> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz dat

1991

  • Ada Rusowicz z zespołem Niebiesko-Czarni. Fot. PAP/CAF/H. Rosiak

    W Poznaniu zmarła Ada Rusowicz, piosenkarka, wokalistka zespołu Niebiesko-Czarni.

  • W Warszawie zmarł Stefan Żółkiewski, historyk literatury, krytyk, działacz polityczny.

  • Premier Jan Krzysztof Bielecki (2P) w Sejmie. Warszawa 01.1991. Fot. PAP/G. Rogiński

    Jan Krzysztof Bielecki został powołany na stanowisko premiera.

  • Rozpoczął się konflikt osetyjski: wojska gruzińskie podjęły próbę likwidacji Autonomicznego Okręgu Południowoosetyjskiego i wkroczyły do Cchniwali.

  • Pomnik Iwana Koniewa w Krakowie. Fot. PAP/J. Ochoński

    W Krakowie zdemontowany został pomnik sowieckiego marszałka Iwana Koniewa.

  • Premier Jan Krzysztof Bielecki. Fot. PAP/I. Radkiewicz

    Sejm powołał rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego.

  • Sowieckie czołgi w Wilnie. 13.01.1991. Fot. PAP/EPA/STF

    Podczas interwencji wojsk sowieckich w Wilnie doszło do ataku na wieżę telewizyjną. W wyniku starć z broniącymi jej mieszkańcami Wilna śmierć poniosło 14 osób (15 osoba zmarła w lutym w wyniku obrażeń).

  • Premiera filmu „Nad rzeką, której nie ma” w reżyserii Andrzeja Barańskiego.

  • Prasowa prapremiera musicalu „Metro”: śpiewa Janusz Józefowicz. Warszawa, 27.02.1991. Fot. PAP/CAF/P. Kopczyński

    W Teatrze Dramatycznym w Warszawie odbyła się prapremiera musicalu „Metro”, pierwszej prywatnej produkcji teatralnej po upadku PRL.

  • Mieczysław Voit. Fot. PAP/M. Belina Prażmowski

    W Warszawie zmarł Mieczysław Voit, aktor, znany m.in. z ról w filmach „Krzyżacy”, „Matka Joanna od Aniołów” oraz serialu „Alternatywy 4”.

  • Szczyt w Wyszehradzie: spotkanie prezydenta RP Lecha Wałęsy, prezydenta Czechosłowacji Vaclava Havla i premiera Węgier Józsefa Antalla. 15.02.1991. Fot. PAP/J. Morek

    Podczas spotkania prezydentów Polski – Lecha Wałęsy, Czech – Vaclava Havla i Węgier – Jozsefa Antala, powstała Grupa Wyszehradzka – porozumienie Węgier, Czech i Polski w celu koordynowania działań związanych z reformami ustrojowymi i gospodarczymi oraz kwestiami integracji z Europą.

  • Marian Krzaklewski. Fot. PAP/R. Pietruszka

    Marian Krzaklewski wybrany został przewodniczącym NSZZ „Solidarność”.

  • Gmach Sejmu. Fot. PAP/A. Rybczyński

    Sejm kontraktowy przyjął uchwałę o skróceniu kadencji.

  • Prof. Stanisław Lorentz. Fot. PAP/CAF/E. Uchymiak

    W Warszawie zmarł prof. Stanisław Lorentz, historyk sztuki, muzeolog, wieloletni dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie (1935–1982).

  • Sejm przyjął ustawę „Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych”, tworząc ramy prawne dla rynku kapitałowego w Polsce.

  • Lechosław Marszałek. Fot. PAP/CAF/A. Baturo

    Zmarł Lechosław Marszałek, reżyser i scenarzysta filmów animowanych, m.in. „Przygód Błękitnego Rycerzyka”, twórca serialu „Reksio”.

  • Manewry wojsk Układu Warszawskiego pod kryptonimem Zapad 81. Fot. PAP/CAF

    Na podstawie protokołu podpisanego 25 lutego 1991 r. w Budapeszcie rozwiązane zostały wojskowe struktury Układu Warszawskiego.

  • Premiera filmu „Seszele” w reżyserii Bogusława Lindy.

  • Sowiecki pociąg z pododdziałami i ciężkim sprzętem wojskowym opuszcza Polskę. Borne Sulinowo, 1991 r. Fot. PAP/CAF

    Początek oficjalnego wycofywania wojsk sowieckich; tego dnia z garnizonu Borne Sulinowo wyjechał eszelon transportujący w kilkudziesięciu wagonach jednostkę rakietową; ostatnia jednostka bojowa opuściła Polskę 28 października 1992 r.

