Kalendarz dat

1959

• 

  8.01

  Generał Charles de Gaulle został prezydentem Francji.

• 

  12.01

  Premiera filmu „Zamach” w reżyserii Jerzego Passendorfera.

• 16.01

  Utworzono Kampinoski Park Narodowy oraz Karkonoski Park Narodowy.

• 

  21.01

  W Warszawie zmarł Stanisław Młodożeniec, poeta, prozaik, współtwórca polskiego futuryzmu.

• 

  3.02

  Do Polski powróciła część skarbów dziedzictwa narodowego, wywiezionych w 1939 r. i zdeponowanych w Kanadzie; wśród nich Szczerbiec – miecz koronacyjny królów polskich.

• 

  7.02

  Premiera filmu „Orzeł” w reżyserii Leonarda Buczkowskiego.

• 

  9.02

  W Londynie zmarł gen. Stefan Dąb-Biernacki, żołnierz Legionów Polskich i POW, w kampanii 1939 r. dowódca Armii „Prusy”.

• 12.02

  W Krakowie zmarł Iwo Gall, reżyser teatralny, scenograf, pedagog.

• 

  2.03

  W Warszawie zmarł Wilam Horzyca, reżyser teatralny, tłumacz, krytyk, redaktor pisma „Droga”, członek grupy artystycznej „Skamander”, w latach 1930–35 poseł na Sejm RP z ramienia BBWR.

• 2.03

  W Warszawie urodził się Krzysztof Stelmaszyk, aktor, znany m.in. z filmów „Ciało”, „Testosteron”, „Miasto 44” i serialu „Czas honoru”.

• 

  9.03

  Sąd Wojewódzki w Warszawie skazał niemieckiego zbrodniarza, nazistowskiego dygnitarza Ericha Kocha na karę śmierci za zbrodnie popełnione w czasie II wojny światowej na ludności polskiej i żydowskiej; wyroku jednak nigdy nie wykonano; Koch zmarł w więzieniu w Barczewie w 1986 r.

• 

  9.03

  Premiera filmu Jana Rybkowskiego „Pan Anatol szuka miliona” z Tadeuszem Fijewskim w roli głównej.

• 

  24.03

  W Warszawie urodził się Filip Łobodziński, dziennikarz, tłumacz, muzyk Zespołu Reprezentacyjnego; w latach 70. aktor dziecięcy, znany m.in. z filmów „Stawiam na Tolka Banana” i „Podróż za jeden uśmiech”.

• 

  24.03

  W Żorach urodził się Marek Probosz, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z filmów „Niech cię odleci mara”, „Czas dojrzewania”, „Śmierć rotmistrza Pileckiego”.

• 

  27.03

  Premiera filmu „Krzyż Walecznych” w reżyserii Kazimierza Kutza.

• 

  11.04

  W Warszawie urodziła się Hanna Śleszyńska, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Nic śmiesznego", „Awantura o Basię", „Kawalerskie życie na obczyźnie" oraz w serialach „Rodzina zastępcza" i „Daleko od noszy"; popularność zdobyła występując również w zespole kabaretowo-estradowym „Tercet czyli Kwartet", m.in. z Piotrem Gąsowskim.

• 11.04

  W Otwocku zmarł Jerzy Kirchmayer – oficer sztabu Armii „Pomorze", Komendy Głównej Armii Krajowej; współautor planu „Burza"; generał Ludowego Wojska Polskiego; w 1951 r. skazany na dożywocie w jednym z najgłośniejszych procesów pokazowych stalinowskiej Polski – tzw. procesie generałów.

• 

  26.04

  W Żorach urodził się Stanisław Sojka, wokalista i kompozytor jazzowy, pianista, poeta.

• 24.05

  W Pszczynie urodziła się Grażyna Torbicka, dziennikarka, konferansjerka, prezenterka telewizyjna, prowadząca m.in. telewizyjny magazyn „Kocham Kino”.

• 27.05

  W Lęborku urodził się Cezary Wodziński, filozof, znawca myśli Martina Heideggera, tłumacz i eseista; wykładowca m.in. Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Warszawskiego.

• 

  12.06

  W Londynie zmarł Jerzy Świrski, wiceadmirał; w latach 1920–1925 dowódca Floty i Wybrzeża, następnie szef Kierownictwa Marynarki Wojennej (1925–1947).

• 

  14.06

  W Łodzi urodził się Władysław Pasikowski, reżyser, scenarzysta, autor filmów „Kroll”, „Psy”, „Psy 2. Ostatnia krew”, „Demony wojny wg Goi”, „Operacja Samum”, „Pokłosie”, „Jack Strong”, a także serialu „Glina”.

