Kalendarz historyczny
26 czerwca
-
W Gdańsku na Targu Drzewnym odsłonięty został pomnik króla Jana III Sobieskiego. Od 1898 r. stał na Wałach Hetmańskich we we Lwowie. Po wcieleniu tego miasta do ZSRR przewieziono go do Parku w Wilanowie. Starały się o niego Kraków i Wrocław, ale stanął w Gdańsku (na miejscu pomnika, który upamiętniał zjednoczenie Niemiec). Po 1989 r. umieszczono na nim ponownie tablicę „Królowi Janowi III miasto Lwów”.
-
Zmarła Urszula Wenda, lekarka. 16 grudnia 1981 r. udzielała pomocy górnikom rannym podczas pacyfikacji kopalni „Wujek” w Katowicach (w filmie „Śmierć jak kromka chleba” Kazimierza Kutza w jej postać wcieliła się Teresa Budzisz-Krzyżanowska).
-
W Warszawie zmarł Krzysztof Domaradzki, architekt, urbanista, autor koncepcji przebudowy ulic Nowy Świat i Krakowskie Przedmieście w Warszawie, działacz na rzecz odbudowy Pałacu Saskiego.
-
W Warszawie zmarł Kazimierz Wichniarz, aktor, niezapomniany Zagłoba z filmowego „Potopu” Jerzego Hoffmana.
-
Na antenie Programu Pierwszego Telewizji Polskiej wyemitowano premierowe wydanie „Teleexpressu”.
-
W Kielcach otwarto pierwszy w Polsce tor samochodowo-motocyklowy.
-
W Szczecinku urodził się Paweł Małaszyński, aktor, wystąpił w filmach „Katyń”, „Ciacho”, „Skrzydlate świnie”, „Sęp”, a także w serialach „Oficer”, „Magda M.” i „Tajemnica Twierdzy Szyfrów”.
-
Sejm uchwalił kodeks pracy.
-
Wielki pożar w rafinerii w Czechowicach-Dziedzicach. W jego wyniku śmierć poniosło 37 osób, wśród nich 26 strażaków. Ponad 100 osób zostało ciężko poparzonych.
-
W Warszawie urodził się Paweł Nastula, judoka, mistrz olimpijski z Atlanty (1996); dwukrotny mistrz świata, trzykrotny mistrz Europy.
-
W Rzymie papież Paweł VI wręczył arcybiskupowi metropolicie krakowskiemu Karolowi Wojtyle nominację kardynalską.
-
W Warszawie zakończono obchody Tysiąclecia Chrztu Polski. Pochód wiernych powracających z uroczystości kościelnych rozpędziła milicja.
-
W Gwatemali zmarł Andrzej Bobkowski, pisarz, autor dziennika „Szkice piórkiem”; nazywany „chuliganem wolności” po tym, jak napisał: „Człowiek wolny, intelektualista, pisarz i poeta naprawdę wolny, który chce być wolny, będzie do końca tego świata miał coś z chuligana”.
-
W Warszawie urodziła się Maria Pomianowska, multiinstrumentalistka (gra m.in. na sarangi, suce biłgorajskiej), wokalistka, kompozytorka i pedagog; prowadzi studia nad unikatowymi technikami gry na instrumentach muzycznych Azji i Europy; tworzy zespół muzyki indyjskiej Raga Sangit.
-
Zamieszki w Kraśniku Fabrycznym wywołane sprzeciwem władz komunistycznych wobec budowy kościoła.
-
W Łodzi urodził się Paweł Edelman, operator filmowy, nominowany do Oscara w kategorii najlepsze zdjęcia za film „Pianista”.
-
Na Kremlu aresztowany został Ławrientij Beria, jeden z najbliższych współpracowników Józefa Stalina, komisarz ludowy spraw wewnętrznych ZSRS (1939–1945); po 1945 r. członek Biura Politycznego, kontrolujący Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego (MGB) i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (MWD); od marca 1953 r. minister spraw wewnętrznych; jako szef NKWD odpowiedzialny za miliony ofiar „czystek”, terroru i głodu, zbrodnię katyńską oraz wysiedlenia i represje wobec setek tysięcy obywateli polskich; sądzony przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego, oskarżony m.in. o współpracę z obcymi wywiadami; został zdegradowany, skazany na śmierć i stracony.
-
W Kopenhadze piłkarska reprezentacja Polski przegrała z Danią 0:8; była to najwyższa porażka w historii występów polskich piłkarzy; w meczu tym grał m.in. Kazimierz Górski, dla którego był to jedyny występ w barwach narodowych.
-
W San Francisco przedstawiciele 50 rządów podpisali Kartę Narodów Zjednoczonych.
-
Na Morzu Północnym zginął ppłk Stanisław Skarżyński, pilot 305 dywizjonu bombowego „Ziemi Wielkopolskiej”; w 1933 r. ustanowił lotniczy rekord świata przelatując samotnie samolotem RWD-5 nad południowym Atlantykiem.
-
Radio BBC nadało audycję o Zagładzie polskich Żydów, w której wykorzystano materiały konspiracyjnego zespołu badawczego „Oneg Szabat”, który tworzył Podziemne Archiwum Getta Warszawskiego, tzw. Archiwum Ringelbluma.
-
We Lwowie urodził się Krzysztof Baranowski, żeglarz, dziennikarz, pedagog, twórca Szkoły pod Żaglami; jako pierwszy Polak dwukrotnie opłynął samotnie kulę ziemską.
-
Przed Trybunałem Stanu rozpoczął się proces ministra skarbu Gabriela Czechowicza, któremu zarzucono m.in. przekazanie z budżetu państwa do dyspozycji premiera Józefa Piłsudskiego 8 mln zł, przeznaczonych następnie na akcję wyborczą BBWR. Było to jedyne w okresie II RP postępowanie przed Trybunałem Stanu.
-
W Druskiennikach urodził się Marian Turski, historyk, dziennikarz; od 1942 r. w łódzkim getcie, w sierpniu 1944 r. deportowany przez Niemców do Auschwitz; wiosną 1945 r. przeżył marsz śmierci z Auschwitz do obozu Buchenwald; wieloletni kierownik działu historycznego tygodnika „Polityka”; działacz organizacji żydowskich, m.in. przewodniczący Rady Muzeum Historii Żydów Polskich, wiceprzewodniczący Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Warszawie.
-
W Królestwie Polskim wprowadzono stan wojenny, nazywany „nocą paskiewiczowską” (zniesiony w 1856).
-
Król Stefan Batory wypowiedział wojnę Rosji i wyruszył do Świru (obecnie na Białorusi), gdzie nastąpiła koncentracja wojsk polsko-litewskich; wojna o Inflanty i ziemię połocką toczyła się do 1582 roku.
-
Zebrana na zamku w Malborku kapituła generalna wybrała Ulricha von Jungingen na wielkiego mistrza Zakonu Krzyżackiego.
-
W Gnieźnie odbyła się koronacja Przemysła II na króla Polski.