1978
16 października
W ósmym głosowaniu trwające od 14 października konklawe wybrało na papieża arcybiskupa i metropolitę Krakowa, 58-letniego kard. Karola Wojtyłę – 264. zwierzchnika Kościoła katolickiego. Po raz pierwszy od 456 lat wspólnocie katolickiej przewodził papież, który nie był Włochem. Jan Paweł II był też pierwszym od 1903 r. papieżem, który nigdy nie był urzędnikiem Kurii Rzymskiej.
22 października
Na placu św. Piotra odbyła się uroczysta msza inaugurująca pontyfikat. W homilii nowy papież wezwał: „Nie lękajcie się! Otwórzcie, otwórzcie na oścież drzwi Chrystusowi”. Przesłanie to uważane jest za jeden ze społecznych i teologicznych fundamentów pontyfikatu.
29 października
Jan Paweł II odwiedził Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej na Mentorelli. Była to jego pierwsza pielgrzymka.
12 listopada
Papież objął bazylikę św. Jana na Lateranie, która jest katedrą tytularną biskupa Rzymu.
1979
25 stycznia–1 lutego
Podczas pierwszej podróży apostolskiej Jan Paweł II odwiedził kraje Ameryki Środkowej: Dominikanę, Meksyk i Bahamy. W trakcie podróży do Meksyku został niechętnie przyjęty przez rządzącą tam Partię Rewolucyjno-Instytucjonalną, która zwalczała społeczne wpływy Kościoła i represjonowała księży. Mimo to na spotkania z papieżem i trasy jego przejazdów przyszło kilkanaście milionów mieszkańców Meksyku. W swoich wystąpieniach Ojciec Święty potępił wyzysk, przemoc, represje wobec Indian i wezwał do niwelowania różnic społecznych.
4 marca
Została opublikowana pierwsza encyklika Jana Pawła II „Redemptor hominis” – „Odkupiciel człowieka”. Dokument uznano za program pontyfikatu i Kościoła na ostatnie dwie dekady poprzedzające nadejście nowego milenium. Papież określił ten czas jako „nowy adwent”. Jan Paweł II akcentował również kontynuację dziedzictwa swoich poprzedników i odnowę Kościoła w duchu postanowień Soboru Watykańskiego II.
2–10 czerwca
Papież odbył pierwszą podróż do Polski. W jej trakcie odwiedza Warszawę, Gniezno, Częstochowę, Oświęcim, Kraków, Kalwarię Zebrzydowską, Wadowice i Nowy Targ. Hasłem pielgrzymki były słowa „Gaude Mater Polonia” („Raduj się, matko Polsko”). Podczas mszy na pl. Zwycięstwa w Warszawie Jan Paweł II wygłosił homilię, w której padły jedne z najsłynniejszych słów pontyfikatu: „Wołam, ja, syn polskiej ziemi, a zarazem ja, Jan Paweł II, papież. Wołam z całej głębi tego Tysiąclecia, wołam w przeddzień Święta Zesłania, wołam wraz z wami wszystkimi: niech zstąpi Duch Twój! Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!”.
2 października
Wzorem Pawła VI Jan Paweł II przemówił na sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ. W przemówieniu podkreślił rolę pokoju na świecie oraz przestrzegania praw człowieka: „Podstawą trwałego pokoju musi więc być uznanie i poszanowanie niezbywalnych praw osób, społeczeństw i narodów”. W opinii obserwatorów było to przesłanie skierowane głównie do przedstawicieli reżimów komunistycznych.
28–30 listopada
Podczas pielgrzymki do Turcji Jan Paweł II spotkał się z patriarchą ekumenicznym Konstantynopola Dimitriosem. Uwieńczeniem rozmów był wspólny udział w Boskiej Liturgii i podpisanie deklaracji o rozpoczęciu oficjalnego dialogu teologicznego obu Kościołów podzielonych schizmą. Na zakończenie pielgrzymki papież powiedział: „Tą podróżą chciałem też zaświadczyć o mojej mocnej woli posuwania się naprzód na drodze wiodącej do jedności wszystkich chrześcijan i równocześnie wnieść wkład w dzieło zbliżenia ludzi między sobą z poszanowaniem tego, co jest istotne i głęboko ludzkie”.
1980
16–19 sierpnia
Papież zorganizował pierwsze seminarium naukowe w Castel Gandolfo. W spotkaniu w letniej rezydencji Ojca Świętego bierze udział grupa polskich fizyków – przyjaciół Karola Wojtyły ze studenckich wypraw kajakami. Kolejne spotkania naukowców z różnych dziedzin odbywały się do 1998 r.
20 sierpnia
Jan Paweł II przesłał prymasowi Stefanowi Wyszyńskiemu list w sprawie protestów na Wybrzeżu, popierając postulaty strajkujących. „Modlę się, by raz jeszcze episkopat z Prymasem na czele [...] mógł wspomóc naród w jego walce o chleb powszedni, sprawiedliwość społeczną i w obronie jego nienaruszalnych praw do własnego życia i rozwoju” – podkreślał.
