17 WRZEśNIA

• 1980 / 45 lat

  W Gdańsku przedstawiciele Międzyzakładowych Komitetów Założycielskich i Międzyzakładowych Komisji Robotniczych podjęli decyzję o utworzeniu jednego związku zawodowego pod nazwą Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”.

• 1940 / 85 lat

  W Palmirach Niemcy zamordowali 198 więźniów Pawiaka.

• 1939 / 86 lat

  W trakcie niemieckiego bombardowania Warszawy – największego od początku wojny - rozpoczął się pożar Zamku Królewskiego. Pożary ogarnęły też katedrę św. Jana Chrzciciela, kościół Świętego Krzyża na Krakowskim Przedmieściu i budynek Sejmu, zaś gmach Muzeum Narodowego został uszkodzony. Zginęło 500 osób, w tym uczestnicy niedzielnych mszy w kościołach. 

• 2022 / 3 lata

  Otwarcie kanału przez Mierzeję Wiślaną o długości 1536 metrów. Inwestycja pochłonęła ok. 2 mld zł.

• 2021 / 4 lata

  Zmarł Alfred Miodowicz, w latach 1984-1991 pierwszy przewodniczący Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych (OPZZ) - nowych struktur założonych po zlikwidowaniu przez władze "Solidarności". W 1985 wszedł w skład władz - do Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR, Rady Państwa oraz Sejmu. W listopadzie 1988 r. z własnej inicjatywy spotkał się z Lechem Wałęsą podczas transmitowanej na żywo debaty telewizyjnej. Wziął udział w rozmowach przy Okrągłym Stole.

• 2013 / 12 lat

  Sejm RP ustanowił Dzień Sybiraka.

• 2011 / 14 lat

  W Warszawie zmarł Tomasz Zygadło, reżyser, twórca filmów „Ćma”, „Odwet", „Sceny dziecięce z życia prowincji".

• 2011 / 14 lat

  W Podkowie Leśnej zmarła Magda Teresa Wójcik, aktorka, reżyserka, współzałożycielka Teatru Adekwatnego; znana m.in. z roli Łucji w filmie Janusza Zaorskiego „Matka Królów”.

• 2009 / 16 lat

  Prezydent USA Barack Obama i sekretarz obrony Robert Gates ogłosili decyzję o rezygnacji z planu umieszczenia w Polsce i Czechach baz amerykańskiej obrony antyrakietowej.

• 2009 / 16 lat

  Po przegranych eliminacjach do piłkarskich Mistrzostw Świata w RPA w atmosferze skandalu został zdymisjonowany holenderski selekcjoner reprezentacji Polski Leo Beenhakker.

• 2007 / 18 lat

  Uroczysta premiera filmu „Katyń” w reżyserii Andrzeja Wajdy.

• 1995 / 30 lat

  W Warszawie w rocznicę sowieckiej napaści na Polskę odsłonięto Pomnik Poległym i Pomordowanym na Wschodzie.

• 1994 / 31 lat

  W Londynie zmarł Karl Popper, filozof, teoretyk nauki.

• 1993 / 32 lata

  Z Wielkiej Brytanii przeniesiono na Wawel prochy Naczelnego Wodza i premiera rządu RP na uchodźstwie gen. Władysława Sikorskiego.

• 1993 / 32 lata

  Prezydent Lech Wałęsa przyjął od gen. Leonida Kowalowa meldunek o zakończeniu wycofywania wojsk rosyjskich z Polski. Ostatni żołnierze opuścili Polskę 18 września 1993 r.

• 1988 / 37 lat

  W Seulu rozpoczęły się XXIV Letnie Igrzyska Olimpijskie.

• 1980 / 45 lat

  Powołano Krajową Komisję Porozumiewawczą NSZZ „Solidarność” pod kierownictwem Lecha Wałęsy.

• 1978 / 47 lat

  W Camp David podpisano izraelsko-egipskie porozumienie pokojowe.

• 1978 / 47 lat

  Premiera serialu telewizyjnego „Lalka” w reżyserii Ryszarda Bera.

