> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz dat

1968

  • W Krakowie zmarła Hanna Mortkowicz-Olczakowa, pisarka, poetka, autorka książek dla dzieci i młodzieży.

  • W Warszawie urodził się Andrzej Gołota, bokser; brązowy medalista igrzysk olimpijskich w Seulu (1988); w zawodowej karierze odniósł 41 zwycięstw, dziewięć walk przegrał, jeden pojedynek zremisował; cztery razy bez powodzenia walczył o mistrzostwo świata w kategorii ciężkiej.

  • Gustaw Holoubek w roli Gustawa-Konrada. Fot. PAP/CAF/M. Szyperko

    Ministerstwo Kultury i Sztuki powiadomiło dyrekcję Teatru Narodowego, że z dniem 1 lutego przedstawienie „Dziadów” w reż. Kazimierza Dejmka zostanie zawieszone – spektakl spotkał się z ostrą krytyką kierownictwa PZPR, które uznało je za „antyrosyjskie, antyradzieckie i religianckie”.

  • Gustaw Holoubek w roli Gustawa-Konrada. Fot. PAP/CAF/M. Szyperko

    W Teatrze Narodowym w Warszawie po raz ostatni wystawiano „Dziady” w reżyserii Kazimierza Dejmka – przedstawienie zawieszono na polecenie władz partyjnych jako antyradzieckie; wieczorem pod pomnikiem Adama Mickiewicza na Krakowskim Przedmieściu odbyła się manifestacja studentów, w czasie której protestowano przeciwko cenzurze.

  • Rozpoczął się proces beatyfikacyjny siostry Faustyny Kowalskiej.

  • Zespół "Breakout" - od lewej: saksofon Włodzimierz Nahorny, perkusista Józef Hajdasz, wokalista, gitara Tadeusz Nalepa, wokalistka Mira Kubasińska i basista Piotr Nowak. 1969 r. Fot. PAP/CAF/J. Uklejewski

    W Rzeszowie założony został zespół blues rockowy Breakout, w jego składzie znaleźli się m.in. Tadeusz Nalepa i Mira Kubasińska.

  • Grzegorz Jarzyna. Fot. PAP/M. Obara

    W Chorzowie urodził się Grzegorz Jarzyna, reżyser teatralny i operowy, związany z TR Warszawa; reżyseruje w oparciu o teksty klasyczne, które poddaje reinterpretacji („Bzik tropikalny” wg Witkacego, „Magnetyzm serca” na podstawie „Ślubów panieńskich” Aleksandra Fredry); autor adaptacji wielkich powieści europejskich („Doktor Faustus” Tomasza Manna, „Książę Myszkin” wg „Idioty” Fiodora Dostojewskiego), a także głośnych tekstów współczesnych („Niezidentyfikowane szczątki ludzkie” Brada Frasera, „4.48 Psychosis” Sary Kane), jak również oper („Gracz” Prokofiewa, „Dziecko i czary” Maurice’a Ravela oraz „Karzeł” Aleksandra Zemlinsky’ego); jest autorem sztuk teatralnych: „Medea Project” i „Areteia” oraz librett do oper Zygmunta Krauzego „Iwona, księżniczka Burgunda” i „Pułapka”.

  • Janusz Szpotański. Fot. PAP/J. Mazur

    W Warszawie zapadł wyrok trzech lat więzienia dla Janusza Szpotańskiego, autora satyrycznej opery „Cisi i gęgacze, czyli Bal u Prezydenta”, aresztowanego pod zarzutem „sporządzania i przekazywania w celu rozpowszechniania opracowań szkodliwych dla interesów państwa”.

  • Występ Kabaretu pod Egidą - od lewej: Jonasz Kofta, Jan Stanisławski, Wojciech Pszoniak, Jan Pietrzak, Danuta Rinn. Warszawa, 1974 r. Fot. PAP/CAF/M. Kłoś

    W Warszawie w pałacyku Towarzystwa Przyjaciół Sztuki przy ul. Rutkowskiego (obecnie ul. Chmielna) odbył się premierowy spektakl kabaretu Pod Egidą.

  • Premiera filmu „Żywot Mateusza” w reżyserii Witolda Leszczyńskiego.

