Kalendarz dat

1920

3.01
Polsko-łotewska grupa operacyjna, dowodzona przez gen. Edwarda Rydza-Śmigłego, rozpoczęła uderzenie na Dyneburg, wypierając z niego bolszewików.
3.01
We Lwowie zmarł Zygmunt Janiszewski – matematyk, jeden z przedstawicieli warszawskiej szkoły matematycznej, do której należał m.in. Alfred Tarski.
7.01
W Warszawie urodził się Witold Sadowy, aktor teatralny i filmowy, publicysta, pamiętnikarz.
9.01
W Żytomierzu urodził się Mieczysław Pawlikowski, aktor, odtwórca m.in. Zagłoby w filmie Jerzego Hoffmana „Pan Wołodyjowski”; w czasie II wojny światowej pilot w Dywizjonach 300 i 301 Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii.
10.01
W Ciechanowie urodził się Tadeusz Jastrzębowski, aktor teatralny i filmowy, działacz społeczny, wieloletni członek władz Związku Artystów Scen Polskich.
15.01
Na podstawie uchwały Sejmu Ustawodawczego marka polska stała się prawnym środkiem płatniczym na obszarze państwa polskiego.
16.01
Powołano Radę Ligi Narodów – najważniejszy stały organ tej organizacji międzynarodowej.
17.01
Wojsko Polskie rozpoczęło przejmowanie od Niemiec Pomorza Gdańskiego.
22.01
Trzynastoletni obrońca Lwowa Antoni Petrykiewicz został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, zostając jego najmłodszym kawalerem w historii.
24.01
W Toruniu urodził się Lech Bądkowski, pisarz, dziennikarz, kaszubski działacz społeczno-polityczny; w sierpniu 1980 r. członek prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej.
30.01
Niemieccy bojówkarze zamordowali w Bytomiu działacza na rzecz polskości Górnego Śląska Piotra Niedurnego.
31.01
W Wilnie urodziła się Danuta Bieńkowska, pisarka, autorka powieści dla młodzieży, tłumaczka.
8.02
W Wolnym Mieście Gdańsku Maciej Biesiadecki został pierwszym komisarzem generalnym RP.
10.02
W Pucku odbyły się symboliczne zaślubiny Polski z Bałtykiem; gen. Józef Haller wrzucił w fale pierścień – symbol odzyskania dostępu do morza.
11.02
Nad obszarami plebiscytowymi na Górnym Śląsku kontrolę przejęła Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa, powołana Traktatem Wersalskim.
16.02
W regionie Gochy na Kaszubach doszło do starć polskiej ludności z żołnierzami niemieckimi, które przeszły do historii jako „wojna palikowa”. Powodem było niekorzystne dla Polski wytycznie przebiegu linii granicznej. Dzięki interwencji w Międzynarodowej Komisji Granicznej granicę przesunięto o 10 km na korzyść Polski.
19.02
Powołano Polski Komitet Plebiscytowy z siedzibą w Bytomiu, pod kierownictwem Wojciecha Korfantego.
25.02
W Chodowie koło Miechowa urodził się Władysław Machejek, pisarz, dziennikarz, polityk, poseł na Sejm PRL, w latach 1952–1989 redaktor naczelny krakowskiego „Życia Literackiego”.
28.02
W Warszawie urodziła się Anna Smoleńska, harcerka Szarych Szeregów – działała w konspiracyjnej organizacji małego sabotażu „Wawer”; twórczyni „Kotwicy”, symbolu Polski Walczącej; zginęła w 1943 r. w niemieckim obozie Auschwitz.
10.03
Głównodowodzący sił zbrojnych Rosji Sowieckiej Siergiej Kamieniew zatwierdził plan uderzenia na Zachód przez Polskę.
14.03
W Warszawie urodził się Stefan Mirowski, harcmistrz, instruktor ZHP, porucznik Armii Krajowej, komendant Chorągwi Warszawskiej Szarych Szeregów (Ul „Wisła”).
19.03
Na prośbę Ogólnej Komisji Weryfikacyjnej Józef Piłsudski przyjął stopień Pierwszego Marszałka Polski; oficjalna uroczystość wręczenia buławy marszałkowskiej odbyła się 14 listopada 1920 r. podczas uroczystości na placu Zamkowym w Warszawie, po zwycięskiej wojnie polsko-bolszewickiej.
26.03
W Czersku koło Chojnic urodził się Jerzy Pertek, pisarz marynista, dziennikarz; autor publikacji dotyczących historii Polskiej Marynarki Wojennej, m.in. książki „Wielkie dni małej floty”.
