Kalendarz dat

1929

• 

  1.01

  W Łodzi urodził się Zbigniew Nienacki (właśc. Nowicki), pisarz, dziennikarz, autor m.in. cyklu powieści przygodowych o Panu Samochodziku.

• 6.01

  W Grudziądzu urodził się Lucjan Kydryński, dziennikarz, konferansjer.

• 8.01

  Rolą Adolfa we „Włamaniu” Adama Grzymały-Siedleckiego w warszawskim teatrze Polskim zadebiutował Mieczysław Milecki.

• 10.01

  W Stanisławowie urodził się Kazimierz Trampisz, piłkarz, trener, reprezentant Polski, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach, dwukrotny mistrz Polski z Polonią Bytom.

• 

  11.01

  W Warszawie urodziła się Wanda Wiłkomirska, skrzypaczka, pedagog; laureatka m.in. Konkursu Henryka Wieniawskiego w 1952 r.

• 

  12.01

  W Warszawie urodził się Janusz Szpotański, filolog, z zamiłowania szachista; autor satyrycznych wierszy i poematów wyśmiewających rzeczywistość PRL-u, za które skazany został na trzy lata więzienia.

• 12.01

  W Łodzi urodził się Hieronim Przybył, reżyser filmowy, autor m.in. filmów „Rzeczpospolita babska” (1969) i „Milion za Laurę” (1971).

• 

  15.01

  W Warszawie urodził się Stefan Amsterdamski, filozof, dyrektor powstałej w 1992 r. Szkoły Nauk Społecznych przy IFiS PAN; prowadził badania m.in. w zakresie metodologii filozofii i historii nauki, a także socjologii wiedzy.

• 

  23.01

  Sejm Śląski podjął uchwałę o powołaniu Muzeum Śląskiego w Katowicach.

• 25.01

  W Warszawie urodził Edmund Zientara, piłkarz, trener.

• 26.01

  W Pabianicach urodził się Waldemar Podgórski, scenarzysta i reżyser.

• 27.01

  W Wiedniu rozpoczął się Kongres Ukraińskich Nacjonalistów, na którym powołano Organizację Ukraińskich Nacjonalistów (OUN); w skład OUN weszły struktury Ukraińskiej Organizacji Wojskowej (UWO), która przeprowadzała w Polsce akcje dywersyjne i sabotażowe, dokonała też nieudanych zamachów na prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i marszałka Józefa Piłsudskiego; na czele OUN stanął płk Jewhen Konowalec, szef UWO.

• 4.02

  Polska ratyfikowała protokół genewski o zakazie stosowania broni chemicznej.

• 

  6.02

  W Warszawie urodził się prof. Jerzy Szacki, socjolog, autor „Historii myśli socjologicznej”.

• 

  9.02

  Polska wspólnie z Estonią, Łotwą, Rumunią i Związkiem Sowieckim podpisała w Moskwie tzw. protokół Litwinowa, dotyczący natychmiastowej realizacji postanowień paktu Brianda-Kelloga o wyrzeczeniu się wojny jako sposobu regulowania problemów międzynarodowych.

• 

  11.02

  Rząd Włoch i Stolica Apostolska podpisały Traktaty laterańskie; religię katolicką uznano za panującą w kraju, a papieża za suwerennego władcę wydzielonej części Rzymu, określonej jako Państwo Watykańskie.

• 

  14.02

  W Białej Podlaskiej urodził się Roman Kłosowski, aktor związany m.in. z Teatrem Syrena w Warszawie; niezapomniany Maliniak z serialu telewizyjnego „Czterdziestolatek”, wystąpił także w filmach „Zamach”, „Hydrozagadka”, „Eroica”, „Baza ludzi umarłych”, „Kramarz”, „Czy jest tu panna na wydaniu?”; w latach 1976–1981 dyrektor naczelny i artystyczny Teatru Powszechnego w Łodzi.

• 

  16.02

  W Szopienicach, obecnie w granicach Katowic, urodził się Kazimierz Kutz, reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta; twórca filmów „Krzyż Walecznych”, „Nikt nie woła”, „Ludzie z pociągu”, „Sól ziemi czarnej”, „Perła w koronie”, „Paciorki jednego różańca”, „Śmierć jak kromka chleba”, „Zawrócony”, „Pułkownik Kwiatkowski”; senator i poseł RP.

