Kalendarz historyczny
20 sierpnia
-
Powstańcy warszawscy zdobyli gmach PAST-y przy ul. Zielnej.
-
W Lublinie zmarł Piotr Szczepanik, piosenkarz, gitarzysta, wykonawca jednej z najsłynniejszych polskich ballad „Kochać”; a także takich utworów jak „Goniąc Kormorany” i „Żółte kalendarze”.
-
W Warszawie zmarł Andrzej Walicki, współtwórca tzw. warszawskiej szkoły historyków idei, wykładowca wielu polskich i zagranicznych uczelni wyższych. Do najważniejszych publikacji Walickiego należą: „Osobowość a historia. Studia z dziejów literatury i myśli rosyjskiej”, „Rosyjska filozofia i myśl społeczna. Od Oświecenia do marksizmu”, „Między filozofią, religią i polityką. Studia o myśli polskiej epoki romantyzmu”.
-
W Warszawie sekretarz stanu USA Condoleezza Rice i minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski podpisali umowę w sprawie lokalizacji w Polsce elementów amerykańskiej tarczy antyrakietowej. W 2009 r. strona amerykańska zmieniła plany w sprawie tarczy antyrakietowej i zrezygnowała z rozmieszczenia w Polsce i Czechach stacjonarnej tarczy antyrakietowej. Do planów jej budowy powrócono w 2016 r., po agresji Rosji na wschodnią Ukrainę.
-
W Piszu zmarł Kazimierz Dziewanowski, dziennikarz, publicysta, pisarz, ambasador Polski w Stanach Zjednoczonych w latach 1990–1996.
-
Premiera filmu „Uprowadzenie Agaty” w reżyserii Marka Piwowskiego.
-
Spotkanie sekretarza KC PZPR Józefa Czyrka z przewodniczącym warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej Andrzejem Stelmachowskim, występującym z upoważnienia Episkopatu i Lecha Wałęsy. Jeden z wstępnych etapów na drodze do Okrągłego Stołu.
-
Apel 64 intelektualistów do władz o rozpoczęcie rozmów z Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym na Wybrzeżu.
-
SB aresztowała ponad dwudziestu członków i współpracowników KOR.
-
W Górze Kalwarii zmarł Adolf Dymsza, aktor, reżyser, gwiazda polskiego kina i kabaretu; znany z filmów „Antek Policmajster”, „ABC miłości”, „Dodek na froncie”, „Paweł i Gaweł”, „Sportowiec mimo woli”, „Skarb”, „Nikodem Dyzma” i „Cafe pod Minogą”.
-
We własnym mieszkaniu w Warszawie zamordowany został Jan Gerhard, redaktor naczelny tygodnika „Forum”. Sąd skazał za to narzeczonego jego córki, ale niektórzy podejrzewali polityczny podtekst zabójstwa, bo Gerhard rzekomo miał wiedzę o prawdziwych okolicznościach śmierci gen. Świerczewskiego. W czasie II wojny światowej był bohaterem francuskiego ruchu oporu. Po powrocie do Polski wstąpił do wojska, brał udział w akcji „Wisła”.
-
Interwencja sił zbrojnych Układu Warszawskiego w Czechosłowacji: w nocy z 20 na 21 sierpnia wojska ZSRR, Polski, Węgier, Bułgarii i NRD wkroczyły na terytorium Czechosłowacji, by stłumić "Praską wiosnę". Od władzy został odsunięty Alexander Dubček, a jego następcą został Gustáv Husák.
-
Minister obrony narodowej gen. Marian Spychalski wydał rozkaz o rozformowaniu Wojskowego Korpusu Górniczego. Wcieleni do tej formacji poborowi w ramach służby wojskowej pracowali przymusowo (i praktycznie za darmo) w kopalniach.
-
W Łodzi urodził się Cezary Harasimowicz, aktor, scenarzysta. Film "300 mil do nieba" według jego scenariusza zdobył w 1989 r. Nagrodę Europejskiej Akademii Filmowej.
-
Proces przed Sądem Marynarki Wojennej przeciwko oficerom i podoficerom oskarżonym o przynależność do organizacji „kontrrewolucyjnej”.
-
W Norymberdze zakończył się proces niemieckich lekarzy oskarżonych o przeprowadzanie zbrodniczych eksperymentów medycznych na więźniach obozów koncentracyjnych.