  • Agnieszka Glińska. Fot. PAP/B. Zborowski

    We Wrocławiu urodziła się Agnieszka Glińska, reżyserka, scenarzystka, aktorka.

  • Stefan Kisielewski. Fot. PAP/B. Miedza

    Nadzwyczajne zebranie warszawskiego oddziału Związku Literatów Polskich potępiło decyzję władz PRL o zdjęciu ze sceny Teatru Narodowego spektaklu "Dziadów". W czasie zebrania Stefan Kisielewski określił ówczesne władze PRL mianem "dyktatury ciemniaków".

  • Adam Michnik. 1981 r. Fot. PAP/T. Michalak

    Decyzją ministra oświaty i szkolnictwa wyższego Henryka Jabłońskiego Adam Michnik i Henryk Szlajfer zostali bezprawnie skreśleni z listy studentów Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego; powodem usunięcia ich z uczelni był udział w studenckiej demonstracji przeciwko cenzurze oraz przekazywanie informacji o protestach zagranicznym dziennikarzom.

  • We Wrocławiu urodził się Przemysław Saleta – mistrz Europy i świata w kick-boxingu, a także champion Europy i interkontynentalny w boksie; zawodową karierę na bokserskim ringu zakończył w 2013 r.

  • Reprezentacja Polski w wioślarstwie - zdobywcy brązowego medalu na IO 1932 w konkurencji czwórka ze sternikiem - od lewej: Edward Kobyliński, Stanisław Urban, sternik Jerzy Skolimowski, Janusz Ślązak i Jerzy Braun. Fot. NAC

    W Crawley (Wlk. Brytania) zmarł Jerzy Braun, wioślarz, trzynastokrotny mistrz Polski, srebrny i brązowy medalista igrzysk olimpijskich w 1932 roku, żołnierz Brygady Strzelców Karpackich, obrońca Tobruku, uczestnik bitwy o Monte Cassino.

  • Marzec '68. Oddziały milicji na Krakowskim Przedmieściu. Fot. PAP/T. Zagoździński

    Marzec '68: na Uniwersytecie Warszawskim odbył się wiec protestacyjny „przeciwko haniebnej decyzji zakazującej wystawienia ‘Dziadów’ w Teatrze Narodowym” oraz relegowaniu z uczelni Adama Michnika i Henryka Szlajfera; w przyjętej rezolucji studenci stwierdzali: „Nie pozwolimy odebrać sobie prawa do obrony demokratycznych i niepodległościowych tradycji Narodu Polskiego. Nie umilkniemy wobec represji”; wiec został brutalnie zaatakowany przez oddziały milicji oraz „aktyw robotniczy”.

  • Marzec '68: na Politechnice Warszawskiej odbył się wiec poparcia dla studentów Uniwersytetu Warszawskiego. 09.03.1968. Fot. PAP/CAF/T. Zagoździński

    Marzec '68: na Politechnice Warszawskiej odbył się wiec wyrażający poparcie dla studentów UW i potępiający brutalne działania milicji; w odpowiedzi na kłamliwe informacje prasy dotyczące studenckich protestów palono gazety i wznoszono okrzyki „Prasa kłamie!”.

  • Marzec 68: w Warszawie pod gmachem KC PZPR odbyła się demonstracja studencka, która została rozpędzona przez milicję; Koło Poselskie Znak wystosowało interpelację w obronie represjonowanych studentów.

  • I sekretarz KW PZPR w Katowicach Edward Gierek przemawia na wiecu w Katowicach. 14.03.1968. Fot. PAP/CAF/S. Jakubowski

    Marzec '68: podczas wiecu w Katowicach I sekretarz KW PZPR Edward Gierek stwierdził: „owi Zambrowscy, Staszewscy, Słonimscy i spółka, ludzie w rodzaju Kisielewskiego, Jasienicy dowiedli niezbicie, że służą obcym interesom. Brudna piana, która wypłynęła na fali wydarzeń październikowych przed 11 laty, nie została w pełni usunięta z naszego życia”.

  • Marzec '68: wiec zorganizowany na Politechnice Gdańskiej. 16.03.1968. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    W Gdańsku doszło do największej manifestacji związanej z tzw. wydarzeniami marcowymi; wzięło w niej udział ok. 20 tys. osób m.in. studentów i robotników; doszło do walk ulicznych z Milicją Obywatelską.