• 

  24.02

  W Sanoku urodził się Zdzisław Beksiński, malarz, fotograf, rzeźbiarz; jego obrazy pokazywane były w prestiżowych galeriach na całym świecie, m.in. we Włoszech, Francji, w Niemczech, Belgii. Jako jedyny Europejczyk ma stałą ekspozycję w muzeum sztuki w japońskiej Osace.

• 27.02

  W Warszawie urodził się Stefan Kudelski, elektronik, wynalazca; twórca magnetofonów Nagra, które zrewolucjonizowały technikę rejestracji dźwięku.

• 

  3.03

  W Gdańsku urodził się Kazimierz Orzechowski, duchowny katolicki i aktor, popularny m.in. dzięki rolom w filmach „Panny z Wilka”, „Człowiek z żelaza” oraz serialach „W labiryncie” i „Złotopolscy”.

• 

  7.03

  W teatrzyku "Morskie Oko" w Warszawie śpiewaczka kabaretowa Stanisława Nowicka wykonała po raz pierwszy piosenkę "Tango milonga" z muzyką Jerzego Petersburskiego i tekstem Andrzeja Własta.

• 

  11.03

  W Kazimierówce koło Zawiercia urodził się Józef Zapędzki, dwukrotny mistrz olimpijski z Meksyku (1968) i Monachium (1972) w strzelaniu; wielokrotny medalista mistrzostw świata i Europy.

• 

  17.03

  W Warszawie zmarł Antoni Lange, poeta, filozof, tłumacz, prekursor polskiej literatury fantastyczno-naukowej, autor m.in. książek „Miranda”, „W czwartym wymiarze”, „Rozmyślania”.

• 

  20.03

  Sejm uchwalił wniosek o postawienie przed Trybunałem Stanu ministra skarbu Gabriela Czechowicza; zarzuty dotyczyły m.in. przekazania z budżetu państwa do dyspozycji premiera Józefa Piłsudskiego 8 mln zł, które przeznaczono na akcję wyborczą BBWR.

• 

  20.03

  W Paryżu zmarł Ferdynand Foch, marszałek Francji, w czasie I wojny światowej naczelny dowódca sił sprzymierzonych (1918), sojusznik niepodległego państwa polskiego; w 1923 r. mianowany dekretem prezydenta RP marszałkiem Polski.

• 6.04

  W Gwoźdźcu (obecnie Nawojowa Góra) pod Krzeszowicami urodził się Stanisław Czycz, poeta, prozaik, autor opowiadania „And” oraz książek „Pawana”, „Nie wierz nikomu”.

• 

  6.04

  W Krakowie zmarł Feliks Jasieński, krytyk i kolekcjoner sztuki, podróżnik, właściciel kolekcji dzieł sztuki japońskiej, którą podarował Muzeum Narodowemu w Krakowie; obecnie wystawiane są w krakowskim Centrum Sztuki i Techniki japońskiej „Manggha” (nazwa pochodzi od jednego z pseudonimów artystycznych Jasieńskiego).

• 

  12.04

  W stoczni we francuskim Hawrze zwodowano podwodny stawiacz min ORP „Wilk”, pierwszą jednostkę podwodną polskiej Marynarki Wojennej.

• 

  12.04

  W Warszawie urodził się Konstanty Puzyna, krytyk teatralny, eseista, poeta; kierownik literacki Teatru „Wybrzeże”, Teatru Dramatycznego i Teatru Ateneum w Warszawie; badacz twórczości Witkacego.

• 

  14.04

  Powołano rząd Kazimierza Świtalskiego, tzw. rząd pułkowników.

• 

  21.04

  W Cieszynie zmarł Józef Londzin, ksiądz, działacz narodowy na Śląsku Cieszyńskim, historyk; w latach 1918–1920 przewodniczący Polskiej Rady Narodowej na Śląsku Cieszyńskim, poseł na Sejm, senator.

• 22.04

  We Lwowie urodził się Jerzy Abratowski, pianista i kompozytor, autor muzyki do wielu popularnych piosenek, m.in. „Gdy mi ciebie zabraknie”.

