Kalendarz historyczny
23 sierpnia
-
W Warszawie urodziła się Zofia Mrozowska, aktorka, pedagog warszawskiej PWST, przez wiele lat związana ze stołecznym Teatrem Współczesnym; wystąpiła w filmach „Zakazane piosenki”, „Ostatni etap”, „Miasto nieujarzmione”, „Prawo i pięść”, „Bilans kwartalny”, „Constans”, a także w serialu „Polskie drogi”.
-
W Strzałkowie koło Częstochowy zmarł Henryk Siemiradzki, malarz.
-
W Warszawie zmarła Maria Janion, historyk literatury, wykładowca, profesor nauk humanistycznych, związana m.in. z Instytutem Literackim PAN, Uniwersytetem Warszawskim i Uniwersytetem Gdańskim, autorka książek m.in. o polskim i europejskim romantyzmie.
-
W Warszawie zmarł Jerzy Kamas, aktor filmowy i teatralny, przez ponad 40 lat związany z warszawskim Teatrem Ateneum; znany m.in. z roli Stanisława Wokulskiego w serialu „Lalka”, a także z ról w serialach „Noce i dnie” oraz „Życie Kamila Kuranta”.
-
W proteście przeciwko sytuacji politycznej w ZSRS około 2 mln mieszkańców Litwy, Łotwy i Estonii utworzyło żywy łańcuch o długości ponad 600 km.
-
W Stoczni Gdańskiej Komisja Rządowa podjęła rozmowy z Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym, ich przebieg transmitowano przez zakładowy radiowęzeł.
-
Lech Wałęsa wezwał do zaprzestania represji wobec osób wspomagających strajk. W Stoczni Gdańskiej ukazał się pierwszy numer „Strajkowego Biuletynu Informacyjnego Solidarność”.
-
Rada Ministrów PRL przyjęła uchwałę „Oświadczenie Rządu PRL dotyczące reparacji wojennych”, odnoszącą się do kwestii spłaty przez Niemcy odszkodowań wojennych na rzecz Polski.
-
W Kolbuszowej koło Rzeszowa urodził się Marian Krzaklewski, przewodniczący Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” w latach 1991–2002; współzałożyciel Akcji Wyborczej „Solidarność” (1996); przewodniczący klubu poselskiego AWS (1997–2001).
-
W Warszawie urodził się Jerzy Satanowski, kompozytor, aranżer, reżyser.
-
Powstanie Warszawskie: Powstańcy zdobyli Komendę Policji na Krakowskim Przedmieściu i kościół św. Krzyża oraz gmach tzw. małej PAST-y przy ul. Piusa IX (obecnie ul. Piękna).
-
W niemieckim obozie koncentracyjnym KL Mauthausen zamordowany został Henryk Sławik, powstaniec śląski, działacz społeczny, samorządowy i polityczny, wieloletni redaktor naczelny „Gazety Robotniczej”, jeden z ponad 120 tys. polskich uchodźców wojennych, których we wrześniu 1939 r. przyjęły Węgry. Jako prezes Komitetu Obywatelskiego do Spraw Opieki nad Polskimi Uchodźcami na Węgrzech (1939–1944) został pełnomocnikiem na Węgry ministra pracy rządu RP na uchodźstwie. Dzięki pomocy Jozsefa Antalla seniora i polskich księży Sławik uratował – według Yad Vashem – ok. 5 tys. polskich Żydów uchodźców. Aresztowany przez gestapo w 1944 r., katowany nie zdradził swego węgierskiego przyjaciela J. Antalla. Odznaczony pośmiertnie medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (1990), Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (2004) oraz Orderem Orła Białego (2010).
-
Klęska wojsk niemieckich w bitwie na Łuku Kurskim, największym starciu wojsk pancernych w historii; Armia Czerwona wkroczyła do Charkowa.
-
Pakt Ribbentrop-Mołotow: w Moskwie przedstawiciele dwóch totalitarnych mocarstw – minister spraw zagranicznych III Rzeszy Joachim von Ribbentrop oraz ludowy komisarz spraw zagranicznych ZSRS, pełniący jednocześnie funkcję przewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych (premiera), Wiaczesław Mołotow – podpisali w obecności Stalina sowiecko-niemiecki pakt o nieagresji wraz z tajnym protokołem dodatkowym, zawierającym rozgraniczenie stref interesów w Europie Środkowej i Wschodniej, oznaczające faktyczny rozbiór Polski.
-
W Białymstoku urodził się Edward Linde-Lubaszenko, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Ktokolwiek wie …”, „Oko proroka”, „Piłkarski poker”, „Psy”, „Pamiętnik znaleziony w garbie”, „Róża”, a także w serialach „Droga”, „Układ krążenia”, „Kasia i Tomek”.
-
Dymisja rządu Walerego Sławka.
-
W Warszawie urodził się Włodzimierz Kotoński, kompozytor, pedagog, jeden z pierwszych twórców muzyki elektronicznej w Polsce.
-
W Kaliszu urodził się Jan Batory, reżyser, scenarzysta, autor filmów „Podhale w ogniu”, „O dwóch takich, co ukradli księżyc”, „Lekarstwo na miłość”, „Con amore” i „Karino”.
-
W Płocku zmarła Maria Franciszka Kozłowska, założycielka wspólnoty mariawitów.
-
Wybuchło Powstanie Sejneńskie – oddziały suwalskiego okręgu POW zajęły zbrojnie Sejny i inne miejscowości powiatu sejneńskiego; walki polsko-litewskie ustały 28 sierpnia, po interwencji Wojska Polskiego.
-
W Sanoku urodził się Zdzisław Peszkowski, harcmistrz, kapelan Rodzin Katyńskich; uczestnik kampanii 1939 r., więzień sowieckiego obozu jenieckiego w Kozielsku; po opuszczeniu ZSRS oficer 1. Pułku Ułanów Krechowieckich w 2. Korpusie Polskim dowodzonym przez gen. Władysława Andersa.
-
W Warszawie zmarł Sokrates Starynkiewicz, rosyjski generał, prezydent Warszawy w latach 1875–1892, zasłużony dla rozwoju miasta, m.in. budową nowoczesnych wodociągów i kanalizacji.
-
W Nałęczowie zmarł Michał Elwiro Andriolli, rysownik, ilustrator, malarz, przedstawiciel romantyzmu; uczestnik Powstania Styczniowego, emisariusz Komitetu Emigracji Polskiej.
-
W Warszawie urodził się Wacław Szymanowski, rzeźbiarz, malarz.
-
Naczelnik insurekcji Tadeusz Kościuszko powołał Sąd Kryminalny Wojskowy, który rozpatrywał sprawy osób podejrzanych o zdradę narodu oraz działanie na szkodę powstania.
-
W Rakowie urodził się Stanisław Lubieniecki, astronom, historyk, działacz ariański.
-
W Londynie stracony został William Wallace, przywódca szkockiego powstania przeciwko Anglii; jego postać spopularyzował w filmie „Waleczne serce” („Braveheart”) Mel Gibson – reżyser i odtwórca głównej roli.
-
Dowódca germańskich najemników w służbie Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego Odoaker obalił cesarza Romulusa Augustulusa. Akt ten oznaczał kres Cesarstwa Rzymskiego na zachodzie.