Kalendarz dat

1989

• 

  1.01

  Zniesiono kartki na benzynę, asygnaty na samochody i reglamentację węgla dla odbiorców indywidualnych.

• 4.01

  W Klarysewie pod Warszawą doszło do spotkania przedstawicieli władz PRL i Kościoła katolickiego.

• 4.01

  W Warszawie zmarł Kazimierz Brusikiewicz, aktor teatralny i filmowy; zagrał m.in. w filmach „Zakazane piosenki”, „Skarb”, „Irena do domu”, „Żołnierz królowej Madagaskaru”, „Klub kawalerów”.

• 6.01

  Spotkanie Stanisława Cioska z Tadeuszem Mazowieckim i księdzem Alojzym Orszulikiem dotyczące możliwości zmian ustrojowych i ponownej legalizacji „Solidarności”.

• 6.01

  W budynku KC PZPR doszło do spotkania sekretarza KC Leszka Millera z młodzieżą, m.in. przedstawicielami nielegalnego NZS-u.

• 

  12.01

  W Warszawie zmarł Zygmunt Huebner, reżyser, aktor, pedagog; dyrektor Starego Teatru w Krakowie i Teatru Powszechnego w Warszawie.

• 

  16.01

  W Warszawie rozpoczęła się druga część obrad X Plenum KC PZPR. Po burzliwych dyskusjach, dotyczących podjęcia rozmów z Solidarnością, przyjęto uchwałę w sprawie pluralizmu politycznego i związkowego.

• 

  20.01

  W Warszawie zmarł Józef Cyrankiewicz – najdłużej urzędujący premier PRL, sprawujący swoją funkcję 21 lat; współodpowiedzialny za stalinowski terror, a także krwawe represje wobec protestujących robotników w 1956 r. i w 1970 r.

• 

  21.01

  Na plebanii kościoła św. Karola Boromeusza w Warszawie odnaleziono zwłoki zamordowanego księdza proboszcza Stefana Niedzielaka – związanego z opozycją, byłego kapelana Armii Krajowej, a następnie Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, twórcy Narodowego Sanktuarium Pomordowanych na Wschodzie na Powązkach, współzałożyciela i opiekuna wspólnoty Rodzina Katyńska; sprawcy zbrodni pozostali nieznani.

• 

  27.01

  W willi MSW w podwarszawskiej Magdalence doszło do spotkania Lecha Wałęsy i gen. Czesława Kiszczaka, na którym ustalono procedurę obrad Okrągłego Stołu, ich zakres oraz termin rozpoczęcia.

• 

  28.01

  W Daytona Beach na Florydzie zmarła Halina Konopacka, lekkoatletka, zdobywczyni pierwszego złotego medalu olimpijskiego dla Polski – w 1928 r. wygrała konkurs rzutu dyskiem podczas igrzysk w Amsterdamie; we wrześniu 1939 r. uczestniczyła w ewakuacji za granicę złota ze skarbca Banku Polskiego.

• 28.01

  W Moskwie zakończyła się konferencja założycielska Stowarzyszenia MEMORIAŁ, po której rozpoczęło ono oficjalną działalność; MEMORIAŁ jest niezależną organizacją zajmującą się opisywaniem i dokumentowaniem komunistycznych represji oraz ochroną praw człowieka w Rosji i krajach byłego ZSRS; w Polsce od początku lat 90. głównym partnerem Stowarzyszenia jest Ośrodek KARTA.

• 

  30.01

  W Białymstoku znaleziono zwłoki księdza Stanisława Suchowolca, przyjaciela księdza Jerzego Popiełuszki, związanego z Solidarnością; według oficjalnego komunikatu zmarł w wyniku zatrucia tlenkiem węgla.

• 4.02

  W Warszawie rozpoczął się III Kongres Konfederacji Polski Niepodległej, który po kilku godzinach został przerwany przez interwencję milicji. 