  • W Nowym Dworze Mazowieckim urodziła się Izabela Dylewska, kajakarka, dwukrotna mistrzyni Europy, pięciokrotna wicemistrzyni świata, dwukrotna brązowa medalistka igrzysk olimpijskich.

  • Tadeusz Szturm de Sztrem. Fot. PAP/CAF

    W Warszawie zmarł Tadeusz Szturm de Sztrem, działacz socjalistyczny, członek PPS, PPS-WRN, żołnierz I Brygady Legionów Polskich, więzień okresu stalinowskiego.

  • Premiera telewizyjnego filmu Andrzeja Wajdy „Przekładaniec”, na podstawie opowiadania Stanisława Lema.

  • Wystąpienie I sekretarza KC PZPR Władysława Gomułki podczas wiecu w Sali Kongresowej. 19.03.1968. Fot. PAP/CAF/H. Rosiak

    W czasie spotkania z aktywem partyjnym w Sali Kongresowej PKiN w Warszawie Władysław Gomułka potępił „antyradzieckie prowokacje” w trakcie przedstawień „Dziadów” i podkreślił żydowskie pochodzenie „inspiratorów” zajść na Uniwersytecie Warszawskim, „znanych z rewizjonistycznych wystąpień i poglądów”.

  • Krzysztof Varga. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Warszawie urodził się Krzysztof Varga, pisarz, dziennikarz, krytyk literacki; autor książek „Chłopaki nie płaczą”, „Śmiertelność”, „Tequila”, „Nagrobek z lastryko”, „Gulasz z turula”, „Aleja Niepodległości”, „Trociny” i „Czardasz z mangalicą”.

  • Marzec 1968 - brama UW. Fot. PAP/CAF/T. Zagoździński

    Marzec '68: podczas wiecu na Uniwersytecie Warszawskim przyjęto „Deklarację Ruchu Studenckiego”, w której młodzież żądała wolności opinii, swobody zrzeszania się, zniesienia cenzury, wprowadzenia jawności życia publicznego, społecznej kontroli własności państwowej oraz przestrzegania konstytucyjnych praw obywatelskich.

  • W Krakowie zmarł Bolesław Drobner, działacz socjalistyczny, członek PPS i PZPR, pierwszy powojenny prezydent Wrocławia, poseł na Sejm PRL, trzykrotny marszałek-senior.

  • W Starachowicach urodził się Janusz Radek, wokalista, aktor.

  • Zofia Kossak-Szczucka. Fot. NAC

    W Bielsku-Białej zmarła Zofia Kossak-Szczucka, pisarka, publicystka, w czasie II wojny światowej współorganizatorka Frontu Odrodzenia Polski i Rady Pomocy Żydom „Żegota”, autorka m.in. książek „Krzyżowcy”, „Pożoga”, „Dziedzictwo”.

  • Marian Spychalski. Fot. PAP/CAF/M. Sokołowski

    Marian Spychalski zastąpił Edwarda Ochaba na stanowisku przewodniczącego Rady Państwa; gen. Wojciech Jaruzelski objął stanowisko ministra obrony narodowej.

  • Premiera filmu „Wilcze echa” w reżyserii Aleksandra Ścibora-Rylskiego.

  • Arkadiusz Skrzypaszek. Fot. PAP/CAF

    W Oświęcimiu urodził się Arkadiusz Skrzypaszek, pięcioboista nowoczesny; indywidualny i drużynowy mistrz olimpijski z Barcelony (1992).

  • Kazimierz Deyna. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    W meczu reprezentacji narodowej z Turcją (8:0) rozegranym w Chorzowie zadebiutował zawodnik Legii Warszawa Kazimierz Deyna

  • W Gdańsku urodził się Dariusz Michalczewski, bokser, w latach 1994–2003 mistrz świata zawodowców federacji WBO.

  • W Drezdenku urodził się Jacek Braciak, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Edi”, „Róża”, „Drogówka”, „Pod Mocnym Aniołem”, „Wołyń”, a także w serialach „Glina” i „Rodzinka.pl”.

  • W Warszawie urodziła się Anna Ignatowicz-Glińska, kompozytorka.

