> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz dat

1936

  • W Świętochłowicach urodził się Janusz Sent, pianista, kompozytor, autor muzyki takich przebojów jak: „Jesteśmy na wczasach”, „Dziewczyny, bądźcie dla nas dobre na wiosnę”, „Tupot białych mew” i „Przedostatni walc”.

  • Anna Ciepielewska. Fot. PAP/H. Rosiak

    W Ostrogu nad Horyniem urodziła się Anna Ciepielewska, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Matka Joanna od Aniołów”, „Trzy kobiety”, „Pasażerka”, a także serialach „Dom” i „Blisko, coraz bliżej”.

  • Alicja Bobrowska. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    We Włodzimierzu Wołyńskim urodziła się Alicja Bobrowska, aktorka, pierwsza powojenna Miss Polonia.

  • Marian Kociniak. Fot. PAP/W. Rozmysłowicz

    W Warszawie urodził się Marian Kociniak, aktor filmowy i teatralny, od 1959 do 2009 r. związany z Teatrem Ateneum; niezapomniany Franek Dolas w komedii „Jak rozpętałem drugą wojnę światową” i pechowy Murgrabia z serialu „Janosik”.

  • Bronisław Pieracki. Fot. NAC

    Ogłoszono wyrok w procesie o zabójstwo ministra spraw wewnętrznych Bronisława Pierackiego, który zginął 15 czerwca 1934 r. w Warszawie w zamachu dokonanym przez członka Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów. Na ławie oskarżonych zasiadło w sumie 12 osób. Trzej oskarżeni otrzymali wyroki śmierci, zamienione na mocy amnestii na kary dożywotniego więzienia. Dwaj inni skazani zostali na dożywocie. Pozostałym wymierzono kary od 15 do 7 lat pozbawienia wolności. Bezpośredniego sprawcy zabójstwa Pierackiego nie udało się jednak zatrzymać. Był nim, jak ustalono, 31-letni Grzegorz Maciejko ps. Gont, którego policja aresztowała w październiku 1933 r. za przynależność do OUN, jednak z braku dowodów został on zwolniony w lutym 1934 r.; Maciejko po przeprowadzonym zamachu uciekł do Czechosłowacji, a następnie przedostał się do Argentyny, gdzie zmarł w 1966 r.

  • Dekret Prezydenta RP o ochronie interesów Państwa Polskiego i jego obywateli w stosunkach międzynarodowych.

  • Ryszard Bolesławski. Fot. NAC

    W Hollywood zmarł Ryszard Bolesławski (właśc. Srzednicki), reżyser filmowy, akor i reżyser moskiewskiego teatru MChAT, żołnierz Legionu Puławskiego, po pierwszej wojnie wyemigrował do USA, gdzie wszedł do czołówki reżyserów Hollywood. Jego nazwisko widnieje na gwieździe w Hollywood Walk of Fame.

  • Michał Waszyński. Fot. NAC

    Premiera filmu „Dodek na froncie” w reżyserii Michała Waszyńskiego.

  • We Włodzimierzu Wołyńskim urodził się Jan Tadeusz Stanisławski, satyryk, aktor, autor tekstów piosenek.

  • Edyta Wojtczak. Fot. PAP/M. Belina Brzozowski

    W Grójcu urodziła się Edyta Wojtczak, jedna z ikon Telewizji Polskiej, w której przez blisko czterdzieści lat była spikerką.

  • W Wilnie zmarła Zula Pogorzelska, śpiewaczka, aktorka i tancerka, znana m.in. z filmów „Ułani, ułani, chłopcy malowani”, „Romeo i Julcia”.

  • Piosenkarka Anna German. Fot. PAP/M. Szyperko

    W Urgenczu w Uzbekistanie urodziła się Anna German, piosenkarka, kompozytorka, aktorka: laureatka wielu festiwali, m.in. w Monte Carlo, a także pierwsza Polka, która wystąpiła w San Remo.

