Kalendarz dat

1928

• 4.01

  W Warszawie zmarł Karol Janowski, architekt, organizator i profesor Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej.

• 

  4.01

  W Poznaniu urodził się Jan Lenica, grafik, twórca filmów animowanych, jeden z przedstawicieli polskiej szkoły plakatu.

• 6.01

  W Stanisławowie urodziła się Ewa Lassek, aktorka teatralna, pedagog.

• 

  7.01

  Rozkazem ministra spraw wojskowych Józefa Piłsudskiego w Warszawie utworzono Centrum Badań Lotniczo-Lekarskich; obecnie Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej.

• 

  8.01

  W Krakowie urodził się Jan Szancenbach, malarz, pedagog, przedstawiciel koloryzmu.

• 

  8.01

  W Młocku-Kopaczach urodził się Ryszard Bacciarelli, aktor teatralny i filmowy.

• 9.01

  W Warszawie zmarł Antoni Osuchowski, prawnik, działacz narodowy i edukacyjny.

• 9.01

  Odbył się I Zjazd Ligi Ochrony Przyrody.

• 

  15.01

  W Wilnie uruchomiono rozgłośnię Polskiego Radia.

• 

  18.01

  W Godowie na Górnym Śląsku urodził się Franciszek Pieczka, jeden z najbardziej cenionych i lubianych polskich aktorów, przez wiele lat związany z Teatrem Powszechnym w Warszawie; odtwórca głównych ról m.in. w filmach „Żywot Mateusza”, „Austeria”, „Jańcio Wodnik”, niezapomniany Gustlik z serialu „Czterej pancerni i pies”.

• 

  19.01

  Ukazało się rozporządzenie prezydenta RP Ignacego Mościckiego o administracji państwowej – terytorium państwa podzielono na 16 województw i 227 powiatów.

• 

  19.01

  Ogłoszenie „Deklaracji Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem Marszałka Piłsudskiego” (BBWR) – ugrupowania politycznego założonego przez Walerego Sławka.

• 

  25.01

  W Warszawie urodził się Robert Stiller, pisarz, poliglota, wybitny tłumacz literatury anglojęzycznej, m.in. dzieł Vladimira Nabokova, Anthony Burgessa, Lewisa Carolla, Iana Fleminga.

• 26.01

  W Warszawie zmarł Aleksander Hertz, reżyser i producent filmowy.

• 3.02

  W Warszawie urodził się Andrzej Szczypiorski, prozaik, publicysta; autor powieści „Msza za miasto Arras”, „Początek”, „Noc, dzień i noc”, „Autoportretu z kobietą”, a także zbiorów opowiadań – m.in. „Amerykańska whisky” oraz dziennika „Z notatnika stanu wojennego”.

• 

  10.02

  Powstała Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (LOPP). Organizacja powstała po fuzji Ligi Obrony Powietrznej Państwa i Towarzystwa Obrony Przeciwgazowej.

• 

  15.02

  W Grodźcu pod Będzinem urodził się Cezary Chlebowski, historyk, publicysta, autor m.in. książki „Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie”.

• 

  16.02

  W Warszawie urodziła się Stefania Iwińska, aktorka, znana m.in. z ról w serialu „Dom” i filmu „Krótki film o miłości”.

• 17.02

  W Warszawie urodziła się Maria Jaczynowska, historyczka, badaczka dziejów starożytnego Rzymu, harcerka Szarych Szeregów, sanitariuszka podczas Powstania Warszawskiego. 

• 23.02

  W Srebrnikach urodziła się Urszula Modrzyńska, aktorka filmowa i teatralna, odtwórczyni ról Doroty w „Pokoleniu” Andrzeja Wajdy oraz Jagienki w „Krzyżakach” Aleksandra Forda.

• 

  24.02

  Rozporządzenie prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego o utworzeniu Biblioteki Narodowej w Warszawie – centralnej biblioteki państwa polskiego, nawiązującej do tradycji Biblioteki Załuskich z XVIII w.

• 

  27.02

  W Warszawie urodził się Andrzej Stockinger, aktor teatralny, filmowy, członek kabaretu „Owca”, znany z filmów „Czterdziestolatek”, „Miś”.