30 listopada
Opublikowana została druga encyklika pontyfikatu: „Dives in Misericordia” – „Bogaty w Miłosierdziu”. Jan Paweł II odwołał się w niej m.in. do propagowanego przez św. Faustynę Kowalską kultu Bożego Miłosierdzia. „Miłosierdzie stanowi podstawową treść orędzia mesjańskiego Chrystusa oraz siłę konstytutywną Jego posłannictwa” – zaznaczył.
16 grudnia
Papież przesłał do sekretarza generalnego KPZR Leonida Breżniewa list w obronie suwerenności Polski i poparł postulaty „Solidarności”. „Wydarzenia mające miejsce w Polsce w ostatnich miesiącach zostały wywołane nieuchronną koniecznością gospodarczej przebudowy kraju, co wymaga równocześnie przebudowy moralnej opartej na świadomym zaangażowaniu, w duchu solidarności, wszystkich sił całego społeczeństwa. Ufam, że zrobi Pan wszystko, co w Pana mocy, żeby rozładować obecne napięcie, aby polityczna opinia publiczna została uspokojona w kwestii tego delikatnego i pilnego problemu” – stwierdzał.
1981
15 stycznia
Jan Paweł II przyjął na audiencji Lecha Wałęsę wraz z członkami delegacji NSZZ „Solidarność”. „Myślę, że u podstaw waszej wielkiej inicjatywy, która zrodziła się w ciągu sierpniowych tygodni na Wybrzeżu i w innych wielkich miastach polskiej pracy, tkwił jakiś zbiorowy zryw do podniesienia moralności społeczeństwa” – powiedział Ojciec Święty.
13 maja
O godz. 17.19, podczas audiencji na pl. św. Piotra turecki zamachowiec Ali Ağca usiłował zabić papieża. Jan Paweł II został trafiony trzema kulami: w prawę ramię, w lewą dłoń i w brzuch. Przewieziony karetką do kliniki Gemelli, przeszedł operację, która uratowała mu życie. 17 maja po raz pierwszy po zamachu przemówił do wiernych: „Jestem szczególnie blisko dwóch osób, zranionych wraz ze mną, oraz modlę się za brata, który mnie zranił, a któremu szczerze przebaczyłem”. Do 3 czerwca papież przebywał w klinice.
14 września
Ukazała się trzecia encyklika: „Laborem exercens” – „Wykonując pracę”. „Solidarność ludzi pracy, a także solidarność z ludźmi pracy [...] winna występować stale tam, gdzie domaga się tego społeczna degradacja podmiotu pracy, wyzysk pracujących i rosnące obszary nędzy, a nawet wręcz głodu” – głosił papież.
13–24 grudnia
W reakcji na ogłoszenie stanu wojennego w Polsce przed modlitwą Anioł Pański Jan Paweł II polecił „Polskę i wszystkich rodaków Tej, która dana jest narodowi ku obronie”. 18 grudnia skierował list do przywódcy junty wojskowej gen. Wojciecha Jaruzelskiego: „Zwracam się więc do Pana, Generale, z usilną prośbą i zarazem gorącym wezwaniem, ażeby sprawy związane z odnową społeczeństwa, które od sierpnia 1980 r. były załatwiane na drodze pokojowego dialogu, wróciły na tę samą drogę. Nawet jeżeli jest ona trudna, nie jest niemożliwa”. W Wigilię Bożego Narodzenia papież na znak solidarności z narodami cierpiącymi w 1981 r. zapalił świecę w swym oknie w Pałacu Apostolskim.
1982
7 czerwca
Jan Paweł II przyjął na audiencji prezydenta USA Ronalda Reagana. „Z wiarą w Boga i ogólnoludzką solidarność niech Ameryka podąża w tym kluczowym momencie historii do umocnienia jej właściwego miejsca i roli w służbie światowego pokoju” – podkreślił po zakończeniu spotkania.
10 października
W Watykanie został kanonizowany franciszkanin o. Maksymilian Maria Kolbe, męczennik zamordowany przez Niemców w obozie koncentracyjnym KL Auschwitz. „Od młodych lat przenikała go wielka miłość ku Chrystusowi i pragnienie męczeństwa” – powiedział papież.
1983
16–23 czerwca
Papież odbył drugą pielgrzymkę do Polski. W jej trakcie odwiedził: Warszawę, Niepokalanów, Jasną Górę, Poznań, Katowice, Wrocław, Kraków i Nową Hutę. Hasłem były słowa: „Pokój Tobie, Polsko, Ojczyzno moja”, które nawiązywały do wciąż obowiązującego w kraju stanu wojennego. „Tylko zwycięstwo moralne może wyprowadzić społeczeństwo z rozbicia i przywrócić mu jedność. Taki ład może być zarazem zwycięstwem rządzonych i rządzących” – stwierdził w homilii podczas mszy na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie.
27 grudnia
Jan Paweł II rozmawiał z Alim Ağcą w jego celi w rzymskim więzieniu Rebibbia. Nieznany jest dokładny przebieg rozmowy.
