> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz dat

1975

  • Premiera serialu „Droga” w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego.

  • W Warszawie zmarła Zofia Lindorffówna, aktorka teatralna.

  • W Warszawie zmarł Juliusz Poniatowski, ekonomista, polityk, działacz ruchu ludowego, żołnierz Polskiej Organizacji Wojskowej, sześciokrotny minister w rządach II RP.

  • We Wrocławiu urodził się Michał Witkowski, pisarz, felietonista; autor książek „Lubiewo”, „Barbara Radziwiłłówna z Jaworzna-Szczakowej”, „Margot”, „Drwal” oraz „Zbrodniarz i dziewczyna”.

  • W Krakowie zmarł Kazimierz Wyka, historyk i krytyk literatury, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

  • Premiera filmu „Bilans kwartalny” w reżyserii Krzysztofa Zanussiego.

  • Paweł i Łukasz Golcowie. Fot. PAP/M. Gorczyński

    W Żywcu urodzili się Łukasz i Paweł Golcowie, muzycy, założyciele grupy Golec uOrkiestra.

  • Film „Ziemia obiecana” Andrzeja Wajdy - na zdjęciu: Wojciech Pszoniak (L-Moryc Welt), Daniel Olbrychski (C-Karol Borowiecki) i Andrzej Seweryn (P-Maks). Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    Premiera filmu „Ziemia obiecana” w reżyserii Andrzeja Wajdy.

  • W Warszawie zmarł Leon Wójcikowski, tancerz, choreograf, solista Les Ballets Russes Sergiusza Diagilewa i baletu Anny Pawłowej, kierownik Polskiego Baletu Reprezentacyjnego, profesor warszawskiej PWST.

  • W Warszawie zmarł Włodzimierz Zonn, astronom, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, prezes Polskiego Towarzystwa Astronomicznego.

  • W Warszawie zmarł Jerzy Srokowski, plastyk, ilustrator, scenograf, autor m.in. dekoracji do telewizyjnego Kabaretu Starszych Panów.

  • W Warszawie urodziła się Maria Seweryn, aktorka, reżyserka; wystąpiła m.in. w filmach „Kolejność uczuć”, „0_1_0”, „Matka swojej matki”, a także w serialu „Wiedźmy”.

  • Premiera filmu „Awans” w reżyserii Janusza Zaorskiego.

  • Premiera filmu Stanisława Lenartowicza „To ja zabiłem”.

  • W Świdniku urodził się Marek Dyjak, polski kompozytor i wokalista, wykonawca poezji śpiewanej i jazzu.

  • W Warszawie urodził się Mateusz Kusznierewicz, żeglarz, mistrz olimpijski z Atlanty (1996) i brązowy medalista igrzysk w Atenach (2004); wielokrotny mistrz świata i Europy.

  • Premiera filmu „Zwycięstwo” w reżyserii Jerzego Passendorfera.

  • Andrzej Kopiczyński i Anna Seniuk w serialu Czterdziestolatek. Fot. PAP/W. Rozmysłowicz

    Premiera serialu telewizyjnego „Czterdziestolatek” w reżyserii Jerzego Gruzy.

  • W Ann Arbor w stanie Michigan zmarł Kazimierz Fajans, fizykochemik, pionier nauki o promieniotwórczości.

  • W Warszawie zakończył się XXVII Wyścig Pokoju, którego zwycięzcą został Ryszard Szurkowski.

  • Sejm uchwalił ustawę o nowym podziale administracyjnym kraju; zlikwidowane zostały powiaty, liczba województw wzrosła z 17 do 49.

  • Gustav Husak. Fot. PAP/L. Łożyński

    Gustav Husak objął urząd prezydenta Czechosłowacji, który sprawował do 1989 r.

  • We Francji powstała Europejska Agencja Kosmiczna – międzynarodowa organizacja krajów europejskich, której celem jest eksploracja i wykorzystanie przestrzeni kosmicznej.

  • W Londynie zmarł Tadeusz Olsza, aktor, piosenkarz, tancerz; występował w kabaretach, teatrach rewiowych, m.in. w Qui Pro Quo, Morskim Oku i Cyruliku Warszawskim; zagrał w filmach „Uwiedziona” i „Jego wielka miłość”.

  • W Toruniu urodził się Maciej Sobociński, reżyser teatralny, scenograf.

  • W Piotrkowie Trybunalskim urodziła się Anita Lipnicka, wokalistka, autorka tekstów; związana m.in. z zespołem Varius Manx.