  • Ignacy Paderewski. Fot. PAP/CAF

    W Morges w Szwajcarii w willi Ignacego Paderewskiego powołano tzw. Front Morges, którego celem było odsunięcie od władzy w Polsce sanacji; w spotkaniu i zawarciu porozumienia uczestniczyli obok Paderewskiego gen. Józef Haller, gen. Władysław Sikorski i Wincenty Witos.

  • Władysław Kowalski. Fot. PAP/M. Gorczyński

    W Żurawcach koło Tomaszowa Lubelskiego urodził się Władysław Kowalski, aktor, pedagog, związany z warszawskimi teatrami: Ateneum, Powszechnym i Dramatycznym; wystąpił m.in. w filmach „Złoto”, „Trzeba zabić tę miłość”, „Medium”, „Cynga”, „Katyń”, a także w serialu „Kolumbowie”.

  • Wiesław Dymny. Fot. PAP/M. Sochor

    W Połoneczce urodził się Wiesław Dymny, aktor, poeta, prozaik, satyryk, scenarzysta, plastyk, współtwórca krakowskiej „Piwnicy pod Baranami”, autor tomu opowiadań „Słońce wschodzi raz na dzień”, powieści „Droga na dziki zachód” i scenariuszy do filmów „Pięć i pół bladego Józka”, „Chudy i inni”.

  • Premiera filmu „Pan Twardowski” w reżyserii Henryka Szaro.

  • W Warszawie urodził się Andrzej Urbańczyk, żeglarz, podróżnik, pisarz, autor m.in. „Tratwą przez Atlantyk”, „Wyprawa Nord III” i „Myszołów, kot wspaniały”.

  • Janusz Zakrzeński. Fot. PAP/L. Wawrynkiewicz

    W Przededworzu na Kielecczyźnie urodził się Janusz Zakrzeński, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Nad Niemnem”, „Tajemnica Enigmy”, „Polonia Restituta”, a także w serialu „Czarne chmury”; członek Związku Piłsudczyków, wielokrotnie wcielający się w rolę Józefa Piłsudskiego; zginął 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie samolotu pod Smoleńskiem.

  • W Kole urodził się Józef Duriasz, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Popioły”, „Lokis. Rękopis profesora Wittembacha” oraz „Soból i panna”.

  • W Przytyku pod Radomiem doszło do starć, w czasie których zginęło kilku Żydów i Polaków.

  • Michał Heller. Fot. PAP/J. Bednarczyk

    W Tarnowie urodził się Michał Heller, katolicki duchowny, filozof, teolog, fizyk, kosmolog; laureat Nagrody Templetona, kawaler Orderu Orła Białego, fundator i pomysłodawca Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie; autor kilkudziesięciu książek z zakresu filozofii, teologii, kosmologii, historii nauki.

  • Wagonik kolejki linowej w drodze z Myślenickich Turni na Kasprowy Wierch. 1936 r. Fot. NAC

    Uruchomiono kolej linową na Kasprowy Wierch.

  • W Czeladzi urodził się Henryk Kuźniak, muzyk, kompozytor, autor muzyki filmowej, m.in. do filmów Juliusza Machulskiego „Seksmisja”, „Vabank” i „Vabank II” oraz „Dwa księżyce” Andrzeja Barańskiego.

  • Piotr Kuncewicz. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Warszawie urodził się Piotr Kuncewicz, pisarz, poeta, publicysta, krytyk literacki, autor m.in. książek „Samotni wobec historii”, „Agonia i nadzieja”, „Goj patrzy na Żyda. Dzieje braterstwa i nienawiści od Abrahama po współczesność”.

  • W Krakowie podczas solidarnościowej demonstracji ze strajkującymi w fabryce „Semperit” doszło do walk z policją; zginęło 10 osób, ponad 40 zostało rannych.