• 29.04

  W Warszawie urodził się Waldemar Kazanecki, kompozytor, pianista; autor muzyki do kilkuset filmów, m.in. „Hrabiny Cosel”, „Nocy i dni” oraz serialu telewizyjnego „Czarne chmury”.

• 

  30.04

  W Warszawie urodził się Zygmunt Kubiak, autor „Mitologii Greków i Rzymian”, eseista, znawca kultury antycznej.

• 

  1.05

  W Łodzi urodził się Stanisław Mikulski, aktor, odtwórca roli Hansa Klossa w serialu „Stawka większa niż życie”, wystąpił również m.in. w filmach „Kanał”, „Ewa chce spać”, „Pan Samochodzik i templariusze”.

• 

  11.05

  W Warszawie urodził się Jerzy Jarocki, reżyser teatralny; do jego najwybitniejszych spektakli należą inscenizacje dramatów Tadeusza Różewicza: „Wyszedł z domu”, „Stara kobieta wysiaduje”, „Na czworakach”, „Pułapka”; do kanonu przeszły również reżyserowane przez niego sztuki Witkacego: „Matka” i „Szewcy” oraz Sławomira Mrożka: „Tango”, „Rzeźnia”, „Garbus”, „Pieszo”, „Portret”.

• 16.05

  W Los Angeles obyła się pierwsza ceremonia wręczenia Oscarów.

• 

  16.05

  W Poznaniu otwarto Powszechną Wystawę Krajową.

• 24.05

  W Poznaniu urodził się Leszek Herdegen, aktor, literat; uczestnik Powstania Warszawskiego.

• 

  28.05

  W Poznaniu urodził się Leszek Herdegen, aktor, literat; uczestnik Powstania Warszawskiego; występował w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie, a następnie w warszawskich teatrach Studio i Powszechnym; zagrał m.in. w filmach „Kwiecień”, „Mansarda”, „Faraon”, „Potop”, a także w serialu „Stawka większa niż życie”.

• 

  1.06

  W Warszawie urodziła się Maria Bogucka, historyk, profesor Instytutu Historii PAN, autorka książki „Dzieje kultury polskiej do 1918 roku”.

• 6.06

  We Lwowie urodził się Bogusław Schaeffer, kompozytor, muzykolog, dramaturg, pedagog; należał do awangardy muzycznej; twórca dzieł m.in. „Scenariusz dla nieistniejącego, acz możliwego aktora instrumentalnego”, „Kaczo”, „Tutam”, „Zorza” oraz autor książek z zakresu teorii i historii muzyki, m.in. „Wstępu do kompozycji”, „Klasyków dodekafonii” i „Kompozytów XX wieku”.

• 

  12.06

  We Frankfurcie nad Menem w żydowskiej rodzinie od pokoleń mieszkającej w Niemczech urodziła się Anna Frank; w dniu swoich 13 urodzin, ukrywając się w okupowanym przez Niemców Amsterdamie, rozpoczęła pisanie dziennika, który stał się jednym z najważniejszych świadectw Holokaustu; zmarła w niemieckim obozie koncentracyjnym Bergen-Belsen w marcu 1945 r.

• 18.06

  W Duesseldorfie urodził się Juergen Habermas, filozof, socjolog.

• 

  20.06

  W Aleppo w Syrii odbyła się ekshumacja szczątków gen. Józefa Bema, które sprowadzono do Polski i złożono w mauzoleum w Tarnowie.

• 

  26.06

  Przed Trybunałem Stanu rozpoczął się proces ministra skarbu Gabriela Czechowicza, któremu zarzucono m.in. przekazanie z budżetu państwa do dyspozycji premiera Józefa Piłsudskiego 8 mln zł, przeznaczonych następnie na akcję wyborczą BBWR. Było to jedyne w okresie II RP postępowanie przed Trybunałem Stanu.

• 28.06

  W Poznaniu urodził się Alfred Miodowicz, przewodniczący Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych (OPZZ) w latach 1984–1991, członek Biura Politycznego KC PZPR (1986–1989).

• 

  30.06

  W Podhajcach koło Lwowa urodził się Jan Łomnicki, reżyser i scenarzysta; twórca seriali „Dom”, „Modrzejewska”, a także filmów „Akcja pod Arsenałem” i „Jeszcze tylko ten las”.