• 2.03

  W Paryżu urodził się Kazimierz Piotr Zalewski, fizyk, żołnierz ZWZ-AK, więzień stalinowski, pracownik francuskiego Komitetu ds. Energii Atomowej, prezes Europejskiego Towarzystwa Nuklearnego i Polskiego Towarzystwa Historyczno-Literackiego we Francji.

• 

  4.03

  Odbyły się wybory do Sejmu II kadencji; najsilniejszym klubem parlamentarnym został Bezpartyjny Blok Wspierania Rządu, który zdobył 125 mandatów.

• 11.03

  Odbyły się wybory do Senatu II kadencji; Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem (BBWR) uzyskał w nich 41,4 proc. głosów.

• 

  11.03

  W Warszawie otwarty został Ogród Zoologiczny.

• 16.03

  Premiera filmu „Huragan” w reżyserii Józefa Lejtesa.

• 

  16.03

  W Grudziądzu urodził się Aleksander Ścibor-Rylski, pisarz, scenarzysta i reżyser filmowy; członek Szarych Szeregów, żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego; autor m.in. powieści „Pierścionek z końskiego włosia”, filmów „Jutro Meksyk”, „Morderca zostawia ślad”, scenarzysta m.in. „Człowieka z żelaza”, „Agenta nr 1”, „Popiołów” oraz serialu „Lalka”.

• 

  19.03

  W Warszawie powstały Państwowe Zakłady Inżynierii, zajmujące się produkcją między innymi samochodów osobowych, ciężarowych, motocykli oraz czołgów i ciągników.

• 21.03

  W Radomiu urodził się Benedykt Konowalski, kompozytor, dyrygent, pedagog.

• 22.03

  Rozporządzenie prezydenta RP o utworzeniu państwowego przedsiębiorstwa „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”.

• 

  24.03

  W Wilnie urodził się Czesław Nowicki, dziennikarz, prezenter pogody w programach Telewizji Polskiej, popularny „Wicherek”.

• 

  27.03

  Otwarcie Sejmu i Senatu II kadencji; pierwsze posiedzenie Sejmu odbyło się w nowej Sali Posiedzeń.

• 

  28.03

  W Warszawie urodził się Zbigniew Brzeziński, politolog amerykański, w latach 1977–1981 szef Rady Bezpieczeństwa Narodowego w ekipie prezydenta Jimmy'ego Cartera; odegrał istotną rolę w demontażu i upadku komunizmu w Europie Wschodniej oraz w powstrzymaniu sowieckiej interwencji w Polsce po powstaniu Solidarności.

• 

  28.03

  Weszło w życie rozporządzenie prezydenta Stanisława Wojciechowskiego zmieniające z karmazynu na cynober odcień czerwieni na fladze Rzeczypospolitej Polskiej.

• 2.04

  Straż Celna została przekształcona w Straż Graniczną. 

• 

  10.04

  W Jaśle urodził się Jerzy „Duduś” Matuszkiewicz, saksofonista, klarnecista, kompozytor jazzowy; autor muzyki do seriali „Janosik”, „Stawka większa niż życie”, „Kolumbowie”, „Czterdziestolatek”, „Wojna domowa” i „Przygody psa Cywila”.

• 

  28.04

  W Warszawie urodziła się Mirosława Dubrawska, aktorka.

• 1.05

  W Lisku nad Biebrzą urodził się Mirosław Milewski, działacz komunistyczny, w czasach PRL-u funkcjonariusz Urzędu Bezpieczeństwa, szef wywiadu i minister spraw wewnętrzny PRL.

• 

  14.05

  W Nowym Sączu urodził się Władysław Hasior, rzeźbiarz, malarz, scenograf.

• 15.05

  W USA odbyła się premiera filmu rysunkowego „Plane Crazy”, pierwszego, w którym wystąpiła postać Myszki Miki. 

• 

  17.05

  W Amsterdamie rozpoczęły się IX Letnie Igrzyska Olimpijskie, w czasie których Halina Konopacka, wygrywając konkurs rzutu dyskiem, zdobyła pierwszy w historii złoty medal olimpijski dla Polski.

• 1.06

  Urodził się Ryszard Przybylski, eseista, historyk literatury.

• 

  9.06

  W Mydlicach, obecnie dzielnica Dąbrowy Górniczej, urodził się Wirgiliusz Gryń, aktor, wystąpił w filmach „Bołdyn”, „Klucznik”, „Żywot Mateusza”, „Jak rozpętałem drugą wojnę światową”, „Operacja Himmler”, „Wściekły”, a także w serialu „Dom”.