  • W Boksyckiej urodził się Władysław Baka, ekonomista, polityk, członek władz PZPR, dwukrotny prezes Narodowego Banku Polskiego, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.

  • Ewa Demarczyk i Mieczysław Święcicki. Fot. PAP/CAF/R. Okoński

    W Sokalu urodził się Mieczysław Święcicki, aktor, piosenkarz, członek kabaretu „Piwnica pod Baranami”, wykonawca m.in. „Jęczmiennego łanu”.

  • Jan "Ptaszyn" Wróblewski. Fot. PAP/M. Bielecki

    W Kaliszu urodził się Jan „Ptaszyn” Wróblewski, muzyk jazzowy, kompozytor, publicysta i dziennikarz.

  • Przekazanie wojsku ckm-ów ufundowanych przez komitet Funduszu Obrony Narodowej w Nowym Tomyślu. 1938 r. Fot. NAC

    Dekret Prezydenta RP o utworzeniu Funduszu Obrony Narodowej.

  • Jerzy Maksymiuk. Fot. PAP/T. Waszczuk

    W Grodnie urodził się Jerzy Maksymiuk, dyrygent, kompozytor i pianista.

  • „Krwawy czwartek” we Lwowie – w czasie pogrzebu uczestnika demonstracji bezrobotnych, zastrzelonego dwa dni wcześniej przez policję, doszło do gwałtownych starć z siłami porządkowymi. Od policyjnych kul zginęło 31 uczestników konduktu, kolejnych 18 zmarło na skutek ran.

  • Pomnik Jana Kilińskiego. Fot. NAC

    Na pl. Krasińskich w Warszawie odsłonięto pomnik Jana Kilińskiego; w 1959 r. został przeniesiony na Podwale.

  • Statek MS Batory. Lata międzywojenne. Fot. NAC

    Polski statek pasażerski MS „Batory” wypłynął w swój pierwszy rejs wycieczkowy z włoskiego Monfalcone do Gdyni.

  • Podczas solidarnościowej demonstracji ze strajkującymi w krakowskiej fabryce „Semperit” zginęło 10 osób.

  • Premiera filmu „Za grzechy” („Ał chet”) w reżyserii Aleksandra Martena.

  • Dekret Prezydenta Rzeczpospolitej o sprawowaniu zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi i organizacji naczelnych władz wojskowych w czasie pokoju.

  • Grobowiec matki Józefa Piłsudskiego - Marii i jego serca na Cmentarzu na Rossie. Fot. PAP/J. Undro

    W Wilnie na cmentarzu na Rossie, w kwaterze wojskowej z wojny polsko-bolszewickiej, pochowano sprowadzone z Sugint na Litwie prochy Marii z Billewiczów Piłsudskiej – matki marszałka Józefa Piłsudskiego oraz jego serce.

  • Gen. Felicjan Sławoj Składkowski. Fot. NAC

    Gen. Felicjan Sławoj Składkowski objął funkcję premiera i ministra spraw wewnętrznych; na stanowisku tym zasiadał do końca września 1939 r., będąc tym samym szefem najdłużej urzędującego gabinetu II RP.

  • Na Jasnej Górze z udziałem 20 tysięcy studentów odbyło się Wielkie Ślubowanie Młodzieży Akademickiej w 280. rocznicę ślubów lwowskich.

  • Początek kilkudniowych rozruchów antyżydowskich w Mińsku Mazowieckim.

  • Roman Wilhelmi. Fot. PAP/S. Kraszewski

    W Poznaniu urodził się Roman Wilhelmi, aktor przez wiele lat związany z warszawskim Teatrem Ateneum, a następnie z Teatrem Nowym; znany z ról w serialach „Czterej pancerni i pies”, „Alternatywy 4” oraz „Kariera Nikodema Dyzmy”, a także z kreacji w filmach „Zaklęte rewiry”, „Dzieje grzechu”, „Aria dla atlety” i „Ćma”.

