Kalendarz dat

1959

• 

  8.01

  Generał Charles de Gaulle został prezydentem Francji.

• 

  12.01

  Premiera filmu „Zamach” w reżyserii Jerzego Passendorfera.

• 16.01

  Utworzono Kampinoski Park Narodowy oraz Karkonoski Park Narodowy.

• 

  21.01

  W Warszawie zmarł Stanisław Młodożeniec, poeta, prozaik, współtwórca polskiego futuryzmu.

• 

  3.02

  Do Polski powróciła część skarbów dziedzictwa narodowego, wywiezionych w 1939 r. i zdeponowanych w Kanadzie; wśród nich Szczerbiec – miecz koronacyjny królów polskich.

• 

  7.02

  Premiera filmu „Orzeł” w reżyserii Leonarda Buczkowskiego.

• 

  9.02

  W Londynie zmarł gen. Stefan Dąb-Biernacki, żołnierz Legionów Polskich i POW, w kampanii 1939 r. dowódca Armii „Prusy”.

• 12.02

  W Krakowie zmarł Iwo Gall, reżyser teatralny, scenograf, pedagog.

• 2.03

  W Warszawie urodził się Krzysztof Stelmaszyk, aktor, znany m.in. z filmów „Ciało”, „Testosteron”, „Miasto 44” i serialu „Czas honoru”.

• 

  2.03

  W Warszawie zmarł Wilam Horzyca, reżyser teatralny, tłumacz, krytyk, redaktor pisma „Droga”, członek grupy artystycznej „Skamander”, w latach 1930–35 poseł na Sejm RP z ramienia BBWR.

• 

  9.03

  Premiera filmu Jana Rybkowskiego „Pan Anatol szuka miliona” z Tadeuszem Fijewskim w roli głównej.

• 

  9.03

  Erich Koch, były nadprezydent i gauleiter (szef struktur NSDAP) Prus Wschodnich został skazany w Warszawie na karę śmierci. Koch w czasie II wojny światowej sprawował władzę m.in. nad rejencją ciechanowską (wcielonymi do Rzeszy terenami wokół Ciechanowa) oraz Okręgiem Białostockim. Został też Komisarzem Rzeszy dla Ukrainy. Był odpowiedzialny za popełnione tam masowe egzekucje Żydów i zbrodnie na Polakach. Wyroku śmierci nie wykonano. Oficjalnie z powodu złego stanu zdrowia Kocha. Nieoficjalnie dlatego, że Koch znał miejsce ukrycia Bursztynowej Komnaty.

• 

  24.03

  W Warszawie urodził się Filip Łobodziński, dziennikarz, tłumacz, muzyk Zespołu Reprezentacyjnego; w latach 70. aktor dziecięcy, znany m.in. z filmów „Stawiam na Tolka Banana” i „Podróż za jeden uśmiech”.

• 

  24.03

  W Żorach urodził się Marek Probosz, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z filmów „Niech cię odleci mara”, „Czas dojrzewania”, „Śmierć rotmistrza Pileckiego”.

• 

  27.03

  Premiera filmu „Krzyż Walecznych” w reżyserii Kazimierza Kutza.

• 

  11.04

  W Warszawie urodziła się Hanna Śleszyńska, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Nic śmiesznego", „Awantura o Basię", „Kawalerskie życie na obczyźnie" oraz w serialach „Rodzina zastępcza" i „Daleko od noszy"; popularność zdobyła występując również w zespole kabaretowo-estradowym „Tercet czyli Kwartet", m.in. z Piotrem Gąsowskim.

• 11.04

  W Otwocku zmarł Jerzy Kirchmayer – oficer sztabu Armii „Pomorze", Komendy Głównej Armii Krajowej; współautor planu „Burza"; generał Ludowego Wojska Polskiego; w 1951 r. skazany na dożywocie w jednym z najgłośniejszych procesów pokazowych stalinowskiej Polski – tzw. procesie generałów.

• 

  26.04

  W Żorach urodził się Stanisław Sojka, wokalista i kompozytor jazzowy, pianista, poeta.

• 24.05

  W Pszczynie urodziła się Grażyna Torbicka, dziennikarka, konferansjerka, prezenterka telewizyjna, prowadząca m.in. telewizyjny magazyn „Kocham Kino”.

• 27.05

  W Lęborku urodził się Cezary Wodziński, filozof, znawca myśli Martina Heideggera, tłumacz i eseista; wykładowca m.in. Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Warszawskiego.