  • Pierwsza sesja giełdowa w siedzibie Giełdy Papierów Wartościowych. Warszawa, 16.04.1991. Fot. PAP/C. Słomiński

    W Warszawie podpisano akt założycielski Giełdy Papierów Wartościowych.

  • Premiera filmu „Pogrzeb kartofla” Jana Jakuba Kolskiego.

  • Pierwsza sesja giełdowa w siedzibie Giełdy Papierów Wartościowych. Warszawa, 16.04.1991. Fot. PAP/C. Słomiński

    Inauguracja działalności Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie.

  • W stulecie encykliki Leona XIII „Rerum Novarum” Jan Paweł II ogłosił encyklikę „Centesimus annus”.

  • Jerzy Kosiński. Fot. PAP/CAF/J. Mazur

    W Nowym Jorku zmarł śmiercią samobójczą Jerzy Kosiński (właściwie Jerzy Lewinkopf), pisarz, autor „Malowanego ptaka”.

  • Krzysztof Kieślowski. Fot. PAP/A. Rybczyński

    Premiera filmu „Podwójne życie Weroniki” w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego.

  • Rozformowane zostały Wojska Ochrony Pogranicza. Rozpoczęła funkcjonowanie Straż Graniczna.

  • Konrad Nałęcki. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    W Warszawie zmarł Konrad Nałęcki, reżyser, twórca m.in. serialu „Czterej pancerni i pies”.

  • Papież Jan Paweł II na lotnisku wojskowym Koszalin-Zegrze Pomorskie witany przez prezydenta RP Lecha Wałęsę. 01.06.1991. Fot. PAP/J. Morek

    Początek IV pielgrzymki do Polski papieża Jana Pawła II.

  • W Katowicach zmarł Wilhelm Szewczyk, prozaik, publicysta, redaktor kilku śląskich pism, krytyk literacki, poeta, poseł na Sejm PRL.

  • Podpisanie traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy. Fot. PAP/G. Rogiński

    W Bonn premier Jan Krzysztof Bielecki i kanclerz Helmut Kohl podpisali polsko-niemiecki traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy.

  • Węgry opuścili ostatni żołnierze Armii Radzieckiej, która stacjonowała na terytorium tego kraju od zakończenia drugiej wojny światowej.

  • W Niemczech Bundestag podjął decyzję o przeniesieniu stolicy kraju z Bonn do Berlina.

  • Ostatnia Sesja Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej - porozumienie o rozwiązaniu. Budapeszt, 28.06.1991. Fot. PAP/CAF

    W Budapeszcie podpisano porozumienie, na mocy którego rozwiązano istniejącą od 1949 r. Radę Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG).

  • Fiat 125p. Fot. PAP/T. Prażmowski

    W warszawskiej FSO zakończono produkcję Fiata 125p.

  • Podpisanie dokumentów o rozwiązaniu Układu Warszawskiego. Praga 01.07.1991. Fot. PAP/D. Kwiatkowski

    W Pradze podpisany został protokół o likwidacji Układu Warszawskiego.

  • Europejski Uniwersytet Viadrina. Fot. PAP/EPA

    We Frankfurcie nad Odrą otwarto Europejski Uniwersytet Viadrina.

  • Isaac Bashevis Singer. Źródło: Wikimedia Commons

    W Miami zmarł Isaac Bashevis Singer, pisarz żydowski tworzący w języku jidysz; autor m.in. powieści „Rodzina Muszkatów”, „Sztukmistrz z Lublina”, „Szosza”, „Meszuge”; jego liczne opowiadania opisujące nieistniejący już świat polskich Żydów odznaczają się kunsztem narratorskim, i wnikliwym portretowaniem postaci; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1978 r.

  • Kalina Jędrusik. Fot. PAP/CAF/E. Radoch

    W Warszawie zmarła Kalina Jędrusik, aktorka, piosenkarka, niezapomniana artystka Kabaretu Starszych Panów, w którym śpiewała m.in. piosenki „S.O.S”, „Bo we mnie jest seks”, „Zmierzch”, „Ciepła wdówka na zimę”, „Nie, nie, nie budźcie mnie”; odtwórczyni ról w filmach „Ziemia obiecana”, „Lekarstwo na miłość”, „Jutro premiera”, „Jowita” i „Upał”.

  • Koniec prac przy montażu masztu radiowego w Konstantynowie. Fot. PAP/J. Morek

    Runął maszt radiowy Polskiego Radia w Konstantynowie; była to najwyższa konstrukcja (646 metrów wysokości) na świecie w latach 1974–1991.