• 

  6.02

  W Warszawie, w Pałacu Namiestnikowskim, będącym siedzibą Urzędu Rady Ministrów, rozpoczęły się obrady okrągłego stołu, które zapoczątkowały upadek komunizmu i przemiany polityczne w Polsce oraz w całej Europie Środkowo-Wschodniej.

• 6.02

  W Katowicach zmarł Antoni Łaciak, skoczek narciarski, zdobywca srebrnego medalu na mistrzostwach świata w Zakopanem (1962); olimpijczyk z Innsbrucku.

• 

  12.02

  Powstał Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej (ZHR).

• 

  15.02

  Sejm przyjął ustawę o ustanowieniu 11 listopada Narodowego Święta Niepodległości.

• 17.02

  Demonstracje studentów w Krakowie, Białymstoku, Gdańsku, Poznaniu i Warszawie z okazji ósmej rocznicy rejestracji NZS. 

• 

  21.02

  W Krakowie i Warszawie odbyły się studenckie manifestacje w obronie więzionego Vaclava Havla.

• 24.02

  W Krakowie doszło do starć pomiędzy zmierzającymi w stronę siedziby władz miejskich studentami a milicją. Rannych zostało 74 milicjantów, liczba manifestantów, którzy odnieśli obrażenia nie została ustalona.

• 

  25.02

  W Jastrzębiu odbył się Kongres Opozycji Antyustrojowej, w którym uczestniczyli przeciwnicy negocjacji z władzami komunistycznymi, m.in. przedstawiciele KPN, PPS-Rewolucja Demokratyczna, Solidarności Walczącej, Ruchu „Wolność i Pokój” oraz Grupy Roboczej Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”; ponad 120 uczestników spotkania zatrzymała SB.

• 

  2.03

  Rozpoczęła się druga tura rozmów w Magdalence pomiędzy przedstawicielami władz PRL a NSZZ „Solidarność”.

• 

  6.03

  W Krakowie urodziła się Agnieszka Radwańska, tenisistka, finalistka Wimbledonu (2012), najwyżej notowana Polka w historii rankingu WTA.

• 15.03

  W życie weszło nowe prawo dewizowe, legalizujące prywatny handel walutą.

• 15.03

  Powstało Stowarzyszenie Łemków.

• 17.03

  W Warszawie zmarł Marek Bliziński, gitarzysta, kompozytor jazzowy.

• 

  28.03

  W Warszawie zmarła Ludwika Nitschowa, rzeźbiarka, autorka m.in. warszawskiego pomnika Syreny.

• 31.03

  Premiera filmu „Piłkarski poker” w reżyserii Janusza Zaorskiego.

• 2.04

  W Poznaniu milicja brutalnie rozpędziła uczestników pokojowej manifestacji przeciwko budowie elektrowni atomowej w Klempiczu.

• 3.04

  Podczas negocjacji w Magdalence osiągnięto porozumienie w sprawie kompetencji prezydenta PRL oraz relacji pomiędzy Sejmem a Senatem; uzgodniono także kwestię podziałów mandatów w przyszłym Sejmie.

• 

  5.04

  Po dwóch miesiącach negocjacji nastąpiło podpisanie porozumień i uroczyste posiedzenie plenarne zamykające obrady Okrągłego Stołu; wydarzenie zapoczątkowało demokratyzację życia politycznego w Polsce i pokojowe przemiany w państwach bloku wschodniego.

• 

  7.04

  Sejm uchwalił „Ustawę o zmianie Konstytucji PRL”, wprowadzającą m.in. zapisy o Senacie, urzędzie prezydenta oraz ordynacjach wyborczych do Sejmu i Senatu, a także „Prawo o stowarzyszeniach”.

• 8.04

  Weszła w życie tzw. nowela kwietniowa Konstytucji PRL, zakładająca przywrócenie Senatu i urzędu prezydenta.

• 

  8.04

  Zgodnie z wolą Krajowej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność” kierownictwo kampanii wyborczej do parlamentu objął Komitet Obywatelski „Solidarność”.