• 

  12.06

  W Londynie zmarł Jerzy Świrski, wiceadmirał; w latach 1920–1925 dowódca Floty i Wybrzeża, następnie szef Kierownictwa Marynarki Wojennej (1925–1947).

• 

  14.06

  W Łodzi urodził się Władysław Pasikowski, reżyser, scenarzysta, autor filmów „Kroll”, „Psy”, „Psy 2. Ostatnia krew”, „Demony wojny wg Goi”, „Operacja Samum”, „Pokłosie”, „Jack Strong”, a także serialu „Glina”.

• 

  18.06

  W Krakowie urodził się Jan Rokita, działacz opozycji antykomunistycznej, przewodniczący NZS na UJ (1980–1982), członek NSZZ „S”; w stanie wojennym internowany; uczestnik Ruchu „Wolność i Pokój”; od 1988 r. w Komitecie Obywatelskim; uczestnik obrad Okrągłego Stołu; poseł na Sejm w latach 1989–2007; wiceprzewodniczący OKP (1989–1991) i przewodniczący sejmowej Komisji Nadzwyczajnej do Zbadania Działalności MSW; w rządzie Hanny Suchockiej minister szef Urzędu Rady Ministrów; członek Unii Demokratycznej i Unii Wolności, następnie Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego (prezes SKL 2000–2001) i Platformy Obywatelskiej; przewodniczący klubu parlamentarnego PO (2003–2005).

• 26.06

  Zamieszki w Kraśniku Fabrycznym wywołane sprzeciwem władz komunistycznych wobec budowy kościoła.

• 

  27.06

  W Ziębicach koło Wrocławia urodził się Janusz Kamiński, operator filmowy, reżyser; dwukrotnie nagrodzony Oscarem za zdjęcia do filmów Stevena Spielberga „Lista Schindlera” (1994) i „Szeregowiec Ryan” (1999).

• 

  3.07

  W Świeciu urodził się Janusz Józefowicz, aktor, piosenkarz, tancerz, reżyser teatralny; od 1992 r. dyrektor artystyczny Teatru Studio Buffo w Warszawie; jego musical „Metro” był wystawiany m.in. na Broadwayu w USA.

• 4.07

  W Szczecinie urodził się Wojciech Adamczyk, reżyser teatralny i telewizyjny, twórca m.in. seriali „Tata, a Marcin powiedział …” i „Ranczo”.

• 

  15.07

  W Zagórzu (obecnie dzielnica Sosnowca) elektryk Stanisław Jaros usiłował dokonać zamachu na I sekretarza KC KPZR Nikitę Chruszczowa; na trasie jego przejazdu eksplodował ładunek, który ranił jedną osobę.

• 17.07

  Zmarła Billie Holiday, amerykańska piosenkarka jazzowa, nazywana „Lady Day”, wykonawczyni przeboju „Lady sings the Blues”.

• 

  24.07

  W Fabryce Samochodów Ciężarowych w Lublinie rozpoczęła się seryjna produkcja samochodu dostawczego Żuk.

• 31.07

  Ministerstwo Handlu Wewnętrznego ogłosiło poniedziałek dniem bezmięsnym.

• 31.07

  W Warszawie otwarto Most Gdański.

• 10.08

  Premiera filmu „Baza ludzi umarłych” w reżyserii Czesława Petelskiego.

• 20.08

  Minister obrony narodowej gen. Marian Spychalski wydał rozkaz o rozformowaniu Wojskowego Korpusu Górniczego, do którego kierowano poborowych uznawanych za zagrażających systemowi komunistycznemu.

• 

  28.08

  W Nowym Jorku zmarł Rafał Lemkin, polski prawnik, pochodzenia żydowskiego; twórca pojęcia „ludobójstwa”; jego prace z zakresu prawa karnego i międzynarodowego stały się m.in. podstawą aktu oskarżenia przeciwko nazistom w Procesie Norymberskim; opracował Konwencję w sprawie Zapobiegania i Karania Zbrodni Ludobójstwa, przyjętą w 1948 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ.

• 5.09

  W Modelu na Mazowszu urodził się Waldemar Pawlak, prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego w latach 1991–1997 i 2005–2012, parlamentarzysta; premier RP w 1992 r. oraz w latach 1993–1995; wicepremier i minister gospodarki (2007–2012); prezes Zarządu Głównego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych.

