Kalendarz historyczny
10 sierpnia
-
W Jagielnie na Dolnym Śląski urodził się Edmund Osmańczyk, dziennikarz, publicysta, politolog; w latach 30. redaktor pisma „Młody Polak w Niemczech”; do 1939 r. kierował Centralą Prasową Związku Polaków w Niemczech; w czasie wojny pracował w konspiracyjnym radiu; podczas Powstania Warszawskiego nadawał codzienne audycje „Dzień walki”; relacjonował konferencję w Poczdamie i proces norymberski; poseł na Sejm PRL; senator I kadencji z ramienia Komitetu Obywatelskiego.
-
W Okuniewie na Witebszczyźnie urodził się Tadeusz Dołęga-Mostowicz, pisarz, scenarzysta; autor m.in. powieści „Kariera Nikodema Dyzmy” i „Znachor”.
-
W Warszawie zmarł Marek Kwiatkowski, historyk sztuki, muzealnik, varsavianista; wieloletni dyrektor Łazienek Królewskich.
-
W Poznaniu zmarł prof. Czesław Łuczak, historyk.
-
W Skierniewicach zmarł Tadeusz Nowak, poeta, prozaik.
-
Stan wojenny: w Poznaniu utworzono Tymczasowy Zarząd Regionu Wielkopolska NSZZ „Solidarność”. Jego przewodniczącym został Janusz Pałubicki.
-
Premiera filmu „Aktorzy prowincjonalni” w reżyserii Agnieszki Holland.
-
We Frankfurcie nad Menem zakończył się II proces oświęcimski, w którym na ławie oskarżonych zasiedli członkowie SS z załogi niemieckiego obozu Auschwitz; na kary dożywotniego więzienia skazani zostali: Wilhelm Boger, Josef Klehr, Stefan Baretzki, Franz Hofman, Oswald Kaduk oraz więzień funkcyjny, Emil Bednarek.
-
Zdzisław Krzyszkowiak na zawodach w Wałczu ustanowił rekord świata w biegu na 3 km z przeszkodami: 8:30,4 min.
-
Na wzgórze wawelskie powrócił pomnik Tadeusza Kościuszki, zniszczony w czasie II wojny światowej przez Niemców; po wojnie pomnik został zrekonstruowany w Dreźnie i przewieziony do Krakowa.
-
Premiera filmu „Baza ludzi umarłych” w reżyserii Czesława Petelskiego.
-
W Białej Podlaskiej urodził się Jacek Kaspszyk, dyrygent; w 1998 r. objął stanowisko dyrektora artystycznego Teatru Wielkiego Opery Narodowej w Warszawie, w latach 2002–2005 był również jego dyrektorem naczelnym; od 2013 r. dyrektor artystyczny Filharmonii Narodowej w Warszawie.
-
W Wiśle urodził się Jerzy Pilch, prozaik, publicysta, wieloletni felietonista „Tygodnika Powszechnego”, dramaturg; autor powieści „Spis cudzołożnic”, „Marsz Polonia”, „Miasto utrapienia”, „Pod Mocnym Aniołem”, zbiorów opowiadań „Wyznania twórcy pokątnej literatury erotycznej” i „Moje pierwsze samobójstwo”, „Monologu z lisiej jamy”, „Dziennika”, a także dramatu „Narty Ojca Świętego”.
-
W Jaworznie urodził się Bogdan Tosza, reżyser teatralny; dyrektor Teatru Śląskiego w Katowicach (1992–2003), i Teatru Polskiego we Wrocławiu (2004–2006).
-
Radio BBC nadało ostrzeżenie we wszystkich językach europejskich pod adresem Niemców dopuszczających się zbrodni w trakcie Powstania Warszawskiego.
-
Dekret Prezydium Rady Najwyższej ZSRS o amnestii dla uwięzionych w Związku Sowieckim obywateli polskich.
-
W Baranowiczach urodził się Andrzej Różycki, fotograf, filmowiec, znawca i kolekcjoner polskiej sztuki ludowej.
-
Początek akcji likwidacyjnej w getcie lwowskim; do 23 sierpnia do obozu zagłady w Bełżcu Niemcy wywieźli 50 tys. Żydów.
-
W Brzozowie koło Krosna podczas likwidacji miejscowego getta Niemcy zamordowali około 1400 Żydów.
-
Do getta warszawskiego dotarł Dawid Nowodworski – pierwszy uciekinier z niemieckiego obozu zagłady w Treblince.
-
Niemcy rozpoczęli akcję likwidacji getta w Krzemieńcu, w czasie której zamordowali około 6,5 tys. Żydów.
-
Likwidacja przez Niemców „małego getta” w Warszawie – na południe od ul. Chłodnej.
-
W Czortkowie urodził się Jerzy Janicki, pisarz, dramaturg, scenarzysta, dziennikarz; współautor powieści radiowych „Matysiakowie” i „W Jezioranach”; autor scenariuszy filmowych do seriali „Polskie drogi”, „Ballada o Januszku” i „Dom”.
-
W Warszawie urodził Bohdan Tomaszewski, dziennikarz sportowy, uczestnik Powstania Warszawskiego; autor książek „Dziesięć moich olimpiad”, „Łączymy się ze stadionem”, „Pożegnalna defilada”, „Przeżyjmy to jeszcze raz”, „Romantyczne mecze”, „Do ostatniego tchu”, „Wimbledon”.
-
W Warszawie urodził się Witold Małcużyński, pianista; w 1937 r. został laureatem Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina – III nagroda.
-
W Warszawie urodził się Stefan Wiechecki „Wiech”, satyryk, felietonista, scenarzysta, piewca gwary warszawskiej.
-
W Warszawie otwarto Park Ujazdowski.
-
W Krasnosielcu, obecnie w woj. mazowieckim, urodził się Sam Warner, współzałożyciel i dyrektor wytwórni filmowej Warner Bros.
-
W West Branch w stanie Iowa urodził się Herbert Hoover, polityk Partii Republikańskiej, sekretarz handlu (1921–1928); prezydent USA w latach 1929–1933; w czasie I wojny światowej i po jej zakończeniu kierował amerykańską pomocą charytatywną dla Europy, organizując m.in. transporty żywności, odzieży i lekarstw do Polski.
-
Szwedzkie wojska zdewastowały i podpaliły Zamek na Wawelu.
-
Zmarł książę Konstanty Ostrogski, hetman wielki litewski, wojewoda trocki; w 1514 r. pod Orszą dowodzone przez niego oddziały polsko-litewskie zwyciężyły wojska moskiewskie.
-
Książę Bolesław Krzywousty pokonał Pomorzan w bitwie pod Nakłem.