  • Wizytę w Polsce rozpoczął prezydent Francji Valery Giscard d`Estaing.

  • Premiera filmu „Szczęki” w reżyserii Stevena Spielberga.

  • W Krakowie urodził się Maciej Stuhr, aktor, występujący w Nowym Teatrze w Warszawie, znany z ról w filmach „Pokłosie”, „Operacja Dunaj”, „Chłopaki nie płaczą”, „Przedwiośnie”, „Wesele” (2004), „Testosteron”, „Śluby panieńskie”, „Obława”, „Obywatel”, a także z serialu „Glina”.

  • W Bonn zmarł Wilhelm Koppe, nazistowski zbrodniarz, wyższy dowódca SS i policji w Warthegau i Generalnym Gubernatorstwie; skazany na śmierć wyrokiem sądu Polski Podziemnej za bezwzględne represje i masowe zbrodnie na Polakach i Żydach; w lipcu 1944 r. AK przeprowadziła w Krakowie nieudaną akcję jego likwidacji; po wojnie uniknął odpowiedzialności za popełnione zbrodnie.

  • W Hamburgu zakończył się proces byłego szefa warszawskiego Gestapo Ludwiga Hahna, który został uznany winnym popełnienia masowego mordu i skazany na karę dożywotniego więzienia. Zmarł w więzieniu w 1986 r.

  • Gerald Ford Fot.PAP/EPA

    Początek dwudniowej wizyty w Polsce prezydenta USA Geralda Forda.

  • Zapadł wyrok w procesie Zdzisława Marchwickiego, „wampira z Zagłębia”. Oskarżony o dokonanie 14 zabójstw został skazany na karę śmierci.

  • W Helsinkach podpisano Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.

  • Premiera filmu „Znikąd donikąd” w reżyserii Kazimierza Kutza.

  • Konrad Swinarski. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    W katastrofie lotniczej pod Damaszkiem zginął Konrad Swinarski, wybitny twórca teatralny, reżyser, scenograf; w dziejach teatru zapisał się m.in. jako realizator polskich narodowych dramatów: „Dziadów” Adama Mickiewicza (1973 r.) i „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego (1974 r.), oba spektakle powstały w Starym Teatrze w Krakowie.

  • Adolf Dymsza. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    W Górze Kalwarii zmarł Adolf Dymsza, aktor, reżyser, gwiazda polskiego kina i kabaretu; znany z filmów „Antek Policmajster”, „ABC miłości”, „Dodek na froncie”, „Paweł i Gaweł”, „Sportowiec mimo woli”, „Skarb”, „Nikodem Dyzma” i „Cafe pod Minogą”.

  • W Moskwie zmarł Paweł Suchoj, konstruktor lotniczy, twórca samolotów bojowych Su.

  • BBC wyemitowała pierwszy odcinek serialu „Hotel Zacisze”.

  • Pożar Centralnego Domu Towarowego. Warszawa, 1975.09.21. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Warszawie wybuchł pożar w Centralnym Domu Dziecka „Smyk”.

  • Kadr z filmu "Noce i Dnie". Nz. aktorzy Jerzy Bińczycki i Jadwiga Barańska. Fot. PAP/W. Rozmysłowicz

    Premiera filmu „Noce i dnie” w reżyserii Jerzego Antczaka.

  • Kazimierz Moczarski. Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie zmarł Kazimierz Moczarski, żołnierz AK, więzień stalinowski, dziennikarz, autor „Rozmów z katem”, opisujących 255 dni, które spędził w jednej celi z Juergenem Stroopem, niemieckim zbrodniarzem, oprawcą warszawskiego getta.

  • Krystian Zimmerman. Fot. PAP/W.Ochnio

    W Warszawie rozpoczął się IX Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. Jego zwycięzcą został Krystian Zimerman.

  • W Warszawie podpisano układ między PRL a RFN, przewidujący zezwolenie przez władze PRL na emigrację do Niemiec zamieszkujących Polskę członków mniejszości niemieckiej oraz wypłatę przez RFN odszkodowań dla polskich pracowników przymusowych z czasów II wojny światowej.

  • W Warszawie zmarła Julia Brystiger, działaczka komunistyczna, w latach stalinowskiego terroru szefowa V Departamentu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (MBP) odpowiedzialnego m.in. za walkę z Kościołem katolickim; usunięta z resortu w 1956 r., następnie pracowała w Państwowym Instytucie Wydawniczym.