1984
11 lutego
W liście apostolskim „Salvifici doloris” („O zbawczym cierpieniu”) Jan Paweł II wyjaśnił stanowisko Kościoła wobec chorób, śmierci oraz strachu ludzkości przed zagrożeniami. „Cierpienie zdaje się przynależeć do transcendencji człowieka: jest jednym z tych punktów, w których człowiek zostaje niejako skazany na to, ażeby przerastał samego siebie – i zostaje do tego w tajemniczy sposób wezwany” – zaznaczał.
10–12 października
Podróżą do Hiszpanii, Dominikany i Portoryko papież zainaugurował przygotowania do obchodów 500. rocznicy odkrycia Ameryki.
1985
30–31 marca
W Niedzielę Palmową w Watykanie odbyło się zwołane z inicjatywy papieża spotkanie młodzieży z całego świata. Wzięło w nim udział ok. 300 tys. osób. Jan Paweł II postanowił, że od tej pory w Niedzielę Palmową będzie obchodzony Międzynarodowy Dzień Młodzieży. Spotkanie zapoczątkowało tradycję organizowanych w różnych miejscach Światowych Dni Młodzieży.
11–21 maja
W trakcie podróży do Holandii, Luksemburga i Belgii papież odwiedził siedzibę Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. W przemówieniu do urzędników i polityków wspomniał o konieczności zachowania chrześcijańskich korzeni Europy.
2 czerwca
Ukazała się czwarta encyklika: „Slavorum apostoli” – „Apostołowie Słowian”. Dokument upamiętniał 1100. rocznicę dzieła ewangelizacyjnego Cyryla i Metodego. „Cyryl i Metody stanowią jakby ogniwo łączące, jakby duchowy pomost pomiędzy nurtem tradycji wschodniej i zachodniej, które łączą się razem w jedną wielką Tradycję Kościoła powszechnego” – podkreślił Jan Paweł II.
8–19 sierpnia
Podczas podróży do Afryki papież spotkał się z młodzieżą muzułmańską w Casablance. Zaapelował, aby pomimo istniejących różnic kontynuować dialog międzyreligijny i dążyć do odrzucenia przemocy.
1986
13 kwietnia
Jan Paweł II jako pierwszy papież w dziejach odwiedził synagogę i modlił się z rabinem Rzymu Riccardo Di Segnim. „Pragniemy, aby dzisiejsza wizyta przyczyniła się w sposób zasadniczy do utrwalenia dobrych stosunków pomiędzy naszymi wspólnotami” – zadeklarował. Wizyta w rzymskiej synagodze jest uważana za jeden z najważniejszych momentów w dialogu chrześcijaństwa i judaizmu.
18 maja
Ukazała się piąta encyklika: „Dominum et Vivificantem” – „Pana i Ożywiciela” – o Duchu Świętym w życiu Kościoła i świata. W dokumencie papież poddał jednoznacznej krytyce wszelkie formy ideologii marksistowskiej.
27 października
W Asyżu odbył się Światowy Dzień Modlitw o Pokój. Po raz pierwszy Jan Paweł II zaprosił na wspólną modlitwę o pokój przedstawicieli wszystkich religii świata. Hasłem przewodnim spotkania było: „Być razem, aby się modlić”.
1987
25 marca
Ukazała się szósta encyklika: „Redemptoris Mater” – „Matka Odkupiciela” – poświęcona roli Bogurodzicy w życiu Kościoła u progu nowego tysiąclecia. „Okolicznością, która przynagla mnie do zabrania głosu, jest bliska już perspektywa roku 2000, która jako milenijny jubileusz narodzenia Jezusa Chrystusa zwraca równocześnie wzrok naszej wiary w stronę Jego ziemskiej Rodzicielki” – podkreślił papież.
8–14 czerwca
Odbyła się trzecia pielgrzymka Jana Pawła II do Polski. W jej trakcie Ojciec Święty odwiedził: Warszawę, Majdanek, Lublin, Tarnów, Kraków, Szczecin, Gdynię, Gdańsk, Częstochowę i Łódź. Hasłem były słowa: „Jestem z Wami”, które nawiązywały do trudnej sytuacji społecznej i gospodarczej w Polsce. Jednymi z najważniejszych momentów pielgrzymki była modlitwa przy grobie ks. Jerzego Popiełuszki i przy Pomniku Poległych Stoczniowców. „Tylko wówczas naród żyje autentycznie własnym życiem, gdy w całej organizacji życia państwowego stwierdza swoją podmiotowość. Stwierdza, że jest gospodarzem w swoim domu. Że współstanowi przez swoją pracę, przez swój wkład [...]. O te właśnie motywy życia i nadziei nieustannie modlę się dla mojej Ojczyzny, dla narodu, którego głęboko czuję się synem” – stwierdził papież w przemówieniu do przedstawicieli władz PRL wygłoszonym na Zamku Królewskim.