  • Uroczystości wprowadzenia relikwii pierwszych polskich błogosławionych misjonarzy-męczenników franciszkanów Michała Tomaszka i Zbigniewa Strzałkowskiego do sanktuarium męczenników XX i XXI wieku w bazylice św. Bartłomieja na wyspie Tyberyjskiej w Rzymie. 2017 r. Fot. PAP/J. Bednarczyk

    W Peru bojówka terrorystycznego maoistycznego ugrupowania Świetlisty Szlak zamordowała dwóch polskich misjonarzy z zakonu franciszkanów: Zbigniewa Strzałkowskiego i Michała Tomaszka; w 2015 r. papież Franciszek ogłosił ich błogosławionymi.

  • Tadeusz Nowak. Fot. PAP/CAF/M. Sochor

    W Skierniewicach zmarł Tadeusz Nowak, poeta, prozaik.

  • Pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski: pożegnanie na lotnisku w Balicach, obok prezydent RP Lech Wałęsa. Kraków, 16.08.1991. Fot. PAP/J. Bednarczyk

    Zakończyła się IV pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski.

  • Rafał Pietrak, fizyk z Uniwersytetu Warszawskiego, uruchomił pierwsze w Polsce stabilne łącze internetowe – w oparciu o protokół TCP/IP – łącząc się z Janem Sorensenem z Uniwersytetu w Kopenhadze; moment ten jest uważany za symboliczną datę narodzin polskiego internetu.

  • Flaga Ukrainy. Fot. PAP/D. Delmanowicz

    Proklamacja niepodległości Ukrainy. Za symbole państwa uznano tryzub i flagę niebiesko-żółtą.

  • Michaił Gorbaczow. Fot. PAP/CAF/Z. Matuszewski

    Michaił Gorbaczow ustąpił ze stanowiska sekretarza generalnego Komunistycznej Partii Związku Sowieckiego.

  • Flagi Litwy i Polski. Fot. PAP/V. Doveiko

    Polska uznała niepodległość Litwy.

  • Ekshumacja szczątków obrońców Poczty Gdańskiej. 30.08.1991. Fot. PAP/CAF/S. Kraszewski

    W Gdańsku odkryto masowy grób 38 obrońców Poczty Gdańskiej zamordowanych w 1939 r. przez Niemców.

  • Flagi w Sejmie Republiki Litewskiej. Fot. PAP/V. Doveiko

    Polska i Litwa wznowiły stosunki dyplomatyczne.

  • Jan Józef Lipski. Fot. PAP/W. Rozmysłowicz

    W Krakowie zmarł Jan Józef Lipski, historyk literatury, działacz opozycji demokratycznej; żołnierz Szarych Szeregów i Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego; współzałożyciel Komitetu Obrony Robotników, działacz NSZZ „Solidarność”, przewodniczący reaktywowanej PPS; senator OKP.

  • Występy Czołówki Rewiowej Ref-Rena dla żołnierzy 2 Korpusu Polskiego. Widoczni m.in.: Elżbieta Niewiadomska (w środku) i Feliks Konarski (Ref-Ren) (z prawej). Fot. NAC

    W Chicago zmarł Feliks Konarski, pseudonim Ref-Ren, pisarz, kierownik artystyczny i literacki teatrów rewiowych; w czasie II wojny światowej więzień sowieckich łagrów, następnie w armii gen. Władysława Andersa; autor słów pieśni „Czerwone maki na Monte Cassino”.

  • Mieczysław Czechowicz. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    W Warszawie zmarł Mieczysław Czechowicz, aktor, znany m.in. z występów w Kabarecie Starszych Panów, komediowych ról w filmach „Poszukiwana, poszukiwany”, „Nie ma róży bez ognia”, a także serialu „Janosik”; swojego głosu użyczył serialowej postaci Misia Uszatka.

  • W Stanach Zjednoczonych ukazała się płyta Nevermind zespołu Nirvana; utwory z tej płyty stały się przebojami na całym świecie.

  • Jerzy Afanasjew. Źródło: Wikimedia Commons

    W Gdańsku zmarł Jerzy Afanasjew, poeta, reżyser, współzałożyciel teatru studenckiego Bim-Bom w Gdańsku.

  • Eryk Lipiński. Fot. PAP/H. Rosiak

    W Warszawie zmarł Eryk Lipiński, grafik, karykaturzysta, współzałożyciel i redaktor tygodnika „Szpilki”, organizator Muzeum Karykatury w Warszawie.