• 

  4.07

  W Warszawie urodził się Konrad Swinarski, wybitny twórca teatralny, reżyser, scenograf; w dziejach teatru zapisał się m.in. jako realizator polskich narodowych dramatów: „Dziadów” Adama Mickiewicza (1973 r.) i „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego (1974 r.), oba spektakle powstały w Starym Teatrze w Krakowie.

• 

  6.07

  Otwarto Ogród Zoologiczny w Krakowie.

• 

  9.07

  W Bystrej zmarł Julian Fałat, malarz, jeden z najwybitniejszych polskich akwarelistów; w latach 1895–1909 rektor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

• 

  13.07

  Podczas próby pierwszego polskiego przelotu przez Atlantyk w katastrofie na wyspie Faial zginął major pilot Ludwik Idzikowski. Towarzyszący mu nawigator kapitan Kazimierz Kubala został ranny.

• 

  24.07

  Wszedł w życie tzw. pakt Brianda-Kelloga (nazywany też paktem paryskim), postulujący wyrzeczenie się wojny jako instrumentu polityki narodowej.

• 

  31.07

  W Warszawie urodził się Feliks Tych, historyk, dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego w latach 1995–2007.

• 

  3.08

  W Wielichowie w Wielkopolsce urodził się Zdzisław Krzyszkowiak, lekkoatleta, dwukrotny mistrz Europy na 5 i 10 km ze Sztokholmu (1958), mistrz olimpijski w biegu na 3 km z przeszkodami z Rzymu (1960) oraz rekordzista świata na tym dystansie.

• 

  15.08

  W Równem na Wołyniu urodziła się Anna Walentynowicz, działaczka Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża; w 1980 r. członek Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej, a następnie Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność”; internowana w stanie wojennym; zginęła 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie samolotu pod Smoleńskiem.

• 

  3.09

  W Krakowie zmarł Jan Kanty Steczkowski, działacz Stronnictwa Prawicy Narodowej, minister skarbu i premier rządu utworzonego przez Radę Regencyjną (1918); po odzyskaniu niepodległości ponownie minister skarbu (1920–1921); dyrektor Polskiego Banku Krajowego, prezes Banku Gospodarstwa Krajowego.

• 7.09

  Terroryści z Ukraińskiej Organizacji Wojskowej (UWO) wysadzili w powietrze budynek dyrekcji lwowskich Targów Wschodnich.

• 

  10.09

  W Warszawie urodziła się Olga Krzyżanowska, lekarz, w czasie II wojny światowej członek Szarych Szeregów; działaczka Solidarności; w latach 1989–1991 i 1993–1997 wicemarszałek Sejmu; senator (2001–2005).

• 

  14.09

  Powstanie koalicji opozycyjnych partii centrowych i lewicowych – tzw. Centrolewu.

• 22.09

  Radio Kraków przeprowadziło pierwszą w kraju transmisję radiową meczu piłkarskiego (Wisła-Cracovia).

• 28.09

  W Warszawie urodził się Jan Matyjaszkiewicz, aktor teatralny, radiowy i telewizyjny; przez wiele lat związany z warszawskim Teatrem Ateneum.

• 

  3.10

  W Berlinie zmarł Gustav Stresemann, kanclerz Republiki Weimarskiej (1923), minister spraw zagranicznych (1923–1929); laureat Pokojowej Nagrody Nobla (1926).

• 6.10

  W Tatrach przy próbie przejścia Zamarłej Turni zginęły taterniczki Lida i Marzena Skotnicówny.

• 

  8.10

  W Krakowie zmarł Jacek Malczewski, malarz, rysownik, jego obrazy zainicjowały w młodopolskim malarstwie nurt symbolizmu.

• 9.10

  W Kobalówce koło Tarnopola urodziła się Teresa Szmigielówna, aktorka.

• 

  15.10

  W Ozorkowie urodził się Witold Sobociński, operator filmowy, wykładowca PWSFTviT w Łodzi; laureat nagrody Orła za Osiągnięcia Życia, przyznawanej przez Polską Akademię Filmową; w jego filmografii znalazły się takie dzieła jak „Wesele” czy „Ziemia obiecana” w reż. Andrzeja Wajdy.