30 grudnia
Ukazała się siódma encyklika: „Sollicitudo rei socialis” – „Troska społeczna”. Papież rozwijał w niej naukę społeczną Kościoła w kwestii podmiotowości człowieka w gospodarce i upamiętniał dwudziestolecie encykliki Pawła VI „Populorum progressio”. „Rozwój tylko ekonomiczny nie może wyzwolić człowieka, wprost przeciwnie, prowadzi do większego jeszcze zniewolenia. Rozwój, który nie obejmuje wymiarów kulturowych, transcendentnych i religijnych człowieka i społeczeństwa, im bardziej nie uznaje istnienia takich wymiarów i nie dostrzega w nich własnych celów i priorytetów, tym mniejszy ma wkład w prawdziwe wyzwolenie” – pisał.
1988
8–14 czerwca
Na polecenie Jana Pawła II po raz pierwszy w historii watykański sekretarz stanu kard. Agostino Casaroli spotkał się z I sekretarzem KC KPZR Michaiłem Gorbaczowem. Delegacja stolicy watykańskiej wzięła udział w obchodach tysiąclecia chrztu Rusi Kijowskiej w Moskwie i Kijowie.
8–11 października
Podczas podróży do Francji papież odwiedził siedziby Rady Europy, Parlamentu Europejskiego i Trybunału Praw Człowieka. „Pragnieniem moim – jako najwyższego pasterza Kościoła powszechnego, który pochodzi ze wschodniej Europy i zna aspiracje ludów słowiańskich, tego drugiego płuca naszej wspólnej europejskiej ojczyzny - jest to, by Europa suwerenna i wyposażona w wolne instytucje rozszerzyła się kiedyś aż do granic, jakie wyznacza jej geografia, a bardziej jeszcze historia” – powiedział podczas przemówienia w Parlamencie Europejskim. Wezwanie to jest odczytywane jako postulat przełamania historycznych podziałów na kontynencie.
1989
20 kwietnia
Ojciec Święty przyjął na audiencji delegację ponownie zalegalizowanej NSZZ „Solidarność” z Lechem Wałęsą.
26 sierpnia
Po wznowieniu stosunków dyplomatycznych między Stolicą Apostolską a Polską Rzeczpospolitą Ludową pierwszym polskim ambasadorem w Watykanie został Jerzy Kuberski. Papież mianował nuncjuszem apostolskim w Warszawie ks. prałata Józefa Kowalczyka, podnosząc go do godności arcybiskupiej. To jeden z niewielu przypadków powołania na stanowisko nuncjusza osoby pochodzącej z kraju, w którym miała pełnić misję.
1 grudnia
Jan Paweł II przyjął na audiencji przewodniczącego Rady Najwyższej ZSRS Michaiła Gorbaczowa. Był to pierwszy i ostatni przywódca ZSRS odwiedzający Stolicę Apostolską.
1990
21–22 kwietnia
W ramach swojej 46. pielgrzymki zagranicznej papież odwiedził Czechosłowację. Była to pierwsza podróż do kraju dawnego bloku wschodniego po upadku systemu komunistycznego. „W ciągu ostatnich czterdziestu – czterdziestu pięciu lat wierzący byli uważani niejako za obywateli drugiej kategorii. Dzisiaj uświadamiam sobie wyraźnie, że już tak nie jest i nigdy już tak nie będzie. […] Niech Bóg błogosławi narodom tego wspaniałego i drogiego mi kraju” – powiedział podczas pożegnania na lotnisku w Bratysławie.
7 grudnia
Ukazała się ósma encyklika: „Redemptoris missio” – „Misja Odkupiciela” – o działalności misyjnej oraz roli wiary we współczesnym świecie. „Wiara w Chrystusa jest propozycją skierowaną do wolności człowieka, a Kościół zwraca się do człowieka w pełnym poszanowaniu jego wolności. Kościół proponuje, niczego nie narzuca” – podkreślał papież.
1991
1 maja
Ukazała się dziewiąta encyklika: „Centesimus annus” – „Setna rocznica” (w 100. rocznicę encykliki Leona XIII „Rerum novarum”, która była pierwszym dokumentem papiestwa poświęconym sprawom społecznym). Dokument został poświęcony kwestiom własności prywatnej, pracy oraz kapitału. „Demokracja bez wartości łatwo przemienia się w jawny lub zakamuflowany totalitaryzm” – zapisał Jan Paweł II.
1–9 czerwca i 13–20 sierpnia
Podczas czwartej, dwuetapowej pielgrzymki do Polski papież odwiedził Koszalin, Rzeszów, Przemyśl, Lubaczów, Kielce, Radom, Łomżę, Białystok, Olsztyn, Włocławek, Płock, Warszawę oraz Kraków, Wadowice i Częstochowę. „Waszym posłannictwem jest zabezpieczenie w jutrzejszym świecie obecności takich wartości, jak pełna wolność religijna, poszanowanie osobowego wymiaru rozwoju, ochrona prawa do życia począwszy od momentu poczęcia aż do naturalnej śmierci, troska o rozwój i umocnienie rodziny, dowartościowanie kulturowych odrębności dla wzajemnego ubogacenia się wszystkich ludzi, ochrona równowagi naturalnego środowiska, które coraz bardziej bywa zagrożone” – powiedział na Jasnej Górze w trakcie VI Światowych Dni Młodzieży, które zgromadziły ok. 1,6 mln młodych ze wszystkich stron świata.