• 

  17.04

  Sąd Wojewódzki w Warszawie ponownie zarejestrował NSZZ „Solidarność” z siedzibą w Gdańsku.

• 

  18.04

  W czasie spotkania Lecha Wałęsy i gen. Czesława Kiszczaka podjęto decyzję o powołaniu Komisji Porozumiewawczej, mającej czuwać nad wykonywaniem porozumień zawartych przy Okrągłym Stole.

• 

  20.04

  Sąd Wojewódzki w Warszawie zarejestrował NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych.

• 

  23.04

  Na spotkaniu Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w Warszawie zatwierdzono listy wyborcze do Sejmu i Senatu oraz przyjęto program wyborczy Komitetu.

• 

  23.04

  W Waszyngtonie zmarł Stefan Korboński, w czasie II wojny światowej kierownik Walki Cywilnej ZWZ-AK, następnie szef Oporu Społecznego w Kierownictwie Walki Podziemnej; w marcu 1945 r., po aresztowaniu przez NKWD Jana Stanisława Jankowskiego, objął obowiązki Delegata Rządu na Kraj.

• 27.04

  W Warszawie zmarł Leopold Buczkowski, pisarz, malarz, grafik.

• 28.04

  Pierwsza audycja Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w Polskim Radiu.

• 29.04

  W Stoczni Gdańskiej z Lechem Wałęsą spotkali się kandydaci na posłów i senatorów z ramienia Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”.

• 1.05

  W Warszawie zmarł Edward Ochab, działacz komunistyczny, I sekretarz KC PZPR w 1956 r., przewodniczący Rady Państwa w latach 1964–1968.

• 

  8.05

  Ukazał się pierwszy numer „Gazety Wyborczej”.

• 9.05

  W telewizji nadana została pierwsza audycja wyborcza Studia „Solidarność”.

• 10.05

  Lech Wałęsa odebrał w Strasburgu Europejską Nagrodę Praw Człowieka.

• 16.05

  W Krakowie doszło do gwałtownych starć milicji z młodzieżą uczestniczącą w manifestacjach zorganizowanych przez KPN, NZS, Federację Młodzieży Walczącej i Ruch WiP.

• 22.05

  W Berlinie podpisana została umowa o wytyczeniu granicy w Zatoce Pomorskiej pomiędzy Polską a NRD.

• 22.05

  Premiera filmu „Sztuka kochania” w reżyserii Jacka Bromskiego.

• 23.05

  W Warszawie zmarł Jerzy Bossak, reżyser filmów dokumentalnych, dziennikarz, pedagog.

• 

  23.05

  Sąd Wojewódzki w Warszawie odmówił rejestracji NZS.

• 

  27.05

  Na przełęczy Lho-La pod Everestem (8850 m) w lawinie zginęli polscy himalaiści: Zygmunt Andrzej Heinrich, Wacław Otręba, Mirosław Dąsal i Mirosław Gardzielewski, następnego dnia w wyniku odniesionych obrażeń zmarł Eugeniusz Chrobak.

• 

  31.05

  W Warszawie powołano Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, prezesem został Jan Józef Szczepański; legitymację nr 1 otrzymał Czesław Miłosz.

• 

  2.06

  Ukazał się pierwszy numer reaktywowanego „Tygodnika Solidarność” pod redakcją Tadeusza Mazowieckiego; tygodnik ukazywał się od kwietnia 1981 r. do wprowadzenia stanu wojennego 13 grudnia 1981 r.; następnie tygodnik został zawieszony przez władze komunistyczne, a część jego dziennikarzy została internowana.

• 2.06

  Premiera filmu „Stowarzyszenie umarłych poetów” w reżyserii Petera Weira.

• 4.06

  W nocy z 3 na 4 czerwca na placu Tiananmen w Pekinie armia chińska dokonała krwawej pacyfikacji studenckiego protestu, którego uczestnicy domagali się demokratyzacji systemu politycznego oraz walki z korupcją; liczba ofiar masakry dokonanej przez wojsko szacowana jest na kilka tysięcy.