• 

  18.06

  W Krakowie urodził się Jan Rokita, działacz opozycji antykomunistycznej, przewodniczący NZS na UJ (1980–1982), członek NSZZ „S”; w stanie wojennym internowany; uczestnik Ruchu „Wolność i Pokój”; od 1988 r. w Komitecie Obywatelskim; uczestnik obrad Okrągłego Stołu; poseł na Sejm w latach 1989–2007; wiceprzewodniczący OKP (1989–1991) i przewodniczący sejmowej Komisji Nadzwyczajnej do Zbadania Działalności MSW; w rządzie Hanny Suchockiej minister szef Urzędu Rady Ministrów; członek Unii Demokratycznej i Unii Wolności, następnie Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego (prezes SKL 2000–2001) i Platformy Obywatelskiej; przewodniczący klubu parlamentarnego PO (2003–2005).

• 26.06

  Zamieszki w Kraśniku Fabrycznym wywołane sprzeciwem władz komunistycznych wobec budowy kościoła.

• 

  27.06

  W Ziębicach koło Wrocławia urodził się Janusz Kamiński, operator filmowy, reżyser; dwukrotnie nagrodzony Oscarem za zdjęcia do filmów Stevena Spielberga „Lista Schindlera” (1994) i „Szeregowiec Ryan” (1999).

• 

  3.07

  W Świeciu urodził się Janusz Józefowicz, aktor, piosenkarz, tancerz, reżyser teatralny; od 1992 r. dyrektor artystyczny Teatru Studio Buffo w Warszawie; jego musical „Metro” był wystawiany m.in. na Broadwayu w USA.

• 4.07

  W Szczecinie urodził się Wojciech Adamczyk, reżyser teatralny i telewizyjny, twórca m.in. seriali „Tata, a Marcin powiedział …” i „Ranczo”.

• 

  15.07

  W Zagórzu (obecnie dzielnica Sosnowca) elektryk Stanisław Jaros usiłował dokonać zamachu na I sekretarza KC KPZR Nikitę Chruszczowa; na trasie jego przejazdu eksplodował ładunek, który ranił jedną osobę.

• 17.07

  Zmarła Billie Holiday, amerykańska piosenkarka jazzowa, nazywana „Lady Day”, wykonawczyni przeboju „Lady sings the Blues”.

• 

  24.07

  W Fabryce Samochodów Ciężarowych w Lublinie rozpoczęła się seryjna produkcja samochodu dostawczego Żuk.

• 31.07

  W Warszawie otwarto Most Gdański.

• 31.07

  Ministerstwo Handlu Wewnętrznego ogłosiło poniedziałek dniem bezmięsnym.

• 10.08

  Premiera filmu „Baza ludzi umarłych” w reżyserii Czesława Petelskiego.

• 20.08

  Minister obrony narodowej gen. Marian Spychalski wydał rozkaz o rozformowaniu Wojskowego Korpusu Górniczego, do którego kierowano poborowych uznawanych za zagrażających systemowi komunistycznemu.

• 

  28.08

  W Nowym Jorku zmarł Rafał Lemkin, polski prawnik, pochodzenia żydowskiego; twórca pojęcia „ludobójstwa”; jego prace z zakresu prawa karnego i międzynarodowego stały się m.in. podstawą aktu oskarżenia przeciwko nazistom w Procesie Norymberskim; opracował Konwencję w sprawie Zapobiegania i Karania Zbrodni Ludobójstwa, przyjętą w 1948 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ.

• 5.09

  W Modelu na Mazowszu urodził się Waldemar Pawlak, prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego w latach 1991–1997 i 2005–2012, parlamentarzysta; premier RP w 1992 r. oraz w latach 1993–1995; wicepremier i minister gospodarki (2007–2012); prezes Zarządu Głównego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych.

• 6.09

  Premiera filmu „Pociąg” w reżyserii Jerzego Kawalerowicza.

• 

  15.09

  I sekretarz KC KPZR Nikita Chruszczow rozpoczął wizytę w USA; była to pierwsza w historii wizyta sowieckiego przywódcy w Stanach Zjednoczonych.

• 

  27.09

  Premiera filmu „Lotna” w reżyserii Andrzeja Wajdy.

• 4.10

  W Warszawie zmarł Mieczysław Orłowicz, krajoznawca, współorganizator Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.

• 

  15.10

  W Monachium agent KGB zabił Stepana Banderę, lidera ukraińskiego ruchu nacjonalistycznego; Bandera był przywódcą Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN), współodpowiedzialnym m.in. za zbrodnie dokonane przez Ukraińską Powstańczą Armię (UPA) na polskiej ludności na Wołyniu i w Galicji Wschodniej w latach 1943–1944.