1992
25 marca
Papież ogłosił bullę „Totus Tuus Poloniae populus” – „Cały Twój lud w Polsce” – o reorganizacji struktur kościelnych w Polsce. Na jej podstawie erygowano trzynaście nowych diecezji i osiem nowych metropolii.
13 maja
W rocznicę zamachu na pl. św. Piotra Jan Paweł II ogłosił, że dzień 11 lutego – święto Matki Boskiej z Lourdes – będzie corocznie obchodzony jako Światowy Dzień Chorego.
1993
18 kwietnia
Odbyła się beatyfikacja s. Faustyny Kowalskiej. „Twoje orędzie Bożego Miłosierdzia zrodziło się jakby w przeddzień straszliwego kataklizmu II wojny światowej. Zapewne byś się zdziwiła, gdybyś mogła na ziemi doświadczyć, czym stało się to orędzie dla udręczonych ludzi tego czasu pogardy, jak szeroko ono poszło w świat” – powiedział papież w homilii podczas mszy beatyfikacyjnej.
28 lipca
Doszło do podpisania konkordatu między Polską a Stolicą Apostolską przez ministra spraw zagranicznych Krzysztofa Skubiszewskiego i nuncjusza apostolskiego w Polsce abp. Józefa Kowalczyka.
6 sierpnia
Opublikowana została dziesiąta encyklika: „Veritatis splendor” – „Blask prawdy” – zawierająca podstawowe problemy nauczania moralnego Kościoła. W przeciwieństwie do poprzednich była skierowana do biskupów. Jej tematem przewodnim była kwestia głoszenia prawd wiary, moralności i etyki. „Moralność nie ma charakteru opresyjnego, nie tłumi ludzkiej wolności. Dla każdego człowieka jest propozycją odwołującą się do jego rozumności i wolności” – tłumaczył Ojciec Święty.
1994
28 kwietnia–27 maja
Na skutek upadku w swym apartamencie papież doznał złamania szyjki prawej kości udowej i przez miesiąc był hospitalizowany w rzymskiej klinice Gemelli.
19 października
W Watykanie odbyła się prezentacja książki „Przekroczyć próg nadziei”. Na jej kartach papież poruszał wiele zagadnień filozoficznych i teologicznych, takich jak istnienie Boga, tajemnica zła, prawda, obrona życia, prawa człowieka i znaczenie reform Kościoła. Poruszył w niej również wiele wątków osobistych, m.in. związanych ze swoją młodością: „Jako młody kapłan nauczyłem się miłować ludzką miłość. To jest jedna z tych podstawowych treści, na której skupiłem swoje kapłańskie posługiwanie na ambonie, w konfesjonale, a także używając słowa pisanego”.
13 grudnia
Jan Paweł II jako pierwszy papież w historii wystosował list skierowany do najmłodszych: „Ewangelia dziecka”. Omawiał w nim etapy dzieciństwa Chrystusa i porównywał Jego doświadczenia z losami współczesnych dzieci. „W wydarzeniach związanych z Dzieciątkiem Betlejemskim możecie rozpoznać losy dzieci na całym świecie. Jeśli bowiem prawdą jest, że dziecko jest radością nie tylko rodziców, ale także radością Kościoła i całego społeczeństwa, to równocześnie jest też prawdą, że niestety wiele dzieci cierpi i podlega wielorakim zagrożeniom” – pisał.
1995
25 marca
Ukazała się jedenasta encyklika: „Evangelium vitae” – „Ewangelia życia” – o wartości i nienaruszalności życia ludzkiego. Na jej kartach papież przedstawił swoją wizję konfliktu pomiędzy „cywilizacją życia” a „cywilizacji śmierci”. Jednoznacznie potępił eugenikę, aborcję, eutanazję, handel ludźmi oraz relatywizowanie zasad moralnych. „Oderwanie wolności od obiektywnej prawdy uniemożliwia oparcie praw człowieka na solidnej bazie racjonalnej i stwarza sytuację, w której w społeczeństwie może zapanować anarchiczna samowola jednostek albo zabójczy totalitaryzm władzy” – ostrzegał.
25 maja
Ukazała się dwunasta encyklika: „Ut unum sint” – „Aby byli jednością”. Jej temat stanowiły wysiłki ekumeniczne Kościoła po Soborze Watykańskim II. „W myśli soboru dialog ekumeniczny ma charakter wspólnego szukania prawdy, w szczególności prawdy o Kościele. Prawda bowiem kształtuje sumienia, nadając kierunek postępowaniu na rzecz jedności” – podsumowywał Ojciec Święty.