-
W Barwisze koło Moskwy zmarł Leon Chwistek, matematyk (jeden z założycieli Polskiego Towarzystwa Matematycznego i przed II wojną światową profesor Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie). Był też malarzem (jego obrazy znajdują się m.in. w Muzeum Narodowym w Warszawie) i teoretykiem sztuki (związanym z krakowską grupą formistów).
-
Rozkaz o utworzeniu 2. Armii WP pod dowództwem gen. Karola Świerczewskiego.
-
Podczas ataku na niemiecką strażnicę graniczną we wsi Sieczychy koło Wyszkowa poległ Tadeusz Zawadzki „Zośka” – harcmistrz, podporucznik Armii Krajowej, bohater książki Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na szaniec”.
-
W czasie powstania w białostockim getcie zginął jego przywódca Mordechaj Tenenbaum-Tamaroff.
-
Sowiecki nalot na Warszawę. Liczbę zabitych Niemców obliczano na około 60; 300 miało odnieść rany. Straty wśród ludności cywilnej były dużo wyższe: około 200 zabitych i 800 rannych.
-
Niemcy przeprowadzili likwidację getta w Falenicy, wywożąc jego mieszkańców do obozu zagłady w Treblince.
-
Niemcy rozpoczęli likwidację getta w Kielcach; do 24 sierpnia do obozu zagłady w Treblince wywieźli ok. 20 tys. Żydów, od 1200 do 1500 osób zamordowali na terenie getta.
-
W Katowicach odbył się pogrzeb Wojciecha Korfantego, polskiego komisarza plebiscytowego na Górnym Śląsku (1920-1921) i dyktatora III Powstania Śląskiego. Po zamachu majowym szykanowany przez sanację, uwięziony w 1930 r. w twierdzy brzeskiej, zmuszony do emigracji, zaś po powrocie do kraju (wiosną 1939) ponownie aresztowany. W więzieniu ciężko zachorował i zmarł tuż po przewiezieniu do szpitala.
-
W Warszawie urodził się Jan Olszewski - polityk i prawnik. W III RP premier (1991-1992) i jeden z założycieli Porozumienia Centrum, a w PRL m.in. obrońca w procesach politycznych, współpracownik KOR i doradca NSZZ „Solidarność”.
-
Wojna polsko-bolszewicka: Początek odwrotu Armii Czerwonej na Froncie Południowo-Zachodnim.
-
I wojna światowa: Kapitulacja rosyjskiej załogi Twierdzy Modlin przed wojskami niemieckimi.
-
W Poznaniu cesarz Wilhelm II Hohenzollern dokonał uroczystego otwarcia Zamku Cesarskiego.
-
Urodził się Raymond Poincare, prezydent Francji w latach 1913–1920. 4 czerwca 1917 r. wydał dekret o utworzeniu Armii Polskiej we Francji.
-
W Hrubieszowie urodził się Bolesław Prus, właściwie Aleksander Głowacki herbu Prus, pisarz, prozaik, nowelista i publicysta okresu pozytywizmu, współtwórca polskiego realizmu, kronikarz Warszawy, myśliciel i popularyzator wiedzy; autor powieści „Lalka”, „Faraon” i „Emancypantki”.
-
W Igołomi pod Krakowem urodził się Adam Chmielowski, Brat Albert, zakonnik, malarz, założyciel zgromadzeń zakonnych albertynów i albertynek oraz przytulisk dla bezdomnych; uczestnik Powstania Styczniowego. Kanonizowany przez papieża Jana Pawła II w 1989 r.
-
W Hruszówce urodził się Tadeusz Reytan, konfederat barski; w 1773 r. poseł nowogródzki na Sejm nadzwyczajny w Warszawie, w czasie którego w dramatyczny sposób protestował przeciwko zatwierdzeniu I rozbioru Polski.
-
W obozie wojskowym pod Pawłoczą na Ukrainie zmarł książę Jeremi Wiśniowiecki.
-
Król Zygmunt III Waza wydał akt zabraniający drukowania i sprzedaży księgi „Zwierciadło Korony Polskiej” Sebastiana Miczyńskiego, ponieważ przyczyniała się do podburzania nastrojów i ataków na ludność żydowską.
-
We Lwowie urodził się Józef Bartłomiej Zimorowic, poeta, satyryk, autor dzieł historycznych; burmistrz Lwowa.
-
Konrad von Wallenrode został wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego; był pierwowzorem bohatera dramatu Adama Mickiewicza.
-
W Malborku zmarł Konrad III Zoellner von Rotenstein, wielki mistrz zakonu krzyżackiego od 1382 r.
-
Urodził się książę Bolesław III Krzywousty.