  • Stefan Kisielewski. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    W Warszawie zmarł Stefan Kisielewski, pisarz, kompozytor, krytyk muzyczny i felietonista m.in. „Tygodnika Powszechnego”.

  • Premiera filmu „Podwójne życie Weroniki” w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego.

  • Walerian Pańko. Fot. PAP/I. Radkiewicz

    W wypadku samochodowym pod Radomskiem zginął Walerian Pańko, prezes Najwyższej Izby Kontroli, działacz opozycji demokratycznej w PRL, doradca NSZZ „Solidarność”.

  • Edward Skórzewski (P). Fot. PAP/CAF

    W Warszawie zmarł Edward Skórzewski, reżyser filmowy, współautor m.in. „Gangsterów i filantropów”, „Prawo i pięść”.

  • Andrzej Zaucha. Fot. PAP/CAF/J. Mazur

    W Krakowie zastrzelony został Andrzej Zaucha, wokalista jazzowy, piosenkarz, saksofonista, perkusista.

  • W Warszawie zmarła Janina Romanówna, aktorka teatralna i filmowa, wykładowczyni warszawskiej PWST.

  • Premiera filmu „Kroll” w reżyserii Władysława Pasikowskiego.

  • Zgodnie z umową pomiędzy RP i RFN powstała Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”, działająca na rzecz ofiar represji niemieckich w czasie II wojny światowej i polsko-niemieckiego dialogu.

  • Sejm podjął ustawę o likwidacji Państwowych Gospodarstw Rolnych.

  • Ks. Jan Zieja. Fot. PAP/T. Michalak

    W Warszawie zmarł ksiądz Jan Zieja, kapelan wojskowy w czasie wojny polsko-bolszewickiej, kampanii 1939 r. i Powstania Warszawskiego. Naczelny kapelan Szarych Szeregów, współpracownik Rady Pomocy Żydom „Żegota”. Współtwórca i członek Komitetu Obrony Robotników.

  • Premiera filmu „V.I.P” w reżyserii Juliusza Machulskiego.

  • Ostatni rosyjski transport operacyjny opuszcza garnizon w Bornem-Sulinowie. 02.10.1992. Fot. PAP/J. Undro

    Podpisano układ o wycofaniu wojsk rosyjskich z Polski do końca 1993 r.

  • Głosowanie w wyborach parlamentarnych. Warszawa, 27.10.1991. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Polsce odbyły się pierwsze po upadku komunizmu w pełni demokratyczne wybory parlamentarne. Do Sejmu weszło 29 ugrupowań, najwięcej mandatów uzyskały: Unia Demokratyczna 62, Sojusz Lewicy Demokratycznej 60, Wyborcza Akcja Katolicka 49, Polskie Stronnictwo Ludowe 48, Konfederacja Polski Niepodległej 46, Porozumienie Obywatelskie Centrum 44, Kongres Liberalno-Demokratyczny 37, Porozumienie Ludowe 28 i NSZZ „Solidarność” 27. W wyborach do Senatu najwięcej miejsc zdobyła UD – 21, następnie NSZZ „S” 11, WAK 9, POC 9, PSL 7, KLD 6, PL 5, SLD 4 i KPN 4; pozostałe 24 miejsca przypadły innym ugrupowaniom. Frekwencja 43,2 proc.

  • Andrzej Panufnik. Fot. PAP/CAF/S. Dąbrowiecki

    W Londynie zmarł Andrzej Panufnik, kompozytor, dyrygent; pierwsze większe utwory, m.in. dwie symfonie, ukończył w czasie II wojny światowej; podczas wojny stworzył muzykę do piosenki „Warszawskie dzieci”; w 1954 r. wyemigrował do Wielkiej Brytanii, gdzie powstała większość jego znanych kompozycji, w tym symfonii i innych utworów orkiestrowych.

  • Roman Wilhelmi. Fot. PAP/S. Kraszewski

    W Warszawie zmarł Roman Wilhelmi, aktor, znany m.in. z ról w serialach „Czterej pancerni i pies”, „Alternatywy 4”, „Kariera Nikodema Dyzmy” oraz filmach „Zaklęte rewiry”, „Widziadło”, „Ćma”.

  • Henryk Borowski. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Henryk Borowski, aktor, pedagog; uczestnik Powstania Warszawskiego.

  • Marta Mirska. Fot. PAP/CAF

    Zmarła Marta Mirska, piosenkarka. Największą popularnością cieszyła się w latach 40. i 50. XX wieku, przez wiele lat współpracowała z Polskim Radiem.