  • W nocy z 22 na 23 czerwca miał miejsce tzw. najazd na Myślenice, zorganizowany przez działacza Stronnictwa Narodowego Adama Doboszyńskiego, w czasie którego podpalono synagogę i niszczono sklepy żydowskie.

  • W Łodzi urodził się Andrzej Kostenko, operator filmowy, reżyser.

  • W Poznaniu urodziła się Zdzisława Donat, śpiewaczka operowa o światowej sławie; w jej repertuarze ważne miejsce zajmują role w operach Wolfganga Amadeusa Mozarta; zwłaszcza rola Królowej Nocy w „Czarodziejskim flecie”.

  • W Warszawie urodził się Henryk Grynberg, polski pisarz żydowskiego pochodzenia, autor książek o Holokauście i stosunkach polsko-żydowskich; m.in. „Dziedzictwo”, „Żydowska wojna”, „Zwycięstwo”, „Życie ideologiczne", „Kadisz", „Szkice rodzinne", „Ojczyzna"; od 1967 r. mieszka w USA.

  • Premier Marian Zyndram Kościałkowski (4. z lewej) i gen. Edward Rydz-Śmigły (3. z lewej). Fot. NAC

    Okólnik premiera Felicjana Sławoja Składkowskiego stwierdzający, że gen. Edward Rydz-Śmigły jest drugą osobą w państwie.

  •  Krystyna Chojnowska-Liskiewicz. Fot. PAP/J.Morek

    W Warszawie urodziła się Krystyna Chojnowska-Liskiewicz, żeglarka, jako pierwsza kobieta samotnie opłynęła Ziemię (1976–1978).

  • Tadeusz Walasek. Fot. PAP/CAF/Baczkowski

    W Elżbiecinie pod Łomżą urodził się Tadeusz Walasek, bokser, siedmiokrotny mistrz Polski, mistrz Europy w wadze średniej, dwukrotny medalista olimpijski.

  • Gen. Gustaw Orlicz-Dreszer. Fot. NAC

    W katastrofie lotniczej nad Bałtykiem w okolicy Orłowa zginął gen. Gustaw Orlicz-Dreszer, żołnierz Legionów Polskich. W czasie zamachu majowego stał na czele wojsk wiernych marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu. Inspektor armii (1930–1936), od 1936 r. inspektor obrony powietrznej państwa. Od 1930 r. prezes ZG Ligi Morskiej i Kolonialnej.

  • W Krakowie urodziła się Danuta Rinn (wł. Danuta Smykla), piosenkarka, aktorka, wykonawczyni takich przebojów jak „Gdzie ci mężczyźni”, oraz – z Bogdanem Czyżewskim – „Wszystkiego najlepszego”, „Biedroneczki są w kropeczki”.

  • Wybucha wojna domowa w Hiszpanii; początek wojskowego przewrotu gen. Francisco Franco.

  • Andrzej Kondratiuk. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    W Pińsku urodził się Andrzej Kondratiuk, reżyser, scenarzysta, aktor; reżyser takich filmów jak „Klub profesora Tutki”, „Hydrozagadka” i „Gwiezdny pył”; mąż aktorki Igi Cembrzyńskiej.

  • Grażyna Staniszewska – sztuka „Brytanik” w Teatrze Narodowym w Warszawie. 1963 r. Fot. NAC

    W Łodzi urodziła się Grażyna Staniszewska, aktorka, znana z filmów „Zamach”, „Krzyż Walecznych”, odtwórczyni roli Danusi Jurandówny w „Krzyżakach”, Aleksandra Forda.

  • W Berlinie odbyła się uroczystość otwarcia XI Letnich Igrzysk Olimpijskich. Polscy sportowcy zdobyli na nich 6 medali: 3 srebrne i 3 brązowe.