• 18.06

  W Arktyce zaginął Roald Amundsen, norweski badacz polarny, który jako pierwszy człowiek stanął na biegunie południowym.

• 

  21.06

  W Baranowicach Śląskich urodził się biskup Alojzy Orszulik; od 1980 r. sekretarz Komisji Wspólnej przedstawicieli Rządu PRL i Episkopatu Polski; uczestnik rozmów przygotowujących Okrągły Stół; od 1989 do 1994 r. zastępca sekretarza Episkopatu Polski; w latach 1992–2004 pierwszy biskup diecezji łowickiej.

• 

  25.06

  Dymisja rządu marszałka Józefa Piłsudskiego.

• 

  27.06

  Powołanie rządu Kazimierza Bartla.

• 

  3.07

  W Łodzi urodził się Jan Machulski, aktor, reżyser teatralny, pedagog, założyciel i dyrektor Teatru Ochoty w Warszawie; jego najsłynniejszą filmową kreacją była rola kasiarza Henryka Kwinto w komediach kryminalnych „Vabank” i „Vabank II, czyli Riposta”.

• 

  10.07

  We francuskiej stoczni Blainville zwodowany został ORP „Wicher”, pierwszy duży okręt Polskiej Marynarki Wojennej.

• 

  14.07

  W Warszawie urodziła się Lucyna Winnicka, aktorka i dziennikarka, odtwórczyni głównych ról w filmach „Pociąg”, „Matka Joanna od Aniołów”, „Gra”, żona reżysera Jerzego Kawalerowicza.

• 

  16.07

  W Olsztynie urodził się Andrzej Zawada, jeden z najwybitniejszych polskich alpinistów, pionier alpinizmu zimowego, kierownik wyprawy, w czasie której Leszek Cichy i Krzysztof Wielicki dokonali pierwszego w historii zimowego wejścia na Mount Everest.

• 

  28.07

  W Amsterdamie rozpoczęły się IX Letnie Igrzyska Olimpijskie. Polscy sportowcy zdobyli na nich 5 medali: jeden złoty (Halina Konopacka w rzucie dyskiem), jeden srebrny (drużyna jeździecka w konkursie skoków) i trzy brązowe.

• 

  30.07

  W Krzczonowie koło Lublina urodził się Wojciech Siemion, aktor, reżyser, założyciel i dyrektor teatru „Stara Prochownia”; popularność przyniosły mu role w filmach „Zamach”, „Skąpani w ogniu”, „Ostatnie dni”, „Zezowate szczęście”, „Ziemia obiecana”, „Alternatywy 4” oraz w serialach „Wojna domowa”, „Czterej pancerni i pies”, „Złotopolscy”.

• 

  31.07

  Halina Konopacka zdobyła na Igrzyskach w Amsterdamie pierwszy w historii złoty medal olimpijski dla Polski.

• 

  2.08

  W Kaliszu urodził się Mieczysław Voit, aktor teatralny i filmowy, członek krakowskiego Teatru Rapsodycznego, od 1963 związany z teatrami warszawskimi; odtwórca ról Kuno von Lichtensteina w „Krzyżakach” i księdza Suryna w „Matce Joannie od Aniołów”.

• 

  10.08

  W Czortkowie urodził się Jerzy Janicki, pisarz, dramaturg, scenarzysta, dziennikarz; współautor powieści radiowych „Matysiakowie” i „W Jezioranach”; autor scenariuszy filmowych do seriali „Polskie drogi”, „Ballada o Januszku” i „Dom”.

• 

  12.08

  W Amsterdamie zakończyły się IX Letnie Igrzyska Olimpijskie, w czasie których Halina Konopacka wygrała konkurs rzutu dyskiem, zdobywając pierwszy złoty medal olimpijski dla Polski.

• 

  27.08

  Polska podpisała tzw. pakt Brianda-Kelloga, wielostronną umowę międzynarodową dotyczącą pokojowego regulowania sporów.

• 31.08

  W Berlinie odbyła się premiera musicalu „Opera za trzy grosze” Bertolta Brechta i Kurta Weila.