• 

  16.10

  Ustanowiony został pierwszy międzynarodowy rekord lotniczy dla Polski; w samolocie RWD-2 piloci Franciszek Żwirko i Antoni Kocjan wznieśli się na wysokość 4004 metrów, co było rekordem w klasie samolotów o masie do 280 kg.

• 24.10

  Krach na giełdzie w Nowym Jorku – początek Wielkiego Kryzysu.

• 26.10

  W Warszawie urodziła się Wanda Chotomska, pisarka, autorka wierszy, opowiadań, widowisk teatralnych i słuchowisk radiowych dla dzieci. Napisała ponad 200 książek dla dzieci i młodzieży.

• 

  31.10

  Marszałek Sejmu Ignacy Daszyński, broniąc zasad demokracji parlamentarnej, stanowczo odmówił otwarcia sesji sejmowej w obecności ponad stu uzbrojonych oficerów towarzyszących marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu.

• 

  3.11

  W Warszawie zmarł Jan Ignacy Niecisław Baudouin de Courtenay, językoznawca; w 1922 r. wysunięty przez mniejszości narodowe, jako kandydat w wyborach prezydenta RP.

• 5.11

  W Sztokholmie urodził się Lennart Johansson, działacz piłkarski, prezydent UEFA w latach 1990–2007.

• 8.11

  W Warszawie urodził się Jan Młodożeniec, plastyk, jeden z największych twórców plakatu, projektant graficzny, malarz.

• 9.11

  W Budapeszcie urodził się Imre Kertész, pisarz, tłumacz; w czasie II wojny światowej więzień niemieckich obozów Auschwitz i Buchenwald; autor m.in. powieści „Los utracony”, „Fiasko”, „Likwidacja”; laureat literackiej Nagrody Nobla w 2002 r.

• 24.11

  W Paryżu zmarł Georges Clemenceau, premier Francji w latach 1906–1909 i 1917–1920; uczestnik konferencji paryskiej, współautor Traktatu Wersalskiego.

• 29.11

  W Warszawie odbyła się uroczysta inauguracja działalności Akademii Wychowania Fizycznego.

• 

  5.12

  W Warszawie urodził się Stanisław Bareja, reżyser filmowy, autor komedii „Miś”, „Co mi zrobisz jak mnie złapiesz”, „Poszukiwana, poszukiwany” oraz serialu „Alternatywy 4”.

• 13.12

  W Toronto urodził się Christopher Plummer, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Upadek Cesarstwa Rzymskiego”, „Noc generałów”, „Bitwa o Anglię”; w 2012 r. zdobył Oscara za kreację w komedii "Debiutanci" w reżyserii Mike'a Millsa.

• 15.12

  W Rudzieńcu koło Gliwic urodził się Tomasz Zaliwski, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Pełnia” Andrzeja Kondratiuka, „Wśród nocnej ciszy” Tadeusza Chmielewskiego i „Śmierć prezydenta” Jerzego Kawalerowicza, a także w serialu „Czterej pancerni i pies”.

• 

  18.12

  W Inowrocławiu urodził się Józef Glemp, w latach 1967–1979 osobisty sekretarz prymasa Stefana Wyszyńskiego, biskup warmiński od 1979 r.; po śmierci Prymasa Tysiąclecia w 1981 r. wyniesiony przez papieża Jana Pawła II do godności arcybiskupa metropolity gnieźnieńskiego i warszawskiego oraz prymasa Polski (1981–2009); kardynał; przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski (1981–2004).

• 

  25.12

  We Włodzimierzu Wołyńskim urodził się Jerzy Antczak, reżyser, jeden z twórców Teatru Telewizji, autor nominowanej do Oscara ekranizacji „Nocy i dni”, a także filmów „Hrabina Cosel” oraz „Chopin. Pragnienie miłości”.

• 

  26.12

  W Grudziądzu urodził się Andrzej Lam, historyk i teoretyk literatury, tłumacz.

• 26.12

  Z Francji w pierwszy rejs pod polską banderą wypłynął żaglowiec szkolny „Dar Pomorza”.

• 29.12

  Powołano rząd Kazimierza Bartla.

• 29.12

  W Stuttgarcie zmarł Wilhelm Maybach, niemiecki konstruktor, przemysłowiec, jeden z pionierów motoryzacji.