10.04
W Warszawie urodził się Maciej Słomczyński, poeta, prozaik, tłumacz literatury angielskiej i anglojęzycznej, scenarzysta; popularność przyniosły mu powieści kryminalne pisane pod pseudonimami Kazimierz Kwaśniewski („Śmierć i Kowalski”, „Zbrodniarz i panna”) i Joe Alex („Jesteś tylko diabłem”, „Cichym ścigałam go lotem”).
19.04
W Chorzowie urodził się Kazimierz Smoleń, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych, m.in. KL Auschwitz; współtwórca i wieloletni dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau.
20.04
Założono klub piłkarski Ruch Chorzów.
21.04
W Warszawie podpisano polsko-ukraińską umowę międzyrządową, nazywaną powszechnie umową Piłsudski–Petlura; strona polska uznawała niezawisłość Ukrainy i jej władz – Dyrektoriatu z Semenem Petlurą na czele; linię graniczną między Polską a Ukrainą stanowić miała dawna granica między Rosją a Austro-Węgrami.
22.04
Dekretem Naczelnego Wodza i marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie utworzono Muzeum Wojska Polskiego.
23.04
W Biórkowie Wielkim koło Proszowic urodził się Jacek Woźniakowski, historyk sztuki, pisarz, publicysta, profesor KUL, współzałożyciel Wydawnictwa Znak.
24.04
Rząd RP zawarł konwencję wojskową z Semenem Petlurą, przywódcą Ukraińskiej Republiki Ludowej, dotyczącą wspólnej walki przeciwko Armii Czerwonej.
25.04
Wojna polsko-bolszewicka: początek ofensywy wojsk polskich na wschodzie – tzw. wyprawy kijowskiej.
26.04
Wyprawa kijowska: wojska polskie zajęły Żytomierz i Berdyczów.
7.05
Wojna polsko-bolszewicka: Wojsko Polskie wspólnie z oddziałami ukraińskimi wkroczyło do Kijowa.
8.05
Wojna polsko-bolszewicka: oddziały polskie dowodzone przez gen. Edwarda Śmigłego-Rydza zajęły Kijów.
12.05
W mieście Bruntal na Śląsku Czeskim urodziła się Irena Anders, ps. artystyczny Renata Bogdańska, aktorka, artystka rewiowa, pieśniarka, działaczka polonijna w Wielkiej Brytanii; żona gen. Władysława Andersa.
14.05
W Warszawie założono Związek Literatów Polskich; pierwszym prezesem został jego inicjator Stefan Żeromski.
14.05
Wojna polsko-bolszewicka: Front Zachodni pod dowództwem Michaiła Tuchaczewskiego rozpoczął sowiecką ofensywę na Białorusi.
16.05
W Warszawie urodził się Leopold Tyrmand, prozaik, publicysta, krytyk muzyczny, popularyzator jazzu, autor powieści „Zły” oraz „Dziennika 1954”.
17.05
W Rozwadowie urodziła się Zofia Rysiówna, aktorka; występowała w teatrach Krakowa, Poznania i Warszawy, grała także w Teatrze Telewizji oraz w wielu filmach, m.in. „Mam tu swój dom”, „Drewniany różaniec” i „Królowa aniołów”; w czasie II wojny światowej więziona w niemieckim obozie koncentracyjnym Ravensbrueck.
18.05
W Wadowicach urodził się Karol Wojtyła, arcybiskup metropolita krakowski, kardynał; 16 października 1978 r. wybrany na papieża, przyjął imię Jana Pawła II (1978–2005); beatyfikowany w 2011 r., kanonizowany 27 kwietnia 2014 r.
30.05
Założono klub sportowy Jagiellonia Białystok.
2.06
We Włocławku urodził się Marcel Reich-Ranicki, niemiecki krytyk literacki, pochodzący z rodziny polskich Żydów; po wybuchu II wojny światowej przebywał w warszawskim getcie, skąd w 1943 r. uciekł; przeżył wojnę ukrywając się u polskiej rodziny; według katalogu IPN od 1945 r. był funkcjonariuszem Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego; następnie pracował w dyplomacji; w 1958 r. wyjechał do RFN; należał do najbardziej wpływowych krytyków literackich, był szefem redakcji kultury w „FAZ”, a następnie w telewizji ZDF.
2.06
Wojna polsko-bolszewicka: zwycięstwo wojsk polskich w bitwie pod Boryspolem koło Kijowa.
4.06