• 4.06

  W Świebodzicach na Dolnym Śląsku urodził się Paweł Fajdek, polski lekkoatleta, mistrz świata w rzucie młotem.

• 

  4.06

  Przeprowadzono pierwszą turę wyborów do Sejmu i Senatu, na zasadach ustalonych podczas obrad Okrągłego Stołu; zakończyła się ona zwycięstwem „Solidarności”, którego konsekwencją był upadek komunizmu i przemiany polityczne nie tylko w Polsce, ale również w całej Europie Środkowo-Wschodniej.

• 

  18.06

  Odbyła się druga tura wyborów parlamentarnych; do urn wyborczych udało się 25 proc. uprawnionych do głosowania; ostatecznie kandydaci Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” zdobyli w czerwcowych wyborach wszystkie spośród 161 mandatów, które mogli uzyskać w Sejmie oraz 99 mandatów na 100 w Senacie; łącznie 260 miejsc w 560 osobowym Zgromadzeniu Narodowym.

• 20.06

  W Warszawie zmarł George Bidwell, brytyjski pisarz, autor powieści historycznych.

• 

  22.06

  W Warszawie zmarła Halina Mikołajska, aktorka, związana m.in. z Teatrem Narodowym w Warszawie, pedagog warszawskiej PWST; działaczka opozycji demokratycznej, członek Komitetu Samoobrony Społecznej KOR, internowana w stanie wojennym.

• 

  23.06

  Ukonstytuował się Obywatelski Klub Parlamentarny (OKP), jego przewodniczącym został Bronisław Geremek.

• 29.06

  W Warszawie zmarł prof. Grzegorz Białkowski, fizyk, poeta, profesor i rektor Uniwersytetu Warszawskiego; uczestnik obrad okrągłego stołu; w wyborach 4 czerwca 1989 r. wybrany senatorem z list Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”.

• 

  30.06

  W Warszawie odbyła się demonstracja pod hasłem „Jaruzelski – musi odejść”. Podczas demonstracji brutalnie interweniowały oddziały ZOMO.

• 

  3.07

  W „Gazecie Wyborczej” ukazał się artykuł Adama Michnika „Wasz prezydent, nasz premier”.

• 

  4.07

  Inauguracyjne posiedzenie Sejmu i Senatu.

• 

  9.07

  Początek wizyty w Polsce prezydenta USA Georga Busha.

• 

  11.07

  W Krynicy Morskiej znaleziono zwłoki ks. Sylwestra Zycha, katolickiego duchownego, związanego z opozycją demokratyczną; w 1982 r. skazany został na cztery lata więzienia za próbę obalenia siłą ustroju PRL; od 1986 r. był kapelanem KPN; śledztwo nie doprowadziło do ujawnienia sprawców zabójstwa.

• 

  14.07

  W Warszawie zmarł Artur Sandauer, prozaik, krytyk literacki, tłumacz, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, propagator twórczości Witolda Gombrowicza i Brunona Schulza, sygnatariusz Listu 34, autor „Śmierci liberała”, „Bez taryfy ulgowej”, „Bóg, Szatan, Mesjasz i…?”.

• 

  15.07

  W Lublinie zmarła Maria Kuncewiczowa, pisarka, autorka „Dwóch księżyców” i „Cudzoziemki”, laureatka Złotego Wawrzynu Polskiej Akademii Literatury.

• 16.07

  Zmarł Herbert von Karajan, jeden z najwybitniejszych dyrygentów XX wieku.

• 

  17.07

  Nawiązanie stosunków dyplomatycznych pomiędzy PRL a Stolicą Apostolską.

• 

  19.07

  Zgromadzenie Narodowe wybrało gen. Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta.

• 

  19.07

  W Londynie zmarł Prezydent RP na uchodźstwie Kazimierz Sabbat. Tego samego dnia jako nowy prezydent zaprzysiężony został Ryszard Kaczorowski.

