Kalendarz dat

1794

• 7.01

  Rada Nieustająca zniosła order Virtuti Militari i zakazała noszenia orderów przyznanych dotychczas.

• 

  21.02

  Pod naciskiem posła rosyjskiego Igelstroma Rada Nieustająca uchwaliła redukcję stanu armii polskiej o połowę i przymusowe wcielenie zwolnionych ze służby do armii pruskiej i rosyjskiej. 

• 

  1.03

  W Warszawie w Teatrze Narodowym odbyła się premiera pierwszej polskiej opery Wojciecha Bogusławskiego i Jana Stefaniego „Cud mniemany, czyli krakowiacy i górale”; dzieło zaginęło i zostało odnalezione dopiero w 1929 r. przez Leona Schillera, który okrzyknął je „polską operą narodową”.

• 

  14.03

  W Tarnowie urodził się Józef Bem, uczestnik wojny 1812–1813 i Powstania Listopadowego; w czasie Wiosny Ludów dowódca rewolucyjnego Wiednia; podczas powstania węgierskiego (1848–1849) stał na czele wojsk w Siedmiogrodzie, a następnie był naczelnym wodzem armii węgierskiej; po upadku powstania służył w armii tureckiej jako Murat Pasza.

• 

  24.03

  Na Rynku Głównym w Krakowie Tadeusz Kościuszko złożył uroczystą przysięgę, ogłaszając tym samym akt powstania narodowego, znanego w historii jako Insurekcja Kościuszkowska.

• 

  4.04

  W bitwie pod Racławicami powstańcy dowodzeni przez Tadeusza Kościuszkę pokonali wojska rosyjskie gen. Aleksandra Tormasowa; w bitwie wsławili się kosynierzy, a do narodowej legendy przeszedł Bartosz Głowacki.

• 

  8.04

  Za zasługi w bitwie pod Racławicami naczelnik insurekcji Tadeusz Kościuszko mianował Bartosza Głowackiego chorążym regimentu grenadierów krakowskich.

• 

  17.04

  Powstanie Kościuszkowskie: w Warszawie wybuchła insurekcja, wojska rosyjskie stacjonujące w stolicy zostały pobite i wyparte z miasta; wśród dowódców stołecznych walk wyróżnił się radny miasta, szewc Jan Kiliński.

• 

  22.04

  Powstanie Kościuszkowskie: w Wilnie pod wodzą płk. Jakuba Jasińskiego wybuchła insurekcja.

• 

  25.04

  W Wilnie jako zdrajca powieszony został Szymon Kossakowski, generał, hetman wielki litewski od 1793 r.; stronnik Rosji, organizator konfederacji targowickiej na Litwie.

• 

  26.04

  Ukazało się pierwsze wydanie „Gazety Wolnej Warszawskiej”, oficjalnego organu władz Powstania Kościuszkowskiego.

• 

  27.04

  Insurekcja Kościuszkowska: wojska litewskie odniosły zwycięstwo nad oddziałami rosyjskimi w bitwie pod Niemenczynem koło Wilna.

• 

  7.05

  W obozie pod Połańcem naczelnik insurekcji Tadeusz Kościuszko ogłosił uniwersał połaniecki – dokument dot. poprawy warunków życia chłopów, mający zachęcić ich do wstępowania do armii powstańczej.

• 

  9.05

  Insurekcja Kościuszkowska: W Warszawie powieszeni zostali z wyroku sądu kryminalnego przywódcy konfederacji targowickiej: biskup inflancki Józef Kazimierz Kossakowski, hetman wielki koronny Piotr Ożarowski, marszałek Rady Nieustającej Józef Ankwicz i hetman polny litewski Józef Zabiełło.

• 

  13.05

  Insurekcja Kościuszkowska: w warownym obozie pod Połańcem wojska Naczelnika Siły Zbrojnej Tadeusza Kościuszki odparły atak oddziałów rosyjskich gen. mjr. Fiodora Denisowa.

• 

  6.06

  Pod Szczekocinami wojska dowodzone przez Tadeusza Kościuszkę zostały pokonane przez połączone siły armii rosyjskiej i pruskiej; w bitwie zginął m.in. Bartosz Głowacki.

• 15.06

  Insurekcja Kościuszkowska: wojska pruskie sprzymierzone z wojskami rosyjskimi zajęły Kraków.

• 

  17.06

  Insurekcja Kościuszkowska: Rada Najwyższa Narodowa powołała Sąd Najwyższy Kryminalny, którego zadaniem było osądzenie członków Targowicy i innych współpracowników Rosjan. 