• 1973 / 52 lata

  W White Plains w stanie Nowy Jork zmarł Oskar Halecki, historyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego; od 1939 r. na emigracji; współzałożyciel, dyrektor i prezes Polskiego Instytutu Naukowego w Nowym Jorku.

• 1971 / 54 lata

  W Poznaniu odbył się pierwszy występ kabaretu TEY.

• 1971 / 54 lata

  Więzienie opuścili skazani za udział w protestach Marca `68: Jacek Kuroń, Karol Modzelewski i Maciej Kozłowski.

• 1964 / 61 lat

  Cesarz Etiopii Haile Selassie rozpoczął oficjalną wizytę w Polsce.

• 1952 / 73 lata

  W Warszawie urodził się Tomasz Borkowy, aktor, znany m.in. z roli Andrzeja Talara w telewizyjnym serialu „Dom”.

• 1952 / 73 lata

  W Szczecinie urodził się Krzysztof Kołbasiuk, aktor, znany m.in. z roli Łukasza Zbożnego w telewizyjnym serialu „Dom”.

• 1947 / 78 lat

  W lasach lubaczowskich w bunkrze oblężonym przez oddziały Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego popełnił samobójstwo Jarosław Staruch „Stiah”, sprawujący kierownictwo nad krajowym prowidem OUN-UPA, położonym na zachód od tzw. linii Curzona.

• 1944 / 81 lat

  Pod kryptonimem „Market Garden” rozpoczęła się największa operacja powietrznodesantowa II wojny światowej z udziałem m.in. Samodzielnej Brygady Spadochronowej pod dowództwem gen. Stanisława Sosabowskiego.

• 1944 / 81 lat

  W Bressanone we Włoszech urodził się Reinhold Messner, himalaista, który jako pierwszy zdobył Koronę Himalajów – wszystkie 14 ośmiotysięczników w Himalajach i Karakorum.

• 1942 / 83 lata

  Jan Piekałkiewicz ze Stronnictwa Ludowego objął urząd Delegata Rządu RP na Kraj.

• 1942 / 83 lata

  W Tczewie urodziła się Teresa Budzisz-Krzyżanowska, aktorka; wystąpiła w kilkudziesięciu filmach, m.in. w „Zmorach”, „Lawie”, „Trzech kolorach. Białym”, „Faustynie” i „Weiserze”; za rolę w filmie Magdaleny i Piotra Łazarkiewiczów „Odjazd” (1991) otrzymała nagrodę za pierwszoplanową rolę kobiecą na festiwalu w Gdyni.

• 1939 / 86 lat

  Wehrmacht wkroczył do Brześcia nad Bugiem (przekazanego kilka dni później Armii Czerwonej) oraz do Lublina.

• 1939 / 86 lat

  Wkroczenia Armii Czerwonej na terytorium Polski rząd RP nie uznał za powód do wypowiedzenia wojny, co wprowadziło dezorientację w szeregach Wojska Polskiego. Wzmocniły je słowa zawarte w dyrektywie marszałka Rydza-Śmigłego: "Z bolszewikami nie walczyć, chyba w razie natarcia z ich strony albo próby rozbrojenia oddziałów".

• 1939 / 86 lat

  Napaść ZSRR na Polskę. Naprzeciwko liczących ok. 1,5 mln żołnierzy oddziałów Armii Czerwonej stanął przede wszystkim Korpus Ochrony Pogranicza, bo większość Wojska Polskiego zaangażowana była w działaniach przeciwko Niemcom, które na Polskę napadły 1 września.

• 1939 / 86 lat

  Najwyższe władze RP - prezydent Ignacy Mościcki, marszałek Edward Rydz-Śmigły oraz premier Felicjan Sławoj-Składkowski z pozostałymi członkami rządu - opuściły terytorium Polski przez most w Kutach.

• 1939 / 86 lat

  Na Atlantyku niemiecki okręt podwodny „U 29” zatopił brytyjski lotniskowiec „Courageous”; z liczącej 1200 osób załogi zginęło 519 ludzi, wśród nich dowódca komandor William T. Makeing Jones.

