naczelny dowódca Armii Wielkopolskiej.

• 26.10

  Premiera filmu „Dziewczęta z Nowolipek” w reżyserii Józefa Lejtesa.

• 

  2.11

  W Warszawie urodziła się Barbara Borys-Damięcka, reżyser telewizyjny i teatralny; dyrektor warszawskiego Teatru Syrena w latach 1997–2007; od 2007 r. senator RP z list Platformy Obywatelskiej.

• 

  5.11

  W Warszawie zmarł Bolesław Leśmian, poeta, prozaik, eseista, krytyk literacki. Główny przedstawiciel polskiego symbolizmu.

• 6.11

  Włochy przystąpiły do paktu antykominternowskiego.

• 

  8.11

  W Stryju urodził się Jan Kociniak, aktor filmowy i teatralny, związany z warszawskim Teatrem Ateneum; wystąpił m.in. w filmach „Rękopis znaleziony w Saragossie” Wojciecha Jerzego Hassa i „Miś” Stanisława Barei; jego głosem mówił Gucio w „Pszczółce Mai” oraz Kubuś Puchatek w serii filmów animowanych.

• 9.11

  W Samborze urodził się Maciej Prus, reżyser i aktor teatralny.

• 

  11.11

  Odbyły się pierwsze obchody Święta Niepodległości jako ustawowego święta państwowego.

• 

  12.11

  W Warszawie zmarł Zbigniew Uniłowski, pisarz, członek literackiej grupy „Kwadryga”, autor powieści „Wspólny pokój”.

• 

  13.11

  W Wodzisławiu Śląskim urodził się Stanisław Oślizło, piłkarz, wielokrotny reprezentant Polski, zawodnik m.in. Górnika Zabrze, w którego barwach w 1970 r. zagrał w finale Pucharu Zdobywców Pucharów, przegrywając z Manchesterem City 1:2.

• 13.11

  W Krakowie urodził się Adam Hollender, operator filmowy.

• 

  20.11

  W Krakowie urodził się Andrzej Sariusz-Skąpski, prezes Federacji Rodzin Katyńskich; zginął w katastrofie prezydenckiego samolotu pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010 r.

• 21.11

  W Leningradzie odbyło się pierwsze wykonanie V Symfonii Dymitra Szostakowicza.

• 

  22.11

  W Bereźnie na Wołyniu urodził się Edward Hulewicz, piosenkarz, kompozytor, aranżer, dziennikarz muzyczny, założyciel zespołu „Tarpany”.

• 

  23.11

  W Moskwie urodził się Karol Modzelewski, historyk; członek PZPR (1957–1964), usunięty z partii po ogłoszeniu z Jackiem Kuroniem „Listu otwartego do członków PZPR”; więziony przez władze komunistyczne; rzecznik prasowy Krajowej Komisji Porozumiewawczej (1980–1981), członek Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”; w stanie wojennym internowany, a następnie więziony; senator (1989–1991), współzałożyciel Solidarności Pracy (1991), honorowy przewodniczący Unii Pracy (1992–1995).

• 

  25.11

  Odbyło się uroczyste podniesienie polskiej bandery na niszczycielu „Błyskawica”.

• 28.11

  W ramach Wielkiego Terroru Józef Stalin podpisał dekret o „oczyszczeniu” Komunistycznej Partii Polski na terenie Związku Sowieckiego.

• 30.11

  W South Shiedls w Anglii urodził się Ridley Scott, reżyser i producent filmowy.

• 

  8.12

  W Krynicy-Zdroju uruchomiono pierwszą w Polsce kolej linowo-terenową prowadzącą na Górę Parkową.

• 

  9.12

  W Warszawie zmarł Andrzej Strug, właściwie Tadeusz Gałecki, pisarz, publicysta, działacz socjalistyczny i niepodległościowy.

• 

  18.12

  We Lwowie urodził się Janusz Onyszkiewicz, polityk, matematyk, alpinista; w 1980 r. członek prezydium MKZ NSZZ „Solidarność”, następnie Zarządu Regionu Mazowsze; w 1981 r. rzecznik prasowy Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „S”; internowany po wprowadzeniu stanu wojennego; członek Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym NSZZ „S” (1988–1990); uczestnik obrad Okrągłego Stołu; od 1989 do 2001 r. poseł na Sejm (OKP, UD, UW); minister obrony narodowej (1992–1993 i 1997–2000); w 2004 r. wybrany z list UW posłem do Parlamentu Europejskiego, w latach 2004–2007 wiceprzewodniczący PE; przewodniczący Partii Demokratycznej (2006–2009); w latach 2001–2016 prezes Polskiego Związku Alpinizmu.

• 21.12

   W Nowym Jorku urodziła się Jane Fonda, amerykańska aktorka. 

• 

  22.12

  W Warszawie urodziła się Bożena Mamontowicz-Łojek, historyk, teatrolog, prezes Polskiej Fundacji Katyńskiej, założycielka Warszawskiej Rodziny Katyńskiej. Żona historyka prof. Jerzego Łojka – syna zamordowanego w Katyniu mjr. Leopolda Łojka.

• 

  23.12

  W Warszawie urodziła się Maja Komorowska, aktorka, znana m.in. z ról w filmach Krzysztofa Zanussiego „Życie rodzinne”, „Za ścianą”, „Bilans kwartalny”, „Cwał” oraz filmów Andrzeja Wajdy „Panny z Wilka”, „Wesele” i „Katyń”. 

• 26.12

   W Ldzaniu koło Pabianic urodziła się Teresa Kubiak, śpiewaczka operowa (sopran). 

• 28.12

  W Paryżu zmarł Maurice Ravel, francuski kompozytor, pianista i dyrygent.

• 

  29.12

  W Warszawie zmarł Stefan Czarnowski, socjolog, historyk kultury, żołnierz Legionów Polskich i uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku.

• 31.12

  W Port Talbot w Walii urodził się Anthony Hopkins, aktor.