  • Gablota z ornatami, mszałem i kielichem używanymi przez św. Rafała Kalinowskiego w muzeum w klasztorze oo. Karmelitów Bosych w Czernej k. Krakowa. Fot. PAP/J. Bednarczyk

    W Rzymie papież Jan Paweł II kanonizował Rafała Kalinowskiego, księdza, uczestnika Powstania Styczniowego; zesłany na Syberię, po powrocie z zesłania wstąpił do zakonu karmelitów bosych.

  • Inauguracyjne posiedzenie Sejmu RP I kadencji z udziałem prezydenta RP Lecha Wałęsy. Warszawa, 25.11.1991. Fot. PAP/A. Rybczyński

    Pierwsze posiedzenie Sejmu I kadencji.

  • Posiedzenie Komitetu Delegatów Ministrów Rady Europy w siedzibie Rady Europy w Strasburgu. 2016 r. Fot. PAP/J. Turczyk

    Polska została członkiem Rady Europy.

  • W USA ukazał się album „Dangerous” Michaela Jacksona – jedna z najbardziej popularnych płyt w historii muzyki.

  • Na Ukrainie odbyło się referendum, w którym Ukraińcy opowiedzieli się za niepodległym państwem; jednocześnie odbyły się wybory prezydenckie, które wygrał Leonid Krawczuk, otrzymując 61,5 proc. głosów.

  • Polska i ukraińska flaga. Fot. PAP/D. Delmanowicz

    Polska jako pierwsze państwo na świecie uznała niepodległość Ukrainy.

  • Sejm przyjął dymisję rządu Jana Krzysztofa Bieleckiego.

  • Jan Olszewski. 1991 r. Fot. PAP/J. Mazur

    Sejm powołał Jana Olszewskiego na stanowisko szefa rządu.

  • Pielgrzymi z Rodziny Radia Maryja w drodze na uroczystości z okazji 10-lecia rozgłośni. Toruń, 07.12.2001. Fot. PAP/W. Szabelski

    Nadawanie audycji rozpoczęło „Radio Maryja”.

  • Borys Jelcyn. Fot. PAP/J. Mazur

    Prezydent Federacji Rosyjskiej Borys Jelcyn zawarł z prezydentami Ukrainy – Leonidem Krawczukiem i Białorusi – Stanisławem Szuszkiewiczem układ białowieski, na mocy którego ZSRS jako podmiot prawa międzynarodowego przestał istnieć. Na jego miejsce już suwerenne kraje – Rosja, Ukraina i Białoruś – powołały Wspólnotę Niepodległych Państw. Podpisanie układu białowieskiego i utworzenie WNP uznawane jest za ostateczny upadek sowieckiego imperium.

  • Szczyt EWG w Maastricht. 09.12.1991. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    W Maastricht w Holandii zakończył się szczyt 12 państw EWG, podczas którego uzgodniono traktat o unii gospodarczej i politycznej.

  • Sylwester Chęciński. Fot. PAP/P. Wittman

    Premiera filmu „Rozmowy kontrolowane” w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego.

  • Andrzej Twerdochlib. Fot. PAP/K. Kamiński

    W Warszawie zmarł Andrzej Twerdochlib, pisarz i scenarzysta.

  • Uroczystość odsłonięcia pomnika ku czci górników kopalni Wujek poległych 16 grudnia 1981 r. Katowice, 15.12.1991. Fot. PAP/S. Kraszewski

    W Katowicach prezydent RP Lech Wałęsa odsłonił krzyż-pomnik poświęcony pamięci górników kopalni „Wujek”, którzy polegli w pierwszych dniach stanu wojennego w czasie pacyfikacji strajku dokonanej przez oddziały ZOMO.

  • Podpisanie układu stowarzyszeniowego między Polską a Wspólnotami Europejskimi. Bruksela, 16.12.1991. Fot. PAP/J. Mazur

    W Brukseli podpisany został Układ Europejski ustanawiający stowarzyszenie pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi.

  • W Warszawie zmarł Waldemar Kazanecki, kompozytor, pianista; autor muzyki do kilkuset filmów, m.in. „Hrabiny Cosel”, „Nocy i dni” oraz serialu telewizyjnego „Czarne chmury”.

  • W Krakowie zmarł Władysław Machejek, pisarz, dziennikarz, polityk, poseł na Sejm PRL, w latach 1952–1989 redaktor naczelny krakowskiego „Życia Literackiego”.

  • Premier Jan Olszewski. 23.12.1991. Fot. PAP/I. Radkiewicz
  • Michaił Gorbaczow. Fot. PAP/CAF/Z. Matuszewski

    Michaił Gorbaczow ustąpił ze stanowiska prezydenta ZSRS.