Kalendarz historyczny
29 sierpnia
-
Niemcy zakończyli likwidację łódzkiego getta; z ponad 70 tys. osób, które jeszcze w lipcu 1944 r. przebywały w getcie, ponad 60 tys. zamordowano w komorach gazowych KL Auschwitz.
-
Poeta Powstania Warszawskiego, żołnierz Batalionu „Parasol” Józef Szczepański napisał wiersz „Czerwona zaraza” rozpoczynający się od słów: „Czekamy ciebie, czerwona zarazo, byś wybawiła nas od czarnej śmierci, byś nam Kraj przedtem rozdarwszy na ćwierci, była zbawieniem witanym z odrazą”.
-
W Warszawie zmarł Sylwester Kozera, muzyk, współtwórca Kapeli Czerniakowskiej, znawca warszawskiej muzyki ulicznej.
-
Sebastian Karaś jako pierwszy w historii przepłynął wpław z Kołobrzegu na duńską wyspę Bornholm.
-
W Genewie zmarł prof. Bronisław Baczko, filozof, współzałożyciel warszawskiej szkoły historyków idei, autor prac „Rousseau: samotność i wspólnota”, „Człowiek i światopoglądy”, „Hiob, mój przyjaciel: obietnice szczęścia i nieuchronność zła” i „Jak wyjść z Terroru: Termidor a Rewolucja”.
-
W Atenach zakończyły się XXVIII Letnie Igrzyska Olimpijskie; reprezentanci Polski zdobyli na nich dziesięć medali: trzy złote, dwa srebrne i pięć brązowych.
-
W Skolimowie zmarł Henryk Bąk, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Eroica”, „Kwiecień” oraz serialu „Przygody psa Cywila”.
-
Służba Bezpieczeństwa aresztowała Zbigniewa Romaszewskiego, działacza opozycji antykomunistycznej, współorganizatora podziemnego Radia „Solidarność”.
-
W Jastrzębiu powstał Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, na czele którego stanął Jarosław Sienkiewicz.
-
W Warszawie zmarł Jan Kreczmar, aktor, reżyser teatralny, wieloletni rektor PWST w Warszawie; wystąpił m.in. w filmach „Szyfry”, „Lalka”, „Życie rodzinne”, „Piłat i inni”, „Jeszcze słychać śpiew i rżenie koni” i „Za ścianą”.
-
Premiera filmu „Dziewczyny do wzięcia” w reżyserii Janusza Kondratiuka.
-
W Tczewie urodził się Grzegorz Ciechowski, muzyk, kompozytor, instrumentalista, wokalista, lider zespołu „Republika”.
-
Na poligonie w Semipałatyńsku Związek Sowiecki przeprowadził pierwszą eksplozję atomową.
-
W więzieniu mokotowskim w Warszawie stracony został Adam Doboszyński, inżynier, publicysta, działacz Stronnictwa Narodowego; organizator w 1936 r. tzw. najazdu na Myślenice; podczas II wojny światowej przebywał w Londynie; w 1946 r. nielegalnie powrócił do Polski; aresztowany przez UB i skazany po brutalnym śledztwie na karę śmierci za działalność antykomunistyczną.
-
W Kaliszu urodziła się Zdzisława Sośnicka, piosenkarka, kompozytorka.
-
II wojna światowa: wybuch Powstania Słowackiego.
-
USA i Wielka Brytania ogłosiły deklaracje, na mocy których żołnierzom Armii Krajowej przyznano pełnię praw kombatanckich.
-
Zbrodnia Wołyńska: 29 lub 30 sierpnia oddziały Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) zamordowały w Budach Ossowskich na Wołyniu około 270 Polaków.
-
W wyniku katastrofy pociągu osobowego jadącego z Mińska Mazowieckiego do Warszawy zginęło 36 osób, a 70 zostało rannych. Wśród ofiar śmiertelnych było kilkunastu niemieckich żołnierzy.
-
W Truskawcu zginął w zamachu zorganizowanym przez ukraińskich nacjonalistów Tadeusz Hołówko, działacz PPS, współpracownik Józefa Piłsudskiego, przedstawiciel ruchu prometejskiego; współtwórca BBWR, zwolennik dialogu z Ukraińcami oraz stworzenia federacji państw środkowo i wschodnioeuropejskich, stanowiącej przeciwwagę dla ZSRS.
-
Marszałek Józef Piłsudski, pełniąc funkcję premiera, na posiedzeniu Rady Ministrów postawił wniosek o rozwiązanie Sejmu; następnego dnia prezydent RP rozwiązał obie izby ustawodawcze.
-
Wojna polsko-bolszewicka: rozpoczęła się obrona Zamościa.
-
Dekretem bolszewickiej Rady Komisarzy Ludowych formalnie anulowano akty rozbiorowe Rzeczypospolitej oraz przyznano Finlandii prawo do niepodległości.
-
W Krakowie urodził się Jan Ekier, pianista, pedagog, kompozytor.
-
W Krakowie urodził się Jerzy Kirchmayer, w czasie kampanii 1939 r. oficer sztabu Armii „Pomorze”, następnie Komendy Głównej AK, współautor planu operacji „Burza”; generał WP, skazany na dożywocie w jednym z najgłośniejszych procesów pokazowych stalinowskiej Polski – tzw. procesie generałów.
-
W Żninie urodził się Jan Śniadecki, astronom, matematyk, filozof.
-
W Lublinie zmarł Sebastian Fabian Klonowic, poeta, burmistrz lubelski, autor m.in. satyry „Worek Judaszów” oraz poematu „Flis”.
-
W Skierniewicach zmarł Jan Latalski, arcybiskup gnieźnieński, prymas Polski (1537–1540).
-
W bitwie z Turkami pod Mohaczem zginął Ludwik II Jagiellończyk, król Czech i Węgier.