• 

  3.09

  W Guszczewinie koło Narewki, na skraju Puszczy Białowieskiej, urodziła się Danuta Siedzikówna, sanitariuszka 5. Wileńskiej Brygady AK, pseudonim Inka; skazana w 1946 r. przez władze komunistyczne na karę śmierci i rozstrzelana.

• 

  7.09

  Rozpoczęła się pierwsza edycja kolarskiego wyścigu Tour de Pologne.

• 7.09

  Otwarcie w Gdyni pierwszej linii transoceanicznej do portów w Kanadzie i USA.

• 

  16.09

  W Warszawie zakończył się pierwszy wyścig kolarski Tour de Pologne. Zwyciężył Feliks Więcek, czeladnik rzeźnicki z Bydgoszczy.

• 

  20.09

  W Poznaniu urodził się Jerzy Topolski, specjalista w dziedzinie metodologii i teorii historii; profesor UAM.

• 

  27.09

  Ustanowiono Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości przyznawany obywatelom, którzy w okresie od 11 listopada 1918 roku do 11 listopada 1928 roku pełnili nienagannie służbę państwową.

• 

  30.09

  W Warszawie przy ulicy Konwiktorskiej otwarto stadion Polonii Warszawa.

• 

  30.09

  W Syhot nad Cisą, na terenie dzisiejszej Rumunii, urodził się Elie Wiesel, pisarz, dziennikarz pochodzenia żydowskiego; więzień niemieckich obozów Auschwitz i Buchenwald; twórca terminu Holocaust; laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1986 r.

• 

  1.10

  W Warszawie zmarł Stanisław Noakowski, architekt, malarz, historyk sztuki, profesor Politechniki Warszawskiej.

• 2.10

  W Madrycie powstał katolicki instytut świecki „Opus Dei”, pełna nazwa – Prałatura Świętego Krzyża i Opus Dei.

• 10.10

  W Warszawie zmarł Teodor Roland (właśc. Konopka), aktor teatralny i filmowy.

• 

  18.10

  W Warszawie zmarł gen. Tadeusz Rozwadowski, generał armii austriackiej, szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w czasie wojny polsko-bolszewickiej; w latach 1921–1926 generalny inspektor kawalerii; podczas zamachu majowego w 1926 r. dowódca wojsk rządowych.

• 20.10

  Zmarł Józef Kotarbiński, aktor, reżyser i krytyk teatralny.

• 27.10

  Urodził się Witold Zegalski, pisarz science-fiction.

• 28.10

  W Krakowie urodziła się Sława Kwaśniewska, aktorka. 

• 

  8.11

  Władze Warszawy podjęły uchwałę o przemianowaniu placu Saskiego na pl. marszałka Józefa Piłsudskiego. Plac w 1939 r. nazwany został przez Niemców Adolf Hitler Platz, a w 1945 r. przez komunistów – pl. Zwycięstwa. W 1990 r. powrócił do nazwy z 1928 r.

• 

  9.11

  Premiera filmu „Pan Tadeusz” w reżyserii Ryszarda Ordyńskiego.

• 22.11

  W Dęblinie urodziła się Krystyna Siesicka, pisarka, autorka powieści dla młodzieży.

• 

  24.11

  W Poznaniu urodził się Lech Ordon, aktor.

• 29.11

  W Krakowie urodził się Andrzej Kijowski, prozaik, eseista, krytyk literacki, scenarzysta filmowy.

• 

  5.12

  W Warszawie urodziła się Barbara Krafftówna, aktorka, niezapomniana Felicja z filmu „Jak być kochaną” Wojciecha Jerzego Hasa, Honorata z serialu „Czterej pancerni i pies”, wykonawczyni wielu kabaretowych piosenek, w tym „Przeklnę cię” w Kabarecie Starszych Panów.

• 

  15.12

  W Chełmie urodziła się Ida Haendel, skrzypaczka, zaliczana do najwybitniejszych współczesnych wirtuozów; laureatka I Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego w Warszawie (1935); w 1936 r. wyjechała z Polski; zamieszkała w Wielkiej Brytanii, wiele lat spędziła w Kanadzie, a następnie przeniosła się na Florydę.

• 

  27.12

  Powstało państwowe przedsiębiorstwo Linie Lotnicze LOT.

• 28.12

  W Krynicy założone zostało Krynickie Towarzystwo Hokejowe.