W Trianon podpisany został traktat pokojowy pomiędzy państwami Ententy a Węgrami, które uznane zostały za sukcesora pokonanych w I wojnie światowej Austro-Węgier; na mocy traktatu Węgry utraciły ponad 70 proc. terytorium Królestwa Węgierskiego, około 30 proc. Węgrów znalazło się poza obszarem państwa węgierskiego.
5.06
Wojna polsko-bolszewicka: oddziały 1. Armii Konnej Siemiona Budionnego przerwały front polski.
9.06
Dymisja rządu Leopolda Skulskiego.
10.06
Wojna polsko-bolszewicka: odwrót wojsk polskich z Kijowa.
17.06
W Tczewie utworzono Szkołę Morską.
23.06
Powołano rząd z Władysławem Grabskim na czele.
25.06
We Lwowie zmarł Ludwik Rydygier, lekarz, wybitny chirurg, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Lwowskiego, generał WP; autor „Podręcznika chirurgii szczegółowej”.
1.07
Wojna polsko-bolszewicka: Sejm Ustawodawczy powołał Radę Obrony Państwa, pod przewodnictwem Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego.
4.07
Wojna polsko-bolszewicka: generalna kontrofensywa Armii Czerwonej na Białorusi; w wyniku przerwania polskich linii obronnych nad Autą i Berezyną nastąpił odwrót wojsk polskich na całym froncie.
5.07
W Rzeszowie urodził się Ignacy Machowski, aktor, występował m.in. na scenach Teatru Narodowego w Warszawie, Teatru Ateneum i Teatru Polskiego; zagrał w filmach „Eroica”, „Orzeł”, „Popiół i diament”, „Pociąg”, „Marysia i Napoleon”, „Ojciec królowej”, a także w serialu „Stawka większa niż życie”.
10.07
W Spa podpisany został układ pomiędzy państwami Ententy a Polską, która zobowiązała się do podjęcia rokowań i podpisania rozejmu z Rosją sowiecką.
11.07
Wojna polsko-bolszewicka: Armia Czerwona zajęła Mińsk.
11.07
Na Warmii, Mazurach i Powiślu odbył się plebiscyt; większość opowiedziała się za przynależnością terenów plebiscytowych do Niemiec.
12.07
W związku z trwającą wojną z bolszewicką Rosją Polski Komitet Olimpijski podjął decyzję o rezygnacji z udziału w Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Antwerpii.
12.07
Wojna polsko-bolszewicka: Litwa podpisała z Rosją sowiecką traktat, który przewidywał przekazanie stronie litewskiej zajętego przez Armię Czerwoną Wilna, w zamian Litwa zgodziła się na przemarsz wojsk sowieckich przez jej terytorium.
14.07
Wojna polsko-bolszewicka: Armia Czerwona zajęła Wilno.
15.07
Sejm Ustawodawczy przyjął ustawę o reformie rolnej oraz Statut Organiczny Województwa Śląskiego.
18.07
W Wołkowysku urodził się Ludwik Benoit, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z filmów „Ewa chce spać” „Przygody Pana Michała”, „Proszę słonia” i „Fucha”.
19.07
Wojna polsko-bolszewicka: Armia Czerwona zajęła Grodno.
22.07
Generał broni Tadeusz Rozwadowski objął stanowisko szefa Sztabu Generalnego.
23.07
Wojna polsko-bolszewicka: rozkaz głównodowodzącego Armii Czerwonej Siergieja Kamieniewa: Front Zachodni uderzać ma na Warszawę, natomiast Front Południowo-Zachodni ma atakować Lwów.
23.07
W Smoleńsku bolszewicy powołali Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski (Polrewkom).
24.07
Wojna polsko-bolszewicka: powstał Rząd Obrony Narodowej pod przewodnictwem Wincentego Witosa.
25.07
Do Warszawy przyjechała francusko-brytyjska misja wojskowo-polityczna pod przewodnictwem ambasadora brytyjskiego w Berlinie lorda Edgara Vincenta d`Abernona.
27.07
Wojna polsko-bolszewicka: Armia Czerwona zajęła Osowiec.
28.07
Wojna polsko-bolszewicka: Armia Czerwona zajęła Białystok.
28.07
Rada Ambasadorów podjęła decyzję w sprawie podziału Księstwa Cieszyńskiego, Spiszu i Orawy.
30.07
Wojna polsko-bolszewicka: Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski ogłosił „Manifest do polskiego ludu roboczego miast i wsi”, w którym zapowiedział utworzenie polskiej republiki sowieckiej.