  • Prezydent Warszawy Stefan Starzyński. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    W Warszawie otwarto Park im. gen. Józefa Sowińskiego; budowa tego pierwszego na Woli parku była inicjatywą prezydenta Stefana Starzyńskiego.

  • W Berlinie zakończyły się XI Letnie Igrzyska Olimpijskie; reprezentacja Polski zdobyła na nich sześć medali: trzy srebrne i trzy brązowe.

  • Edward Wende. Fot. PAP/CAF/T. Zagoździński

    W Warszawie urodził się Edward Wende, adwokat, obrońca w procesach politycznych, oskarżyciel posiłkowy w procesie zabójców ks. Jerzego Popiełuszki. Senator, poseł, członek Trybunału Stanu.

  • Zamaskowane stanowisko armaty 31. Baterii im. Heliodora Laskowskiego na Helu. Źródło: Wikimedia Commons

    Dekret prezydenta RP Ignacego Mościckiego o utworzeniu Rejonu Umocnionego Hel.

  • Wojciech Stpiczyński. Fot. NAC

    W Paryżu zmarł Wojciech Stpiczyński, polityk, publicysta, jeden z przywódców radykalnego skrzydła piłsudczyków; redaktor naczelny „Głosu Prawdy” i „Kuriera Porannego”; prezes Związku Strzeleckiego.

  • Na zamku Rambouillet pod Paryżem podpisana została polsko-francuska umowa dotycząca pożyczki na dozbrojenie polskiej armii.

  • Nikołaj Jeżow został mianowany szefem NKWD; 11 sierpnia 1937 r. wydał rozkaz, który rozpoczął eksterminację Polaków na terenie Związku Sowieckiego.

  • W Rouvroy we Francji urodziła się Stenia Kozłowska, piosenkarka.

  • ORP „Błyskawica”. Fot. NAC

    W stoczni Cowes w Anglii zwodowany został niszczyciel ORP „Błyskawica”.

  • W Warszawie urodził się Stanisław Brejdygant, aktor, reżyser, scenarzysta, pisarz.

  • Leonard Buczkowski. Fot. NAC

    Premiera filmu „Wierna rzeka” w reżyserii Leonarda Buczkowskiego.

  • Autoportret Zygmunta Waliszewskiego. Źródło: Wikimedia Commons

    Zmarł Zygmunt Waliszewski, malarz i rysownik, reprezentant nurtu kolorystycznego, należał do kapistów.

  • Vaclav Havel. Fot. PAP/EPA

    W Pradze urodził się Vaclav Havel, dramatopisarz, eseista, uczestnik Praskiej Wiosny, współzałożyciel opozycyjnej Karty 77. Po upadku władzy komunistycznej w 1989 r. wybrany na prezydenta Czechosłowacji (1989–1992). Po jej rozpadzie prezydent Czech w latach 1993–2003.

  • Agnieszka Osiecka. Fot. PAP/Rozmysłowicz

    W Warszawie urodziła się Agnieszka Osiecka, poetka, dziennikarka, autorka tekstów ponad 2 tys. piosenek, wiele z nich, m.in. „Okularnicy” czy „Małgośka”, przeszło do klasyki polskiej piosenki.

  • Barbara Sass. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Łodzi urodziła się Barbara Sass, reżyserka, scenarzystka; autorka filmów „Krzyk”, „Dziewczęta z Nowolipek”, „Historia niemoralna”, „Pajęczarki”, „Pokuszenie”, „W imieniu diabła”.

  • Wojna domowa w Hiszpanii: sformowano walczący po stronie sił komunistycznych tzw. Batalion im. Jarosława Dąbrowskiego, którego pierwszym dowódcą został działacz komunistyczny Stanisław Ulanowski. Funkcjonariusze tej formacji zostali uznani przez władze polskie za renegatów i pozbawieni obywatelstwa RP.

