Kalendarz dat

1910

• 1.01

  We Lwowie urodził się Marian Eile, dziennikarz, satyryk; twórca tygodnika „Przekrój” i jego redaktor naczelny (1945–1969).

• 7.01

  We Lwowie urodził się Marian Eile, dziennikarz, grafik, redaktor, współpracownik „Wiadomości Literackich”, twórca i wieloletni redaktor naczelny krakowskiego tygodnika „Przekrój”.

• 25.01

  W Płocku urodził się Stefan Themerson, pisarz, fotografik, filmowiec, artysta awangardowy, autor książek „Pan Tom buduje dom”, „Wykład profesora Mma”. „Euklides był osłem”, mąż Franciszki Themerson.

• 26.01

  W Krakowie urodził się Marian Łańko, piłkarz, trener.

• 14.02

  W Krakowie urodził się Zbigniew Mitzner, publicysta, dziennikarz, satyryk, założyciel tygodnika „Szpilki”.

• 14.02

  W Płocku urodził się Henryk Borowski, aktor, pedagog; uczestnik uczestnik Powstania Warszawskiego, znany m.in. z roli komtura Zygfryda de Loewe w filmie „Krzyżacy” Aleksandra Forda.

• 

  15.02

  W Otwocku urodziła się Irena Sendler, działaczka społeczna, w czasie niemieckiej okupacji szefowa wydziału dziecięcego Rady Pomocy Żydom „Żegota”; uratowała setki dzieci żydowskich, wywożąc je z warszawskiego getta i ukrywając w polskich rodzinach, sierocińcach oraz klasztorach; odznaczona medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

• 26.02

  W Siedlcach urodził się Aleksander Fogiel, aktor, reżyser, scenograf, dyrektor teatrów; zagrał m.in. w filmach „Baza ludzi umarłych”, „Krzyż walecznych”, „Krzyżacy”, „Sami swoi”, „Nie ma mocnych”, „Kochaj albo rzuć”.

• 27.02

  W Warszawie urodziła się Zofia Hertz, wydawca, współzałożycielka Instytutu Literackiego i „Kultury”, współpracowniczka Jerzego Giedroycia.

• 28.02

  W Berlinie urodził się Roman Maciejewski, kompozytor, autor m.in. monumentalnej „Missa pro defunctis”.

• 3.03

  W Pyzdrach urodził się Stefan Otwinowski, dziennikarz, literat, autor powieści „Życie trwa cztery dni”, w latach 1947–76, prezes krakowskiego oddziału Związku Literatów Polskich.

• 3.03

  W Warszawie urodził się Leon Chajn, polityk, działacz komunistyczny, od 1944 roku członek władz naczelnych Stronnictwa Demokratycznego, poseł na Sejm PRL, autor prac poświęconych historii wolnomularstwa.

• 

  12.03

  Urodził się Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”, w czasie II wojny światowej dowódca 5 Wileńskiej Brygady AK (której żołnierze w czerwcu 1944 dopuścili się mordów na cywilnej ludności litewskiej w Dubinkach). W 1945 r. nie wyszedł z podziemia - walczył z oddziałami Wojska Polskiego i Armii Czerwonej na Podlasiu, a potem na Pomorzu, w 1948 r. aresztowany, skazany na karę śmierci i stracony 8 lutego 1951 r.

• 19.03

  W Tarnowie urodził się Józef Wolski, historyk starożytności, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek PAN, w 1939 roku aresztowany w czasie Sonderaktion Krakau, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych.

• 19.03

  W Krzeszowicach urodził się Kazimierz Wyka, historyk i krytyk literatury, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

• 

  21.03

  W Warklanach na Łotwie urodził się Bolesław Romanowski, komandor, dowódca walczących w II wojnie światowej polskich okrętów podwodnych „Jastrząb” i „Dzik”.

• 22.03

  W Woli Duchackiej pod Krakowem urodził się Stefan Janus, pilot, major WP i podpułkownik RAF, dowódca 315 dywizjonu myśliwskiego i 1 Polskiego Skrzydła Myśliwskiego (dywizjony 303, 316, 317), więzień Stalagu Luft III w Żaganiu.

• 6.04

  Statek szkolny niemieckiej marynarki handlowej „Prinzess Eitel Friedrich” (późniejszy „Dar Pomorza”) wypłynął z Hamburga w swój dziewiczy rejs.

• 

  20.04

  W Warszawie urodził się Jan Dobraczyński, pisarz, autor powieści historycznych; w latach 30. związany z ruchem narodowym; uczestnik kampanii polskiej 1939 r. i Powstania Warszawskiego; po wojnie związany ze Stowarzyszeniem PAX; poseł na Sejm PRL; w latach 1983–1989 przewodniczący Rady Krajowej PRON; w 1993 r. uhonorowany tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

• 

  23.04

  We Lwowie władze austriackie zarejestrowały Związek Strzelecki, jako legalną organizację paramilitarną działającą w Galicji.

• 

  4.05

  W Warszawie urodził się Jerzy Waldorff, krytyk muzyczny, znawca sztuki, obrońca zabytków, twórca Komitetu Ochrony Starych Powązek.

• 

  18.05

  W Grodnie zmarła Eliza Orzeszkowa, pisarka, publicystka, autorka powieści „Nad Niemnem”, „Meir Ezofowicz”, „Marta”.

• 

  23.05

  W Krakowie urodził się Jan Wojciech Kiwerski „Oliwa”, ppłk WP, dowódca 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK.

• 27.05

  W Baden-Baden zmarł Robert Koch, lekarz, jeden z twórców bakteriologii i nauki o chorobach zakaźnych; odkrył m.in. zarazek gruźlicy; w 1905 r. otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny.