• 

  29.07

  W czasie obradującego w Warszawie XIII Plenum KC PZPR gen. Wojciech Jaruzelski, wybrany kilka dni wcześniej na urząd Prezydenta PRL, złożył rezygnację ze stanowiska I sekretarza KC PZPR. Jego następcą został Mieczysław F. Rakowski.

• 

  1.08

  W Warszawie na placu Krasińskich odsłonięto Pomnik Powstania Warszawskiego.

• 

  1.08

  Na terenie całej Polski zniesiono kartki na mięso i jego przetwory.

• 2.08

  Sejm powołał gen. Czesława Kiszczaka na stanowisko premiera.

• 2.08

  Sejm PRL powołał Komisję Nadzwyczajną do Zbadania Działalności MSW; jej przewodniczącym wybrany został Jan Rokita z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego (OKP).

• 

  7.08

  Oświadczenie Lecha Wałęsy w sprawie koalicji rządowej Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego.

• 14.08

  W Warszawie zmarł Alfons Karny, rzeźbiarz.

• 

  17.08

  Lech Wałęsa wspólnie z liderami Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego przekazał prezydentowi Wojciechowi Jaruzelskiemu informację o zawiązaniu koalicji Solidarności z ZSL i SD, zgłaszając jednocześnie kandydaturę Tadeusza Mazowieckiego na stanowisko premiera.

• 17.08

  Sejm powołał Komisję Nadzwyczajną do Zbadania Działalności MSW pod przewodnictwem posła Jana Rokity. Jej głównym celem było ustalenie okoliczności zbrodni popełnianych przez funkcjonariuszy MSW w czasie stanu wojennego.

• 18.08

  Premiera filmu „Konsul” w reżyserii Mirosława Borka, opartego na prawdziwej historii Czesława Śliwy, fałszerza i hochsztaplera z okresu PRL.

• 

  19.08

  Prezydent Wojciech Jaruzelski powierzył misję tworzenia rządu Tadeuszowi Mazowieckiemu; nowemu premierowi poparcia udzieliła Krajowa Komisja Wykonawcza NSZZ „Solidarność”.

• 

  23.08

  W proteście przeciwko sytuacji politycznej w ZSRS około 2 mln mieszkańców Litwy, Łotwy i Estonii utworzyło żywy łańcuch o długości ponad 600 km.

• 

  24.08

  Sejm powołał na stanowisko prezesa Rady Ministrów Tadeusza Mazowieckiego – pierwszego niekomunistycznego premiera w Polsce od czasu zakończenia II wojny światowej.

• 25.08

  Premiera filmu „Stan wewnętrzny” w reżyserii Krzysztofa Tchórzewskiego.

• 

  25.08

  W Paryżu zmarł Roman Palester, kompozytor, autor muzyki do wielu filmów, m.in. „Zakazanych piosenek”; kierownik audycji kulturalnych w Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.

• 26.08

  Papież Jan Paweł II mianował biskupa Józefa Kowalczyka nuncjuszem apostolskim w Polsce. Był to pierwszy po II wojnie światowej tej rangi przedstawiciel Stolicy Apostolskiej w Polsce.

• 28.08

  W Warszawie zmarł Jerzy Hryniewiecki, architekt, urbanista, jeden z projektantów Stadionu Dziesięciolecia w Warszawie.

• 

  1.09

  Na Florydzie zmarł Tadeusz Sendzimir, inżynier, wynalazca z dziedziny metalurgii, patron huty w Krakowie.

• 

  1.09

  W wypadku samochodowym w USA zginął Kazimierz Deyna, jeden z najwybitniejszych polskich piłkarzy; zawodnik ŁKS Łódź, Legii Warszawa, Manchesteru City i San Diego Sockers; w reprezentacji Polski wystąpił 97 razy, strzelił 41 goli; na mistrzostwach świata w RFN w 1974 r. wspólnie z drużyną zajął trzecie miejsce, złoty medalista olimpijski z Monachium w 1972 r. i srebrny z Montrealu w 1976 r.