• 16.10

  W Waszyngtonie zmarł George Marshall, generał, polityk; szef sztabu amerykańskich wojsk lądowych (1939–1945); sekretarz stanu (1947–1949), sekretarz obrony (1950–1951); w 1947 r. przedstawił plan ekonomicznej pomocy dla zniszczonej II wojną światową Europy, którego politycznym celem było przeciwstawienie się komunizmowi; laureat Pokojowej Nagrody Nobla (1953).

• 21.10

  W Nowym Jorku otwarto Muzeum Guggenheima, zaprojektowane przez Franka Lloyda Wrighta.

• 3.11

  Premiera filmu „Awantura o Basię” w reżyserii Marii Kaniewskiej.

• 5.11

  W Kingston w Kanadzie urodził się Bryan Adams, piosenkarz, gitarzysta, autor piosenek.

• 10.11

  Sąd Najwyższy w Warszawie zatwierdził wyrok skazujący nazistowskiego zbrodniarza Ericha Kocha na karę śmierci.

• 10.11

  W Krakowie urodził się Andrzej Iwan, piłkarz, zawodnik m.in. Wisły Kraków (1976–1985), dla której strzelił 69 bramek; reprezentant Polski – 29 występów, 11 bramek; uczestnik Mistrzostw Świata w Hiszpanii (1982), w czasie których polska drużyna zajęła trzecie miejsce.

• 16.11

  Premiera filmu „Kamienne niebo” w reżyserii Ewy i Czesława Petelskich.

• 

  18.11

  W Zagórzu urodził się Andrzej Kołodziej, działacz WZZ Wybrzeża; w sierpniu 1980 r. przewodniczący Komitetu Strajkowego w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni; wiceprzewodniczący MKS w Stoczni Gdańskiej, a następnie Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność”; organizował sieć kontaktów ze środowiskami opozycyjnymi w Czechosłowacji; aresztowany w 1981 r. przez czechosłowacką służbę bezpieczeństwa i skazany na 21 miesięcy więzienia; od 1984 r. w „Solidarności Walczącej”, w latach 1987–1988 jej przewodniczący.

• 18.11

  Premiera filmu „Ben-Hur” w reżyserii Williama Wylera, nagrodzonego 11 Oscarami.

• 20.11

  Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło „Deklarację Praw Dziecka”.

• 25.11

  W Paryżu zmarł Gerard Philipe, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Fanfan Tulipan”, „Czerwone i czarne”.

• 1.12

  W Waszyngtonie podpisany został Traktat Antarktyczny.

• 10.12

  Zmarł Andrzej Sołtan, fizyk, twórca i pierwszy dyrektor Instytutu Badań Jądrowych.

• 18.12

  Rządy ZSRS, Polski i NRD podpisały umowę o budowie rurociągu naftowego „Przyjaźń”.

• 20.12

  W Gorzowie Wielkopolskim urodził się Kazimierz Marcinkiewicz, nauczyciel, polityk; współzałożyciel i członek Zjednoczenia Chrześcijańsko Narodowego (1989–2001); od 2002 do 2007 r. członek Prawa i Sprawiedliwości; wiceminister edukacji narodowej (1992–1993); szef gabinetu politycznego premiera Jerzego Buzka; poseł na Sejm (1997–2006); premier RP w latach 2005–2006.

• 23.12

  Premiera filmu „Cafe pod Minogą” w reżyserii Bronisława Broka.

• 26.12

  W Arentsminde w Danii urodził się Hans Nielsen, żużlowiec, czterokrotny indywidualny mistrz świata; w sumie w różnych konkurencjach zdobył na mistrzostwach świata 45 medali: 22 złote, 13 srebrnych i 10 brązowych; od 1990 r. startował w polskiej lidze – najpierw w Motorze Lublin, a od 1994 do 1999 r. w Polonii Piła.

• 28.12

  W Madrycie zmarł Ante Pavelić, chorwacki polityk, założyciel nacjonalistycznego ruchu ustaszy; w latach 1941–1945 przywódca Niezależnego Państwa Chorwackiego, podporządkowanego III Rzeszy; odpowiedzialny za masowe zbrodnie popełnione na Serbach, Żydach i Romach; od 1945 r. na emigracji.

• 28.12

  Powstały Zakłady Górnicze „Lubin”, dwa lata później przekształcone w Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi – KGHM.

• 31.12

  Prawa miejskie otrzymały Karpacz i Szklarska Poręba.