• 1938 / 87 lat

  W Moskwie w ramach represji stalinowskich zamordowany został Bruno Jasieński, poeta, czołowy twórca polskiego futuryzmu, związany z ruchem komunistycznym.

• 1924 / 101 lat

  Decyzją Sztabu Generalnego WP utworzono Korpus Ochrony Pogranicza.

• 1920 / 105 lat

  W Wołkowysku urodził się Janusz Brochwicz-Lewiński, ps. Gryf, żołnierz ZWZ-AK; w czasie Powstania Warszawskiego w batalionie „Parasol”; w 2008 r. awansowany na stopień generała brygady.

• 1912 / 113 lat

  W Krakowie urodził się Stanisław Sielecki, geolog, polarnik, taternik.

• 1912 / 113 lat

  W Warszawie urodziła się Irena Kwiatkowska, aktorka, gwiazda teatru, filmu i kabaretu; na trwałe wpisała się w pamięć widzów rolami w serialach „Wojna domowa” i „Czterdziestolatek”, a także w filmach „Hallo szpicbródka”, „Lata dwudzieste… lata trzydzieste…”; występowała w kabaretach Szpak, Dudek i telewizyjnym Kabarecie Starszych Panów.

• 1912 / 113 lat

  W Krzyżowej Woli urodził się Władysław Wagner, żeglarz, pierwszy Polak, który na jachtach żaglowych opłynął kulę ziemską.

• 1902 / 123 lata

  W Warszawie urodził się Adam Aston, aktor, wokalista; wykonawca piosenek „Warszawo, moja Warszawo”, „Ach, jak przyjemnie”, „Dlaczego właśnie dziś” i „Jak trudno zapomnieć”.

• 1895 / 130 lat

  W Krakowie zmarł arcybiskup metropolita warszawski Zygmunt Szczęsny Feliński; po wybuchu Powstania Styczniowego protestował przeciwko carskim represjom; w konsekwencji skazany na 20-letnie zesłanie do Jarosławia nad Wołgą. Beatyfikowany w 2002 r.

• 1889 / 136 lat

  W Semipałatyńsku, obecnie Semej w Kazachstanie, urodził się Tadeusz Hołówko, działacz PPS, współpracownik Józefa Piłsudskiego, przedstawiciel ruchu prometejskiego; współtwórca BBWR, zwolennik dialogu z Ukraińcami oraz stworzenia federacji państw środkowo i wschodnioeuropejskich, stanowiącej przeciwwagę dla ZSRS; zastrzelony w 1931 r. przez ukraińskich nacjonalistów.

• 1863 / 162 lata

  W Dreźnie zmarł Józef Korzeniowski, dramaturg, powieściopisarz, poeta, wychowanek i wykładowca Liceum Krzemienieckiego.

• 1857 / 168 lat

  W Iżewskoje w guberni riazańskiej urodził się Konstanty Ciołkowski, rosyjski wynalazca, uczony, prowadzący badania m.in. w dziedzinie aerodynamiki; syn polskiego zesłańca.

• 1787 / 238 lat

  Konwencja filadelfijska uchwaliła Konstytucję Stanów Zjednoczonych, którą do 1790 r. ratyfikowało 13 stanów założycielskich.

• 1665 / 360 lat

  W Madrycie zmarł Filip IV Habsburg, król Hiszpanii od 1621 r.

• 1612 / 413 lat

  W Łubniach na Ukrainie urodził się książę Jeremi Wiśniowiecki, wojewoda ruski, dowódca wojsk koronnych, dążący do krwawego stłumienia powstania Chmielnickiego; jego postać uwiecznił w powieści „Ogniem i mieczem” Henryk Sienkiewicz.

• 1462 / 563 lata

  Wojna trzynastoletnia: Pod Świecinem koło Jeziora Żarnowieckiego wojska polskie pod dowództwem Piotra Dunina pokonały wojska Zakonu Krzyżackiego.

• 1374 / 651 lat

  W Koszycach król Ludwik Węgierski ogłosił pierwszy przywilej generalny dla polskiej szlachty.