• 2.09

  W Opocznie urodził się Adam Kszczot, lekkoatleta, złoty medalista mistrzostw Europy w Zurychu (2014) w biegu na 800 m.

• 

  7.09

  Zlikwidowano Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej (ZOMO), zastępując je Oddziałami Prewencji.

• 

  12.09

  Sejm powołał rząd Tadeusza Mazowieckiego, pierwszego niekomunistycznego prezesa Rady Ministrów w Polsce od zakończenia II wojny światowej.

• 

  18.09

  W Warszawie zmarła Aleksandra Śląska, aktorka, wieloletni pedagog warszawskiej PWST; znana m.in. z ról w filmach: „Ostatni etap”, „Pasażerka” oraz z serialu „Królowa Bona”.

• 19.09

  W Warszawie podpisano umowy między Polską a Wspólnotami Europejskimi w sprawie handlu oraz współpracy gospodarczej.

• 

  22.09

  Izba Wojskowa Sądu Najwyższego uchyliła wyrok wobec Zdzisława Najdera, skazanego w 1983 r. na karę śmierci.

• 

  22.09

  Decyzją Sądu Najwyższego Niezależne Zrzeszenie Studentów (NZS), zdelegalizowane po wprowadzeniu stanu wojennego, zostało ponownie zarejestrowane.

• 29.09

  Premiera filmu „Jeniec Europy” w reżyserii Jerzego Kawalerowicza.

• 29.09

  Pod Raciborzem w wypadku samochodowym zginęli twórcy programu „Sonda” – Zdzisław Kamiński i Andrzej Kurek.

• 

  1.10

  W Warszawie zmarł Witold Rowicki, dyrygent, pedagog, wieloletni dyrektor artystyczny Filharmonii Narodowej w Warszawie.

• 

  4.10

  W Warszawie zmarł Edmund Osmańczyk, dziennikarz, publicysta, politolog; w latach 30. redaktor pisma „Młody Polak w Niemczech”; do 1939 r. kierował Centralą Prasową Związku Polaków w Niemczech; w czasie wojny w konspiracyjnym radiu; podczas Powstania Warszawskiego nadawał audycje „Dzień walki”; jako korespondent relacjonował konferencję w Poczdamie i Proces Norymberski; poseł na Sejm PRL; senator I kadencji z ramienia Komitetu Obywatelskiego. 

• 6.10

  Lech Wałęsa powołał senatora Jarosława Kaczyńskiego na stanowisko redaktora naczelnego „Tygodnika Solidarność”.

• 8.10

  W Krakowie zmarł prof. Emanuel Rostworowski, historyk.

• 9.10

  Premiera filmu „Kornblumenblau” w reżyserii Leszka Wosiewicza.

• 9.10

  Prokurator generalny PRL Józef Żyta wystąpił do prokuratora generalnego ZSRS o wszczęcie śledztwa w sprawie zbrodni katyńskiej.

• 15.10

  W Warszawie zmarł Michał Rola-Żymierski (pierwotnie Łyżwiński), żołnierz Legionów Polskich, generał WP; w 1927 r. skazany za nadużycie finansowe, zdegradowany i wydalony z wojska; po wyjściu z więzienia nawiązał współpracę z sowieckim wywiadem; od 1943 r. doradca wojskowy Sztabu Głównego GL, następnie dowódca AL (1944). W latach 1944–1947 naczelny dowódca WP; od 1945 r. marszałek Polski; w 1946 r. stanął na czele Państwowej Komisji Bezpieczeństwa, koordynującej działania przeciwko środowiskom niepodległościowym. W 1953 r. aresztowany; w 1955 r. zwolniony z więzienia.

• 20.10

  Zmarł Jerzy Wittlin, pisarz i wydawca, wieloletni szef „Iskier”, autor felietonów oraz popularnej serii „wademeków”, np. grafomana czy petenta. Kierował oficyną Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe. Urodził się 9 stycznia 1925 roku.