4–9 października
Podczas pielgrzymki do USA papież wygłosił na forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ przemówienie „Od praw człowieka do praw narodów”. „U progu nowego tysiąclecia jesteśmy świadkami niezwykłego i globalnego przyspieszenia procesu dążenia do wolności, który stanowi jedną z głównych sił napędowych ludzkiej historii. Zjawisko to nie jest ograniczone do jednej tylko części świata, nie jest też wyrazem jednej tylko kultury” – stwierdził.
1996
22 lutego
Opublikowana została przygotowana przez papieża konstytucja apostolska „Universi Dominici gregis” – „Całego Pańskiego stada” – o wakacie Stolicy Apostolskiej i wyborze biskupa Rzymu. Dokument doprecyzował zasady wyboru następcy św. Piotra oraz dokładny przebieg konklawe i ograniczał liczbę kardynałów uprawnionych do głosowania do stu dwudziestu.
7–10 listopada
Uroczyste obchody złotego jubileuszu kapłaństwa Jana Pawła II z udziałem 1500 duchownych z 89 krajów świata, którzy zostali wyświęceni w 1946 r.
1997
31 maja–10 czerwca
Podczas piątej podróży apostolskiej do Polski papież odwiedził: Wrocław, Legnicę, Gorzów Wlkp., Gniezno, Poznań, Kalisz, Częstochowę, Zakopane, Ludźmierz, Kraków, Duklę i Krosno. Mottem były słowa: „Chrystus wczoraj, dziś i na wieki”. Pielgrzymkę zorganizowano w tysięczną rocznicę męczeńskiej śmierci św. Wojciecha. Jednym z jej najważniejszych punktów była kanonizacja królowej Jadwigi. „Każdy powrót do Polski to tak jak powrót pod znajomą strzechę domu rodzinnego, gdzie każdy najdrobniejszy przedmiot przypomina nam wiele, przypomina nam to, co sercu jest najbliższe, najdroższe” – podkreślił Ojciec Święty w przemówieniu powitalnym.
21–24 sierpnia
Papież wziął udział w XII Światowych Dniach Młodzieży w Paryżu. „Wy jesteście nadzieją świata – wy, którzy pragniecie, by świat stawał się coraz piękniejszy, by opierał się na wartościach moralnych i duchowych, które dają wolność i prowadzą nasze kroki ku wieczności” – powiedział do 600 tys. zebranych na Polu Marsowym.
1998
21–26 stycznia
Jan Paweł II odbył podróż apostolską na Kubę. Pielgrzymka do kraju rządzonego przez reżim komunistyczny jest uznawana za jedną z najtrudniejszych w trakcie pontyfikatu. Po jej zakończeniu papież porównał jej znaczenie z pielgrzymką do Polski w 1979 r. i stwierdził, że również ta „z pewnością przyniesie dobroczynne owoce”.
15 października
Ukazała się trzynasta encyklika: „Fides et ratio” – „Wiara i rozum” – o relacjach między wiarą a rozumem oraz o stosunku Kościoła do filozofii. „Nie ma więc powodu do jakiejkolwiek rywalizacji między rozumem a wiarą: rzeczywistości te wzajemnie się przenikają, każda zaś ma własną przestrzeń, w której się realizuje” – pisał papież.
1999
2 maja
Jan Paweł II beatyfikował Ojca Pio z Pietrelciny. W Watykanie zgromadziło się ok. 300 tys. wiernych. Beatyfikacja włoskiego zakonnika jest uważana za jedną z najważniejszych w okresie pontyfikatu.
5–17 czerwca
Podczas siódmej podróży apostolskiej do Polski papież odwiedził m.in. Gdańsk, Elbląg, Licheń, Bydgoszcz, Toruń, Ełk, Siedlce, Drohiczyn, Warszawę, Sandomierz, Zamość, Łowicz, Kraków, Stary Sącz, Gliwice i Wadowice. Była to najdłuższa z pielgrzymek Jana Pawła II do Polski. Jej celem było uświetnienie rozpoczynających się obchodów nowego Tysiąclecia. Hasłem były słowa „Bóg jest miłością”. Jednym z najważniejszych momentów było zupełnie wyjątkowe wystąpienie Jana Pawła II przed polskimi posłami i senatorami zgromadzonymi w Sejmie. „Pamięć o moralnych przesłaniach +Solidarności+, a także naszych, jakże często tragicznych doświadczeniach historycznych, winna dziś oddziaływać w większym stopniu na jakość naszego życia zbiorowego, na styl uprawiania polityki czy jakiejkolwiek działalności publicznej, zwłaszcza takiej, która jest sprawowana na mocy społecznego wyboru i zaufania” – powiedział Ojciec Święty.
24 grudnia
Jan Paweł II wprowadził Kościół w trzecie Tysiąclecie poprzez trzykrotne stuknięcie w wykute z brązu Drzwi Święte Bazyliki św. Piotra, a następnie lekkie ich pchnięcie. Za pośrednictwem telewizji transmisję z tej uroczystości oglądało półtora miliarda ludzi.