• 31.05

  Powstał Związek Południowej Afryki.

• 

  10.06

  W Heidelbergu urodził się Piotr Zaremba, architekt, pierwszy polski prezydent Szczecina w latach 1945–1950.

• 16.06

  W Sopocie naprzeciwko molo otwarto Dom Zdrojowy (Kurhaus). Ze względu na rozmach i luksus był reklamowany jako Monte Carlo Północy. W 1945 r. został podpalony przez czerwonoarmistów. Zbudowany po 2006 r. nowy Dom Zdrojowy nawiązuje architektonicznie do jego kształtu.

• 

  2.07

  Urodził się Alfred Schuetz, kompozytor, pianista, autor melodii do pieśni „Czerwone Maki na Monte Cassino”.

• 

  15.07

  W Krakowie podczas obchodów 500-lecia zwycięskiej bitwy pod Grunwaldem odsłonięto ufundowany przez Ignacego Paderewskiego Pomnik Grunwaldzki. W czasie uroczystości odbyło się pierwsze publiczne wykonanie „Roty”, pieśni autorstwa Feliksa Nowowiejskiego i Marii Konopnickiej.

• 22.07

  W Łodzi urodził się Bolesław Mrówczyński, pisarz, autor powieści historycznych i podróżniczych, m.in. cyklu „Bartochowie”, opisującego losy polskich emigrantów w Brazylii.

• 6.08

  Na Małym Jaworowym Szczycie zginął wybitny przewodnik i ratownik tatrzański Klemens (Klimek) Bachleda; do tragedii doszło podczas akcji, która wyruszyła na pomoc młodemu taternikowi Stanisławowi Szulakiewiczowi.

• 

  12.08

  W Warszawie urodziła się Lena Żelichowska, aktorka, tancerka, śpiewaczka; wystąpiła w filmach „Czarna perła”, „Jego wielka miłość”, „O czym marzą kobiety”, „Sygnały” i „Żołnierz królowej Madagaskaru”.

• 16.08

  W Warszawie zmarł Zygmunt Gloger, historyk, archeolog, etnograf, folklorysta, krajoznawca; dzieło jego życia to „Encyklopedia staropolska ilustrowana”.

• 20.08

  W Poznaniu cesarz Wilhelm II Hohenzollern dokonał uroczystego otwarcia Zamku Cesarskiego.

• 

  8.09

  W Warszawie urodził się Wojciech Wasiutyński, pisarz, publicysta, działacz narodowy; współtwórca deklaracji ideowej Obozu Narodowo-Radykalnego; jeden z liderów ONR-Falanga; po wybuchu wojny na emigracji we Francji, a następnie w Wielkiej Brytanii; w latach 1947–1958 redaktor „Myśli Polskiej” – organu Stronnictwa Narodowego wydawanego w Londynie; od 1958 do 1973 r. zastępca kierownika sekcji polskiej Radia Wolna Europa w Nowym Jorku; założyciel Instytutu Romana Dmowskiego.

• 8.09

  W Bregencji w Austrii urodził się Irmfried Eberl, nazistowski zbrodniarz, doktor medycyny, uczestnik realizowanej przez III Rzeszę akcji „T4” – likwidacji osób psychicznie chorych i niepełnosprawnych; pierwszy komendant niemieckiego obozu zagłady w Treblince (1942); aresztowany przez władze alianckie w 1947 r.; przed rozpoczęciem procesu popełnił samobójstwo.

• 3.10

  We Lwowie powołano tajną organizację Armia Polska, która powstała w miejsce Polskiego Związku Wojskowego; Armia Polska utworzona została z inicjatywy Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”.

• 7.10

  W Krakowie urodził się Juliusz Żuławski, poeta, pisarz, dwukrotny prezes polskiego PEN-Clubu, syn pisarza Jerzego Żuławskiego.

• 

  8.10

  We Lwowie zmarła Maria Konopnicka, poetka, autorka nowel, publicystka i krytyk literacki; angażowała się w konspiracyjne i jawne akcje społeczne, współorganizowała międzynarodowy protest przeciwko pruskim represjom i prześladowaniu dzieci polskich we Wrześni; propagowała walkę o prawa kobiet, organizowała pomoc dla więźniów politycznych.

• 11.10

  Odbył się pogrzeb Marii Konopnickiej. Był jedną z największych i najważniejszych uroczystości żałobnych w dziejach Lwowa. Wzięło w nim udział ponad 50 tys. ludzi.

• 9.11

  W Poznaniu zmarł ksiądz Piotr Wawrzyniak, działacz społeczny i gospodarczy.

• 

  14.11

  W Mińsku urodził się Jerzy Putrament, pisarz, działacz polityczny, członek KC PZPR; autor m.in. powieści „Bołdyn”.

• 15.11

  Zmarł Stanisław Kostanecki, jeden z najwybitniejszych polskich chemików-organików, twórca chemii flawonów.

• 20.11

  Na stacji kolejowej Astapowo w guberni riazańskiej zmarł Lew Tołstoj, rosyjski prozaik, dramatopisarz, myśliciel; autor powieści „Wojna i pokój”, „Anna Karenina”, „Zmartwychwstanie”, a także „Opowiadań sewastopolskich”.

• 1.12

  Urodził się Zdzisław Gozdawa, komediopisarz, poeta, autor tekstów piosenek, satyryk, kompozytor.

• 19.12

  W Paryżu urodził się Jean Genet, pisarz, autor dramatów „Pokojówki”, „Murzyni”, „Ścisły nadzór” oraz powieści „Dziennik złodzieja” i „Matka Boska Kwietna”.

• 23.12

  W Wilnie urodził się Seweryn Butrym, aktor teatralny i filmowy.