  • Stefan Kisielewski. Fot. PAP/CAF/B. Miedza

    Pisarz, publicysta Stefan Kisielewski rozpoczął pisanie „Dzienników”.

  • W Niwkach na Opolszczyźnie urodził się Joachim Halupczok, kolarz szosowy, mistrz świata w wyścigu indywidualnym amatorów (1989), srebrny medalista olimpijski w wyścigu drużynowym na igrzyskach w Seulu; zmarł w 1994 r.

  • Muzeum Plakatu w Wilanowie. Fot. PAP/PAI/M. Sielewicz

    Otwarto Muzeum Plakatu w Wilanowie.

  • Utworzono Uniwersytet Śląski w Katowicach oraz Politechnikę Koszalińską.

  • Premiera filmu „Dziecko Rosemary” w reżyserii Romana Polańskiego.

  • W Płocku urodził się Ireneusz Czop, aktor związany z teatrami łódzkimi: Nowym, Powszechnym i Teatrem Jaracza; wystąpił m.in. w filmach „Pokłosie”, „Jack Strong”, „Kochanie, chyba cię zabiłem”, a także w serialu „1920. Wojna i miłość”.

  • W Szczecinie urodził się Piotr Grabowski, aktor, wystąpił m.in. w filmie „Mała matura 1947”, a także w serialach „Tajemnica twierdzy szyfrów”, „Fałszerze – powrót Sfory” i w serii „Nad rozlewiskiem”.

  • Ada Sari. Fot. PAP/CAF

    W Ciechocinku zmarła Ada Sari, śpiewaczka operowa, pedagog.

  • W Warszawie rozpoczęło się dwudniowe spotkanie przywódców partii komunistycznych ZSRS, Polski, Bułgarii, NRD i Węgier na temat sytuacji politycznej panującej w Czechosłowacji oraz wojskowej interwencji w tym kraju.

  • Zapora na Zalewie Solińskim. Fot. PAP/J. Paszkowski

    Na Sanie w Solinie oddano do użytku sztuczny zbiornik o powierzchni ponad 21 kilometrów kwadratowych.

  • Robert Korzeniowski. Fot. PAP/P. Kula

    W Lubaczowie urodził się Robert Korzeniowski, lekkoatleta, czterokrotny złoty medalista olimpijski (1996, 2000 – dwukrotnie, 2004), trzykrotny mistrz świata (1997, 2001, 2003) i dwukrotny mistrz Europy (1998, 2002) w chodzie sportowym.

  • Konstanty Rokossowski. Fot. PAP/CAF

    W Moskwie zmarł Konstanty Rokossowski, członek partii bolszewickiej, od 1918 r. w Armii Czerwonej. W czasie II wojny światowej pod jego dowództwem w ramach Frontu Białoruskiego walczyła 1. Armia Wojska Polskiego; w latach 1949–1956 minister obrony narodowej Polski, wicepremier, członek BP KC PZPR; marszałek Polski i ZSRS.

  • Bolesław Romanowski. Fot. PAP/CAF

    W Gdańsku zmarł Bolesław Romanowski, komandor, dowódca walczących w II wojnie światowej polskich okrętów podwodnych „Jastrząb” i „Dzik”.

  • Interwencja wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji - mieszkańcy Pragi zgromadzili się wokół sowieckiego czołgu, stojącego na placu Wacława. 21.08.1968. Fot.  PAP/EPA

    Interwencja sił zbrojnych Układu Warszawskiego w Czechosłowacji: w nocy z 20 na 21 sierpnia wojska ZSRS, Polski, Węgier, Bułgarii i NRD wkroczyły na terytorium CSRS.

  • Piotr Rubik. Fot. PAP/T. Gzell

    W Warszawie urodził się Piotr Rubik, kompozytor, multiinstrumentalista, producent muzyczny.

  • Jerzy Antczak. Fot. PAP/R. Guz

    Premiera filmu „Hrabina Cosel” w reżyserii Jerzego Antczaka.

  • Ryszard Siwiec dokonał samospalenia na znak protestu przeciw inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację. Warszawa 08.09.1968. Fot. PAP/L. Łożyński

    Ryszard Siwiec dokonał samospalenia na znak protestu przeciw inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację; podpalił się na oczach tłumów podczas centralnych dożynek na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie.