• 6.09

  Premiera filmu „Pociąg” w reżyserii Jerzego Kawalerowicza.

• 

  15.09

  I sekretarz KC KPZR Nikita Chruszczow rozpoczął wizytę w USA; była to pierwsza w historii wizyta sowieckiego przywódcy w Stanach Zjednoczonych.

• 

  27.09

  Premiera filmu „Lotna” w reżyserii Andrzeja Wajdy.

• 4.10

  W Warszawie zmarł Mieczysław Orłowicz, krajoznawca, współorganizator Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.

• 

  15.10

  W Monachium agent KGB zabił Stepana Banderę, lidera ukraińskiego ruchu nacjonalistycznego; Bandera był przywódcą Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN), współodpowiedzialnym m.in. za zbrodnie dokonane przez Ukraińską Powstańczą Armię (UPA) na polskiej ludności na Wołyniu i w Galicji Wschodniej w latach 1943–1944.

• 16.10

  W Waszyngtonie zmarł George Marshall, generał, polityk; szef sztabu amerykańskich wojsk lądowych (1939–1945); sekretarz stanu (1947–1949), sekretarz obrony (1950–1951); w 1947 r. przedstawił plan ekonomicznej pomocy dla zniszczonej II wojną światową Europy, którego politycznym celem było przeciwstawienie się komunizmowi; laureat Pokojowej Nagrody Nobla (1953).

• 21.10

  W Nowym Jorku otwarto Muzeum Guggenheima, zaprojektowane przez Franka Lloyda Wrighta.

• 3.11

  Premiera filmu „Awantura o Basię” w reżyserii Marii Kaniewskiej.

• 5.11

  W Kingston w Kanadzie urodził się Bryan Adams, piosenkarz, gitarzysta, autor piosenek.

• 10.11

  W Krakowie urodził się Andrzej Iwan, piłkarz, zawodnik m.in. Wisły Kraków (1976–1985), dla której strzelił 69 bramek; reprezentant Polski – 29 występów, 11 bramek; uczestnik Mistrzostw Świata w Hiszpanii (1982), w czasie których polska drużyna zajęła trzecie miejsce.

• 

  10.11

  Sąd Najwyższy w Warszawie zatwierdził wyrok skazujący nazistowskiego zbrodniarza Ericha Kocha (gauleitera Prus Wschodnich, zaś w czasie II wojny światowej komisarza Rzeszy dla Ukrainy) na karę śmierci. Wyroku jednak nie wykonano, Erich Koch zmarł w więzieniu w Barczewie 12 listopada 1986 r.

• 16.11

  Premiera filmu „Kamienne niebo” w reżyserii Ewy i Czesława Petelskich.

• 

  18.11

  W Zagórzu urodził się Andrzej Kołodziej, działacz WZZ Wybrzeża; w sierpniu 1980 r. przewodniczący Komitetu Strajkowego w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni; wiceprzewodniczący MKS w Stoczni Gdańskiej, a następnie Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność”; organizował sieć kontaktów ze środowiskami opozycyjnymi w Czechosłowacji; aresztowany w 1981 r. przez czechosłowacką służbę bezpieczeństwa i skazany na 21 miesięcy więzienia; od 1984 r. w „Solidarności Walczącej”, w latach 1987–1988 jej przewodniczący.

• 18.11

  Premiera filmu „Ben-Hur” w reżyserii Williama Wylera, nagrodzonego 11 Oscarami.

• 20.11

  Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło „Deklarację Praw Dziecka”.

• 25.11

  W Paryżu zmarł Gerard Philipe, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Fanfan Tulipan”, „Czerwone i czarne”.

• 1.12

  W Waszyngtonie podpisany został Traktat Antarktyczny.

• 10.12

  Zmarł Andrzej Sołtan, fizyk, twórca i pierwszy dyrektor Instytutu Badań Jądrowych.

• 18.12

  Rządy ZSRS, Polski i NRD podpisały umowę o budowie rurociągu naftowego „Przyjaźń”.

• 23.12

  Premiera filmu „Cafe pod Minogą” w reżyserii Bronisława Broka.

• 28.12

  Powstały Zakłady Górnicze „Lubin”, dwa lata później przekształcone w Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi – KGHM.

• 31.12

  Prawa miejskie otrzymały Karpacz i Szklarska Poręba.