• 

  24.10

  Podczas wejścia na Lhotse (8516 m) nową drogą, przez niezdobytą wówczas południową ścianę, zginął Jerzy Kukuczka, drugi człowiek na świecie, po Reinholdzie Messnerze, który zdobył Koronę Himalajów i Karakorum.

• 28.10

  W Pradze władze komunistyczne brutalnie spacyfikowały uliczną demonstrację, której uczestnicy domagali się m.in. uwolnienia więźniów politycznych.

• 28.10

  Powstało Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe (ZChN), ugrupowanie polityczne wywodzące się z ruchu solidarnościowego, nawiązujące do przedwojennych tradycji narodowodemokratycznych i chrześcijańskiej demokracji. Pierwszym przewodniczącym partii został Wiesław Chrzanowski.

• 30.10

  Premiera filmu „300 mil do nieba” w reżyserii Macieja Dejczera.

• 4.11

  W Berlinie Wschodnim na Alexanderplatz odbyła się manifestacja, której uczestnicy domagali się demokratycznych reform; wzięło w niej udział około 500 tys. osób.

• 5.11

  W Nowym Jorku zmarł Władimir Horowitz, jeden z najwybitniejszych pianistów XX wieku, urodzony w Berdyczowie.

• 

  9.11

  Upadek muru berlińskiego; władze Niemieckiej Republiki Demokratycznej otworzyły granice z Berlinem Zachodnim.

• 9.11

  Kanclerz RFN Helmut Kohl rozpoczął wizytę w Polsce. Podpisano umowę o dwustronnej współpracy naukowo-technicznej, zaś w Krzyżowej doszło do historycznego pojednania z udziałem Tadeusza Mazowieckiego.

• 

  12.11

  W Krzyżowej na Dolnym Śląsku odprawiona została Msza Pojednania z udziałem premiera Tadeusza Mazowieckiego i kanclerza Helmuta Kohla.

• 

  12.11

  W Rzymie papież Jan Paweł II kanonizował Adama Chmielowskiego, Brata Alberta, zakonnika, malarza, założyciela zgromadzeń zakonnych albertynów i albertynek oraz przytulisk dla bezdomnych; uczestnika Powstania Styczniowego.

• 

  15.11

  Lech Wałęsa wygłosił przemówienie w Kongresie USA.

• 

  16.11

  W Warszawie przystąpiono do zdemontowania zaprojektowanego przez Zbigniewa Dunajewskiego w 1951 roku pomnika Feliksa Dzierżyńskiego. Akcja trwała do 17 listopada. Plac, również nazwany imieniem sowieckiego działacza komunistycznego powrócił do swojej dawnej nazwy – Plac Bankowy.

• 

  17.11

  W Warszawie zdemontowano pomnik Feliksa Dzierżyńskiego, współpracownika Lenina, szefa Wszechrosyjskiej Nadzwyczajnej Komisji do Walki z Kontrrewolucją, Sabotażem i Spekulacją (WCzK, Czeka); był jednym z twórców totalitarnego reżimu w sowieckiej Rosji; w czasie wojny polsko-bolszewickiej wszedł w skład Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski utworzonego 30 lipca 1920 r. w Białymstoku, jego zadaniem miało być przekształcenie Polski w republikę socjalistyczną.

• 17.11

  Widzowie obejrzeli ostatnie wydanie „Dziennika Telewizyjnego”, emitowanego od 1958 r.

• 17.11

  Demonstracja studentów w Pradze została stłumiona przez milicję. Plotki o śmierci studenta spowodowały ogłoszenie strajku aktorów i studentów i dała początek aksamitnej rewolucji w Czechosłowacji.

• 19.11

  Aksamitna rewolucja: w Pradze utworzono Forum Obywatelskie, w którego skład weszli przeciwnicy władzy komunistycznej.

• 20.11

  Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło „Konwencję o prawach dziecka”.

• 22.11

  W Hongkongu Aneta Kręglicka zdobyła tytuł Miss World.