  • Ryszard Siwiec. Źródło: IPN

    W Warszawie zmarł Ryszard Siwiec, który 8 września 1968 r., podczas centralnych dożynek na Stadionie X-lecia, podpalił się na oczach tłumów, protestując przeciwko interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji.

  • Albania wystąpiła z Układu Warszawskiego.

  • Paweł Łukaszewski. Fot. PAP/A. Warżawa

    W Częstochowie urodził się Paweł Łukaszewski, kompozytor, organizator życia muzycznego.

  • Tymon Tymański. Fot.PAP/S.Leszczyński

    W Gdańsku urodził się Tymon Tymański, muzyk, kompozytor.

  • Marcel Duchamp. Źródło: Wikimedia Commons / Biblioteka Kongresu USA

    W Paryżu zmarł Marcel Duchamp, malarz.

  • Jan Kurnakowicz. Fot. PAP/CAF

    W Warszawie zmarł Jan Kurnakowicz, aktor, przez wiele lat związany z Teatrem Narodowym w Warszawie, znany z ról w filmach „Zakazane piosenki” i „Miasto nieujarzmione”.

  • Nikifor Krynicki. Fot. PAP/Reprodukcja

    W sanatorium w Foluszu koło Jasła zmarł Nikifor, malarz prymitywista.

  • Aktor Stanisław Mikulski podczas realizacji serialu sensacyjnego „Stawka większa niż życie”. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    Premiera serialu telewizyjnego „Stawka większa niż życie”.

  • Anatol Stern. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Anatol Stern, poeta, prozaik, współtwórca polskiego futuryzmu.

  • Waldemar Baszanowski. Meksyk 1968. XIX Igrzyska Olimpijskie. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    W Meksyku zakończyły się XIX Letnie Igrzyska Olimpijskie; polscy reprezentanci zdobyli na nich 18 medali: pięć złotych, dwa srebrne i 11 brązowych.

  • Reżyser Wojciech Has i aktorka Beata Tyszkiewicz na planie filmu „Lalka”. Fot. PAP/CAF/Biernacki

    Premiera filmu „Lalka” w reżyserii Wojciecha Jerzego Hasa.

  • Sławomir Kretkowski i Józef Dajczgewand. 1991 r. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    Zakończył się pierwszy z tzw. procesów pomarcowych: Józef Dajczgewand został skazany na 2,5 roku więzienia, a Sławomir Kretkowski na 1,5 roku.

  • W Warszawie rozpoczął obrady V Zjazd PZPR, wśród gości Leonid Breżniew, Walter Ulbricht i Todor Żiwkow. 

  • Zmarł Zbigniew Mitzner, dziennikarz, satyryk i publicysta.

  • Olaf Lubaszenko. Fot. PAP/StrefaGwiazd/M. Kmieciński

    We Wrocławiu urodził się Olaf Lubaszenko, aktor, reżyser, znany m.in. z ról w filmach „Życie Kamila Kuranta”, „Piłkarski poker”, „Krótki film o miłości”, „Marcowe migdały”, „Zabić Sekala”, „Operacja Samum” i serialu „Pogranicze w ogniu”.

  • Jan Lityński. 1981 r. Fot. PAP/T. Michalak

    Zapadły wyroki w procesie studentów oskarżonych o udział w protestach Marca ‘68: Jan Lityński – 2,5 roku więzienia, Seweryn Blumsztajn – 2 lata.

  • Jolanta Fraszyńska. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    W Mysłowicach urodziła się Jolanta Fraszyńska, aktorka.

  • Stanisław Pigoń. Fot. PAP/CAF

    W Krakowie zmarł Stanisław Pigoń, historyk literatury, edytor.

  • Czesław Niemen. Fot. PAP/CAF/S. Dąbrowiecki

    Płyta Czesława Niemena „Dziwny jest ten świat” jako pierwsze polskie wydawnictwo muzyczne otrzymał status Złotej Płyty za sprzedaż 160 tys. egzemplarzy. 

  • Rolą Anieli w „Wielkim człowieku do małych interesów” Aleksandra Fredry w Teatrze Współczesnym zadebiutowała na deskach profesjonalnego teatru Stanisława Celińska.