• 27.06

  W Wiedniu zmarł Wenzel von Kaunitz, kanclerz Austrii w latach 1753–1792; inspirator udziału monarchii habsburskiej w I rozbiorze Rzeczypospolitej.

• 

  28.06

  W Warszawie w czasie insurekcji doszło do krwawych rozruchów; z inspiracji jakobinów warszawski lud zaatakował więzienia i dokonał samosądu nad targowiczanami; powieszono m.in. biskupa wileńskiego Ignacego Massalskiego oraz kasztelana przemyskiego Antoniego Czetwertyńskiego.

• 

  30.06

  W Paryżu została zgilotynowana polska księżna Rozalia Lubomirska. Jakobini oskarżyli ją o udział w spisku przeciwko rewolucji.

• 

  1.07

  Ukazało się pierwsze wydanie „Gazety Rządowej”, oficjalnego organu prasowego władz Insurekcji Kościuszkowskiej.

• 13.07

  Insurekcja Kościuszkowska: początek oblężenia Warszawy przez wojska rosyjskie i pruskie.

• 19.07

  Insurekcja Kościuszkowska: początek dwudniowego nieudanego szturmu Rosjan na Wilno.

• 1.08

  Pod Słonimem koło Grodna rozpoczęła się dwudniowa bitwa pomiędzy wojskami Insurekcji Kościuszkowskiej dowodzonymi gen. Karola Sierakowskiego a wojskami rosyjskimi, zakończona zwycięstwem Polaków i Litwinów.

• 

  12.08

  W Warszawie zmarł książę Michał Poniatowski, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski od 1785 r.

• 12.08

  Insurekcja Kościuszkowska: wojska rosyjskie zdobyły Wilno.

• 16.08

  Władze insurekcji kościuszkowskiej w Warszawie wprowadziły do obiegu pierwsze polskie banknoty.

• 21.08

  Insurekcja Kościuszkowska: w Wielkopolsce wybuchło antypruskie powstanie.

• 

  23.08

  Naczelnik insurekcji Tadeusz Kościuszko powołał Sąd Kryminalny Wojskowy, który rozpatrywał sprawy osób podejrzanych o zdradę narodu oraz działanie na szkodę powstania.

• 6.09

  Insurekcja Kościuszkowska: zakończyło się nieudane rosyjsko-pruskie pierwsze oblężenie Warszawy.

• 18.09

  Insurekcja Kościuszkowska: Rada Najwyższa Narodowa postanowiła zamienić pospolite ruszenie włościan na pobór 1 rekruta z 10 domów i konia jezdnego z 50 domów.

• 

  2.10

  Insurekcja Kościuszkowska: wojska dowodzone przez gen. Jana Henryka Dąbrowskiego pokonały wojska pruskie w bitwie pod Bydgoszczą.

• 

  10.10

  Insurekcja Kościuszkowska: klęska powstańców w bitwie z wojskami rosyjskimi pod Maciejowicami; w walkach zginęło ok. 4 tys. powstańców; ranny Tadeusz Kościuszko dostał się do rosyjskiej niewoli.

• 

  12.10

  Po klęsce bitwy pod Maciejowicami i dostaniu się do niewoli rosyjskiej Tadeusza Kościuszki naczelnikiem insurekcji został Tomasz Wawrzecki.

• 

  4.11

  W walce z wojskami rosyjskimi na warszawskiej Pradze zginął gen. Jakub Jasiński; przywódca insurekcji w Wilnie w 1794 r.; poeta, satyryk, bajkopisarz, autor utworów politycznych o charakterze rewolucyjnym. Tego samego dnia wojska rosyjskie wymordowały od 13 do 20 tys. mieszkańców Pragi.

• 

  5.11

  Powstanie Kościuszkowskie: kapitulacja Warszawy.

• 9.11

  Powstanie Kościuszkowskie: wojska rosyjskie wkroczyły do Warszawy.

• 

  16.11

  Koniec Insurekcji Kościuszkowskiej; pod Radoszycami nastąpiło rozwiązanie oddziałów powstańczych (dowodzonych przez Tomasza Wawrzeckiego po tym, jak do rosyjskiej niewoli pod Maciejowicami dostał się Tadeusz Kościuszko) i kapitulacja przed gen. Fiodorem Denisowem.

• 20.11

  Został ochrzczony (dzień urodzin nieznany) Jan Feliks Piwarski, malarz i grafik.