1.08
Wojna polsko-bolszewicka: Armia Czerwona zdobyła Brześć nad Bugiem.
5.08
Papież Benedykt XV skierował do biskupów świata przesłanie „O zmiłowanie Boga nad nieszczęsną Polską”.
7.08
Wojna polsko-bolszewicka: początek przegrupowania wojsk polskich przed Bitwą Warszawską.
11.08
Wojna polsko-bolszewicka: wojska sowieckie dotarły do Wisły.
11.08
Wojna polsko-bolszewicka: Rada Obrony Państwa ustanowiła Krzyż Walecznych.
12.08
Wojna polsko-bolszewicka: Armia Czerwona rozpoczęła ofensywę na przedmościu Warszawy. Od północy wojska sowieckie nacierały na Płock, Toruń i Włocławek.
12.08
Wojna polsko-bolszewicka: Józef Piłsudski z Warszawy wyruszył do frontowej kwatery w Puławach, gdzie objął dowództwo nad formowaną grupą uderzeniową.
13.08
Wojna polsko-bolszewicka: początek Bitwy Warszawskiej – walki o Radzymin, Ossów, Nieporęt, Okuniew.
14.08
Bitwa Warszawska: w walkach pod Ossowem zginął ks. Ignacy Skorupka, kapelan Wojska Polskiego; jego śmierć stała się symbolem bohaterstwa i poświęcenia za ojczyznę.
14.08
Bitwa Warszawska: 5. Armia gen. Władysława Sikorskiego rozpoczęła działania zaczepne znad Wkry.
15.08
W Miechowie urodził się Tadeusz Płużański, filozof, uczestnik kampanii polskiej 1939 r., żołnierz niepodległościowego podziemia, więzień niemieckiego obozu koncentracyjnego Stutthof; po zakończeniu wojny członek Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość; aresztowany przez UB w 1947 r. i skazany na karę śmierci; wyrok zamieniono na dożywocie.
15.08
W Warszawie urodził się Janusz Nasfeter, reżyser filmowy, scenarzysta; autor filmów „Ranny w lesie”, „Zbrodniarz i panna”, „Niekochana”.
15.08
Bitwa Warszawska: zacięte walki wojsk polskich z Armią Czerwoną m.in. pod Radzyminem, Zielonką i Ossowem oraz w rejonie Modlina, nad Wkrą i pod Nasielskiem.
16.08
Bitwa Warszawska: początek polskiej kontrofensywy znad Wieprza.
17.08
W Katowicach zamordowany został przez niemieckich nacjonalistów Andrzej Mielęcki, lekarz, założyciel polskich towarzystw i organizacji na Śląsku; w 1920 r. członek Polskiej Komisji Plebiscytowej na Górnym Śląsku.
17.08
Wojna polsko-bolszewicka: pod Zadwórzem niedaleko Lwowa ochotniczy batalion dowodzony przez kpt. Bolesława Zajączkowskiego stoczył heroiczną walkę z przeważającymi siłami 1. Armii Konnej Siemiona Budionnego.
19.08
W nocy z 19 na 20 sierpnia rozpoczęło się II Powstanie Śląskie.
19.08
Wojna polsko-bolszewicka: bitwa pod Lwowem. Wojska polskie odzyskały Brześć.
20.08
Wojna polsko-bolszewicka: Początek odwrotu Armii Czerwonej na Froncie Południowo-Zachodnim.
25.08
Zakończenie II Powstania Śląskiego; dzień wcześniej Międzysojusznicza Komisja Plebiscytowa ogłosiła rozwiązanie niemieckiej policji i powołała Policję Górnego Śląska o polsko-niemieckim składzie.
25.08
Wojna polsko-bolszewicka: Wojska litewskie zajęły Wilno, po wycofaniu się z niego Armii Czerwonej.
26.08
W Poznaniu urodził się Stefan Stuligrosz, dyrygent, kompozytor, pedagog; twórca i wieloletni dyrygent Chóru Chłopięcego i Męskiego Filharmonii Poznańskiej „Poznańskie Słowiki”.
29.08
Wojna polsko-bolszewicka: rozpoczęła się obrona Zamościa.
31.08
Wojna polsko-bolszewicka: w bitwie pod Komarowem polska kawaleria odniosła zwycięstwo nad sowiecką 1. Armią Konną.
11.09
Założono masońską Wielką Lożę Narodową Polski.
12.09
W Antwerpii zakończyły się VII Letnie Igrzyska Olimpijskie.
17.09
W Wołkowysku urodził się Janusz Brochwicz-Lewiński, ps. Gryf, żołnierz ZWZ-AK; w czasie Powstania Warszawskiego w batalionie „Parasol”; w 2008 r. awansowany na stopień generała brygady.
20.09
Wojna polsko-bolszewicka: początek bitwy nad Niemnem zakończonej zwycięstwem Wojska Polskiego.