• 

  23.11

  Sejm podjął decyzję o likwidacji Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej (ORMO) i Urzędu do spraw Wyznań.

• 23.11

  Początek oficjalnej wizyty premiera Tadeusza Mazowieckiego w ZSRS.

• 24.11

  W Moskwie premier Tadeusz Mazowiecki spotkał się z sekretarzem generalnym KC KPZS Michaiłem Gorbaczowem.

• 26.11

  W Warszawie rozpoczął obrady XI Nadzwyczajny Kongres Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego (ZSL), który podjął decyzję o zakończeniu działalności ZSL i powołaniu Polskiego Stronnictwa Ludowego „Odrodzenie”.

• 28.11

  Kanclerz RFN Helmut Kohl przedstawił dziesięciopunktowy program szybkiego zjednoczenia Niemiec.

• 1.12

  Premiera filmu „Ostatni prom” w reżyserii Waldemara Krzystka.

• 

  8.12

  W Warszawie zmarł Szymon Datner, historyk żydowskiego pochodzenia, badacz historii Holokaustu.

• 

  10.12

  W Nowej Hucie zdemontowano pomnik Włodzimierza Lenina.

• 10.12

  Telwizyjna premiera filmu „Dekalog I” w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego.

• 13.12

  Premiera filmu „Przesłuchanie” w reżyserii Ryszarda Bugajskiego.

• 14.12

  W Moskwie zmarł Andriej Sacharow, fizyk, nazywany „ojcem sowieckiej bomby wodorowej”, myśliciel, dysydent, krytyk komunistycznego totalitaryzmu i obrońca praw człowieka; w 1975 r. uhonorowany Pokojową Nagrodą Nobla.

• 16.12

  W Warszawie zmarł prof. Tadeusz Łepkowski, historyk, badacz dziejów Ameryki Łacińskiej i historii Polski XVIII–XIX wieku.

• 17.12

  Początek przewrotu antykomunistycznego w Rumunii: W Timisoarze wojsko użyło broni przeciwko demonstrantom szturmującym budynek komitetu partii komunistycznej.

• 

  17.12

  Wicepremier i minister finansów Leszek Balcerowicz przedstawił w Sejmie zarys rządowego programu reform gospodarczych.

• 20.12

  Inwazja wojsk amerykańskich na Panamę.

• 

  22.12

  W Paryżu zmarł Samuel Beckett, irlandzki prozaik, dramaturg, eseista; jeden z twórców teatru absurdu; autor dramatu „Czekając na Godota”; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1969 r.

• 

  25.12

  Przewrót w Rumunii: Rozstrzelano komunistycznego dyktatora Nicolae Ceausescu i jego żonę Elenę.

• 

  28.12

  Sejm przyjął dziesięć ustaw z tzw. planu Balcerowicza, dotyczących reform gospodarczo-ustrojowych; miały one umożliwić transformację gospodarki sterowanej centralnie w rynkową.

• 

  29.12

  Sejm uchwalił ustawę o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, przywracając historyczną nazwę państwa – Rzeczpospolita Polska oraz dawne godło – orła w koronie.

• 29.12

  Vaclav Havel został wybrany przez Zgromadzenie Federalne na prezydenta Czechosłowacji.

• 

  31.12

  Prezydent Wojciech Jaruzelski podpisał pakiet ustaw gospodarczych składających się na tzw. plan Balcerowicza.

• 

  31.12

  Weszła w życie tzw. nowela grudniowa zmieniająca treść I rozdziału konstytucji PRL. Jej zapisy zmieniały nazwę państwa na „Rzeczpospolitą Polską” oraz godło na białego orła w koronie i usuwały artykuły dotyczące kierowniczej roli PZPR, przyjaźni ze Związkiem Sowieckim, wprowadzały zasady demokratycznego państwa prawnego, sprawiedliwości społecznej, pluralizm polityczny, swobodę działalności gospodarczej oraz ochronę własności.