  • W Rzymie zmarł Jerzy Braun, pisarz, działacz polityczny, w czasie okupacji niemieckiej przedstawiciel Stronnictwa Pracy w Radzie Jedności Narodowej, ostatni Delegat Rządu RP na Kraj; w latach 1948–1956 więziony przez władze komunistyczne.

  • Krystian Zimerman podczas IX Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina. Warszawa, 10.1975. Fot. PAP/Z. Wdowiński

    W Warszawie zakończył się IX Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina, którego zwycięzcą został Krystian Zimerman.

  • Jerzy Waldorff, założyciel Społecznego Komitetu Opieki nad Starymi Powązkami. Fot. PAP/W. Stein

    Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami po raz pierwszy prowadził publiczną zbiórkę pieniędzy na terenie cmentarza.

  • W Buczkowicach urodził się Łukasz Kruczek, skoczek narciarski; od 2008 r. trener reprezentacji Polski w skokach narciarskich.

  • Kinga Baranowska. Fot. PAP/L. Szymański

    W Wejherowie urodziła się Kinga Baranowska, himalaistka, zdobywczyni ośmiu ośmiotysięczników.

  • W Madrycie zmarł Francisco Franco, hiszpański generał, polityk, dyktator; w 1936 r. stanął na czele wojskowego przewrotu zorganizowanego przeciwko rządowi Frontu Ludowego, przejmując władzę cywilną i wojskową; od 1937 r. szef Falangi Hiszpańskiej – „wódz” (caudillo); od 1938 r. premier; po zakończonej zwycięstwem wojnie domowej sprawował w Hiszpanii władzę autorytarną; w 1947 r. proklamował monarchię, mianując się dożywotnim regentem; w 1969 r. desygnował jako swojego następcę księcia Juana Carlosa I; w 1973 r. zrezygnował ze stanowiska premiera, zachowując funkcje szefa armii i głowy państwa.

  • Król Hiszpanii Juan Carlos pozdrawia rodaków z Pałacu Królewskiego w Madrycie. 22.11.1975 r. Fot. PAP/EPA

    Juan Carlos I został królem Hiszpanii.

  • Surinam ogłosił niepodległość.

  • Premiera filmu „Zaklęte rewiry” w reżyserii Janusza Majewskiego.

  •  W Londynie zmarł Graham Hill, brytyjski kierowca wyścigowy, dwukrotny mistrz świata Formuły 1 (1962 i 1968).

  • W Nowym Jorku zmarła Hannah Arendt, filozof, politolog; urodzona w Hamburgu w rodzinie żydowskiej, od 1933 r. na emigracji; autorka prac „Korzenie totalitaryzmu”, „Kondycja ludzka”, „O rewolucji” oraz „Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła”.

  • Jan Olszewski (L), pomysłodawca Listu 59, i Jacek Kuroń (3L), z którym redagował protest. Fot. PAP/G. Rogiński

    59 intelektualistów skierowało do władz PRL list zawierający protest przeciwko projektowanym zmianom w Konstytucji. Jego sygnatariusze domagali się m.in. zagwarantowania w konstytucji wolności sumienia i praktyk religijnych, wolności pracy i niezależnych związków zawodowych, prawa do strajku, respektowania wolności słowa, nauki i zniesienia cenzury prewencyjnej.

  • Dworzec Centralny. Fot. PAP/L. Łożyński

    Otwarto Dworzec Centralny w Warszawie.

  • W Sali Kongresowej PKiN w Warszawie obrady rozpoczął VII Zjazd PZPR.

  • W Kijowie urodziła się Milla Jovovich, amerykańska aktorka, wystąpiła w filmach „Piąty element”, „Gra o honor”, „Joanna d’Arc” i „The Million Dollar Hotel”.

  • Grupa terrorystów pod dowództwem Ilicha Ramireza Sancheza, ps. Carlos dokonała ataku na szczyt państw grupy OPEC w Wiedniu. Zginęło 3 zakładników, a 7 zostało rannych.

  • W Londynie powstał heavy-metalowy zespół Iron Maiden.

  • Prof. Stanisław Kot. Fot. NAC

    W Middlesex w Wielkiej Brytanii zmarł prof. Stanisław Kot, historyk, działacz Stronnictwa Ludowego; minister w rządzie RP na uchodźstwie, ambasador RP w Moskwie w latach 1941–1942.

  • W Cypress (USA) urodził się Tiger Woods, jeden z najlepszych golfistów wszechczasów.