21.09
Wojna polsko-bolszewicka: początek konferencji pokojowej w Rydze.
22.09
W Szembruczku koło Grudziądza urodził się Henryk Zieliński, historyk, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego i Uniwersytetu Śląskiego.
24.09
W Lozannie zmarł Peter Carl Faberge, jubiler, złotnik, w jego petersburskich pracowniach powstawały słynne jaja, w większości wykonywane na zamówienie rodziny carskiej.
25.09
W Biłozerce urodził się Siergiej Bondarczuk, rosyjski reżyser, scenarzysta, aktor; twórca filmów „Los Człowieka”, „Wojna i pokój” (nagrodzony Oscarem w 1968 r.) oraz „Borys Godunow”, w których zagrał również główne role.
7.10
W Suwałkach podpisany został układ polsko-litewski, dotyczący m.in. przebiegu linii demarkacyjnej.
9.10
Z rozkazu Józefa Piłsudskiego dowódca 1. Dywizji Piechoty Litewsko-Białoruskiej gen. Lucjan Żeligowski, zajął Wilno i Wileńszczyznę, proklamując utworzenie Litwy Środkowej.
12.10
Gen. Lucjan Żeligowski proklamował powstanie Litwy Środkowej, nad którą sprawował władzę jako naczelny dowódca.
12.10
Wojna polsko-bolszewicka: w Rydze delegacje polska i sowiecka podpisały preliminaria pokojowe oraz umowę rozejmową.
15.10
Wojna polsko-bolszewicka: wojska polskie zajęły Mińsk.
18.10
Zawieszenie broni w wojnie polsko-bolszewickiej; „Kraj, co w dwa lata potrafił wytworzyć takiego żołnierza, jakim wy jesteście, może spokojnie patrzeć w przyszłość” – pisał w rozkazie do polskich żołnierzy Józef Piłsudski.
27.10
Rada Ambasadorów proklamowała Gdańsk Wolnym Miastem.
3.11
W Drohobyczu urodził się Maciej Dawidowski, ps. Alek, instruktor harcerski, żołnierz Szarych Szeregów, jeden z bohaterów „Kamieni na szaniec” Aleksandra Kamińskiego.
14.11
W Warszawie odbyła się uroczystość wręczenia Józefowi Piłsudskiemu buławy marszałkowskiej.
15.11
Proklamowano utworzenie Wolnego Miasta Gdańska.
15.11
W Genewie rozpoczęło się pierwsze posiedzenie Ligi Narodów.
19.11
W Łodzi urodził się Janusz Kłosiński, aktor, występował m.in. w łódzkim Teatrze Nowym i Teatrze Narodowym w Warszawie; zagrał w filmach „Ogniomistrz Kaleń”, „Niespotykanie spokojny człowiek”, „Wesołych Świąt”, „Koty to dranie”, a także w serialu „Czterdziestolatek”.
21.11
W Donorze w Pensylwanii urodził się Stan Musial, legendarny amerykański baseballista polskiego pochodzenia.
22.11
Lwów jako pierwsze i jedyne miasto w II RP został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari; uroczystej dekoracji dokonał marszałek Józef Piłsudski.
8.12
W Tczewie została otwarta Szkoła Morska, przeniesiona następnie do Gdyni.
14.12
W Saint-Louis urodził się Clark Terry, muzyk jazzowy, trębacz.
17.12
Sejm Ustawodawczy przyjął ustawę o nadaniu ziemi rolnej na Kresach żołnierzom Wojska Polskiego.
23.12
Sejm Rzeczpospolitej uchwalił ustawę, reorganizującą podział administracyjny dawnego zaboru austriackiego i utworzył województwa: krakowskie, lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie.
24.12
W Pyzdrach urodziła się Ewa Petelska, scenarzystka i reżyserka, żona Czesława Petelskiego, z którym nakręciła m.in. „Ogniomistrza Kalenia”, „Kopernika”, „Kazimierza Wielkiego” i „Bołdyna”.
29.12
W Łodzi urodził się Ludwik Jerzy Kern – poeta, satyryk, tłumacz, autor utworów dla dzieci „Ferdynand Wspaniały”, „Proszę słonia” i słów do wielu popularnych przebojów muzycznych m.in. „Nie bądź taki szybki Bill”, „Cicha woda”, „Wojna domowa”.
29.12
Podniesiono banderę na kanonierce ORP Komendant Piłsudski, jednym z pierwszych okrętów polskiej Marynarki Wojennej.

XXI wiek

XX wiek

XIX wiek

Epoka nowożytna

Średniowiecze

O PORTALU

Na skróty

Kategorie tematyczne

Polska w XX wieku

Kalendarz dat

1920