2000
24–26 lutego
Jubileuszowa pielgrzymka Jana Pawła II, wiodąca śladami Mojżesza, do Egiptu: na górę Synaj i do Kairu. „Czynienie zła, popieranie przemocy i konfliktu w imię religii jest straszliwą sprzecznością i wielką obrazą Boga. [...] Musimy wszyscy działać na rzecz wzrastającego zaangażowania w dialog międzyreligijny, wielki znak nadziei dla narodów świata” – powiedział Ojciec Święty podczas wizyty w klasztorze św. Katarzyny u stóp Synaju.
12 marca
W I Niedzielę Wielkiego Postu, podczas mszy w Bazylice św. Piotra Jan Paweł II jako pierwszy papież w historii prosił Boga o wybaczenie krzywd wyrządzonych przez „synów i córki Kościoła” wyznawcom innych religii. Ubolewanie Jana Pawła II dotyczyło m.in. inkwizycji i nadużyć popełnionych pod znakiem krzyża przy ewangelizacji Ameryki. „Wyznając nasze winy, jednocześnie wybaczamy innym winy popełnione wobec nas. W ciągu dziejów niezliczeni chrześcijanie znosili szykany, przemoc i prześladowania z powodu swojej wiary. Podobnie jak przebaczyły ofiary tych niesprawiedliwości, tak i my przebaczamy” – powiedział.
20–26 marca
Odbyła się druga z podróży jubileuszowych na Bliski Wschód. Papież odwiedził Jordanię i Izrael. „Modlę się, aby moja wizyta posłużyła do wzmożenia międzyreligijnego dialogu, który doprowadzi Żydów, chrześcijan i muzułmanów do szukania w ich przekonaniach religijnych i w łączącym wszystkich członków rodziny ludzkiej powszechnym braterstwie, motywacji i wytrwałości w działaniu na rzecz pokoju i sprawiedliwości” – stwierdził podczas powitania. 26 marca Jan Paweł II modlił się pod Ścianą Płaczu w Jerozolimie; zgodnie z tradycją swą osobistą prośbę do Jahwe, zapisaną na kartce, włożył w szczelinę muru.
13 maja
W trakcie pielgrzymki do Fatimy w rocznicę zamachu na placu św. Piotra Jan Paweł II zapowiedział ujawnienie treści trzeciej części tajemnicy fatimskiej. Według Stolicy Apostolskiej wizja białego kapłana ginącego od kul i strzał z łuków odnosi się do nieudanego zamachu z 13 maja 1981 r. Przesłanie fatimskie ujawniono 26 czerwca 2000 r.
15–20 sierpnia
Papież wziął udział w XV Światowych Dniach Młodzieży. Na Tor Vergata pod Rzymem zebrało się ok. 2 mln młodych z całego świata. „Dziękuję Bogu za tylu młodych, których objęły one w ciągu tych szesnastu lat! Są to młodzi, którzy teraz, stawszy się dorosłymi, nadal żyją wiarą tam, gdzie mieszkają i pracują” – powiedział Jan Paweł II na zakończenie ŚDM.
2001
6 stycznia
Z okazji końca Roku Jubileuszowego papież zamknął Drzwi Święte Bazyliki św. Piotra.
23–27 czerwca
Papież odwiedził Ukrainę. Podczas podróży przybył do Kijowa i Lwowa. Ważnym elementem wizyty były spotkania z przedstawicielami prawosławia. Jan Paweł II przybył również do Bykowni pod Kijowem – miejsca masowych mordów w okresie stalinowskim. „Z wielkim żalem opuszczam teraz tę ziemię, położoną na skrzyżowaniu dróg narodów i kultur, z której ponad tysiąc lat temu Ewangelia zaczęła się rozprzestrzeniać, aby się zakorzenić w historycznej i kulturowej glebie ludów Europy Wschodniej” – powiedział podczas pożegnania.
2002
16–19 sierpnia
Podczas ostatniej pielgrzymki do Polski papież przybył do Krakowa, Łagiewnik i Kalwarii Zebrzydowskiej. Kulminacyjnym momentem była msza na krakowskich Błoniach, na których zgromadziło się ok. 2,5 mln pielgrzymów. „Wezwanie do dawania świadectwa miłosierdziu brzmi szczególnie wymownie tu, w umiłowanym Krakowie, nad którym góruje Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Łagiewnikach [...]. To tu wezwanie brzmi znajomo, bo odwołuje się do wielowiekowej tradycji tego miasta, której szczególnym znamieniem była zawsze gotowość do niesienia pomocy potrzebującym” – mówił Ojciec Święty w homilii.
14 listopada
Jan Paweł II jako pierwszy papież w historii przemówił we włoskim parlamencie do przedstawicieli obu izb deputowanych. W wystąpieniu podkreślił rolę chrześcijańskiej tożsamości Europy jako elementu jednoczącego historię kontynentu.
2003
6 marca
W Rzymie i Krakowie zaprezentowano trzyczęściowy poemat Jana Pawła II „Tryptyk rzymski”. Utwór jest rozważaniem o przemijaniu, tajemnicy stworzenia na kanwie fresków Michała Anioła w Kaplicy Sykstyńskiej i ofierze składanej Bogu.
17 kwietnia
W Wielki Czwartek ukazała się czternasta, ostatnia encyklika: „Ecclesia de Eucharistia” – „Kościół Eucharystii” – o roli Eucharystii w życiu Kościoła. „Poświęcając Eucharystii całą uwagę, na jaką zasługuje, oraz dokładając wszelkich starań, aby nie umniejszyć jakiegokolwiek jej wymiaru czy wymogu, stajemy się rzeczywiście świadomi wielkości tego daru” – pisał papież.
11 grudnia
W przeddzień szczytu szefów państw należących i przystępujących do Unii Europejskiej (m.in. Polski) Ojciec Święty zaapelował, by Europa nie zapominała o swoich chrześcijańskich korzeniach, i przypomniał o wkładzie chrześcijaństwa w kształtowanie europejskiego systemu wartości.
2004
18 maja
W 84. urodziny Karola Wojtyły ukazała się jego ostatnia książka: „Wstańcie, chodźmy!”, poświęcona znaczeniu liturgii oraz posłudze biskupiej. Wiele jej fragmentów to osobiste wspomnienia papieża. „Zostałem wyświęcony, mając 26 lat. […] Wracając pamięcią do tych lat, mogę was zapewnić, że warto poświęcić się sprawie Chrystusa i przez miłość do Niego poświęcić się służbie człowiekowi” – pisał.
14–15 sierpnia
Ostatnia, 104. pielgrzymka poza terytorium Włoch. Papież odwiedził Lourdes, gdzie w 1858 r. doszło do objawienia Matki Bożej. Na mszę przybyło 300 tys. wiernych. Pogłębiająca się choroba Jana Pawła II oraz obecność wielu niepełnosprawnych i ciężko chorych sprawiły, że głównym przesłaniem pielgrzymki była troska o najsłabszych. „Jestem z wami, drodzy bracia i siostry, jako pielgrzym zdążający do Maryi Dziewicy; przyłączam się do waszych modlitw i podzielam wasze nadzieje; podobnie jak wy przeżywam okres życia naznaczony cierpieniem fizycznym, jednak nie mniej owocny w przedziwnym zamyśle Boga” – wyznał w homilii.
5 września
Siedmiogodzinna pielgrzymka do sanktuarium maryjnego w Loreto we Włoszech. Podczas mszy z udziałem ponad 200 tys. ludzi beatyfikował dwoje świeckich działaczy włoskiej Akcji Katolickiej oraz hiszpańskiego księdza Pedro Tarrésa y Clareta. Była to ostatnia pielgrzymka Jana Pawła II.
2005
27 stycznia
W 60. rocznicę wyzwolenia niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau papież napisał w przesłaniu do uczestników uroczystości, odczytanym przez nuncjusza apostolskiego abp. Józefa Kowalczyka, że nie wolno nikomu przejść obojętnie wobec tragedii Szoah.
1–10 lutego
Jan Paweł II przebywał w rzymskiej klinice Gemelli. Przyczyną hospitalizacji były powikłania pogrypowe, które spowodowały zaburzenia w oddychaniu. Dzień po powrocie do Watykanu w przesłaniu odczytanym podczas mszy świętej w Bazylice św. Piotra z okazji Światowego Dnia Chorego papież prosił o modlitwę w swojej intencji.
23 lutego
Pielgrzymi zgromadzeni na audiencji generalnej w Auli Pawła VI obejrzeli na telebimach krótkie wystąpienie i pozdrowienia Jana Pawła II transmitowane z biblioteki papieskiej. Było to ostatnie wystąpienie Jana Pawła II wygłoszone przed utratą głosu spowodowaną zabiegiem tracheotomii.
24 lutego–13 marca
Jan Paweł II ponownie przebywał w klinice Gemelli z powodu nawrotu objawów grypy. Wieczorem pomyślnie przeszedł zabieg tracheotomii. Całą trasę przebył oświetlonym mikrobusem, pozdrawiając wiwatujących ludzi. Na placu św. Piotra papieża powitały tłumy wiernych.
27 marca
W Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego Jan Paweł II pojawił się w swym oknie i udzielił błogosławieństwa „Urbi et Orbi”.
30 marca
Papież po raz ostatni pojawił się w oknie swego apartamentu i pobłogosławił pielgrzymów, którzy przybyli na plac św. Piotra pomimo odwołanej audiencji generalnej.
31 marca–1 kwietnia
Stan zdrowia papieża znacznie się pogorszył.
2 kwietnia, godz. 21:37
Zmarł Jan Paweł II. „Nasz Ojciec Święty Jan Paweł II powrócił do domu Ojca” – powiedział do wiernych zgromadzonych na pl. św. Piotra abp Leonardo Sandri. Według abp. Stanisława Dziwisza ostatnie zanotowane słowa Karola Wojtyły brzmiały: „Pozwólcie mi iść do domu Ojca”.
szuk/ skp/