  • Ferdynand Ruszczyc. Fot. NAC

    W Bohdanowie (dawne woj. nowogródzkie) zmarł Ferdynand Ruszczyc, malarz, grafik, scenograf, jeden z najwybitniejszych twórców okresu Młodej Polski, wielki promotor Wilna w Europie.

  • Ignacy Daszyński. Fot. NAC

    W Bystrej koło Cieszyna zmarł Ignacy Daszyński, działacz socjalistyczny, współzałożyciel Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska, następnie jeden z przywódców PPS; premier Tymczasowego Rządu powołanego w Lublinie w listopadzie 1918 r.; wicemarszałek i marszałek Sejmu w okresie II RP.

  • Maria Kuncewiczowa. Fot. NAC

    Rozpoczęła się emisja pierwszej polskiej powieści radiowej; była nią książka „Dni powszednie państwa Kowalskich” Marii Kuncewiczowej.

  • Leonard Pietraszak. Fot. PAP/J. Turczyk

    W Bydgoszczy urodził się Leonard Pietraszak, aktor znany m.in. z filmów „Vabank” oraz „Vabank II, czyli riposta”, a także seriali „Czarne chmury” i „Czterdziestolatek”.

  • Wręczenie buławy marszałkowskiej Edwardowi Rydzowi-Śmigłemu. 10.11.1936. Fot. NAC

    Dekretem prezydenta Ignacego Mościckiego Edward Śmigły-Rydz mianowany został Marszałkiem Polski.

  • Zmarł Stefan Grabiński, pisarz, przedstawiciel nurtu grozy w polskiej literaturze międzywojennej, klasyk noweli fantastycznej, określany mianem „polskiego Poe”.

  • Premiera filmu „Ada, to nie wypada” w reżyserii Konrada Toma.

  • W Berlinie Niemcy i Japonia podpisały pakt antykominternowski, którego celem było przeciwdziałanie Międzynarodówce Komunistycznej, pakt zobowiązywał strony do neutralności, gdyby Niemcy lub Japonia znalazły się w stanie wojny z ZSRS.

  • Stawiacz min ORP "Gryf" (P) po zwodowaniu w Le Havre. 11.1936 r. Fot. NAC

    Zwodowano ORP Gryf – stawiacz min.

  • W ZSRS uchwalono tzw. stalinowską konstytucję, która określała sowiecki ustrój państwowy i społeczny; obowiązywała do 1977 r.

  • Jadwiga Smosarska jako Barbara Radziwiłłówna i Witold Zacharewicz jako Zygmunt August w jednej ze scen filmu „Barbara Radziwiłłówna”. Fot. NAC

    Premiera filmu Józefa Lejtesa „Barbara Radziwiłłówna” z Jadwigą Smosarską w roli tytułowej.

  • Leon Wasilewski. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Leon Wasilewski, działacz i teoretyk PPS, dyplomata, historyk i publicysta, ojciec Wandy Wasilewskiej, działaczki komunistycznej

  • Reżyser Roman Załuski i aktorka Ewa Kasprzyk na planie filmu „Komedia małżeńska”. 1993 r. Fot. PAP/W. Rozmysłowicz

    W Lidzie urodził się Roman Załuski, reżyser i scenarzysta, autor filmów „Kardiogram” (1971), „Sekret” (1973), „Och, Karol” (1985), „Kogel-mogel” (1988).

  • W Genewie na forum Ligii Narodów przedstawiciel polskiego rządu potępił ochotników, którzy zamierzali walczyć w hiszpańskiej wojnie domowej.

  • Zapora wodna na Sole w Porąbce. 12.1936. Fot. NAC

    W obecności wicepremiera i ministra skarbu Eugeniusza Kwiatkowskiego uroczyście otwarto zaporę wodną na Sole w Porąbce – największą inwestycję hydrologiczną II RP.

  • Samoloty PZL-37 "Łoś". Fot. NAC

    Oblot pierwszego prototypu dwusilnikowego bombowca polskiej konstrukcji PZL 37 Łoś.

  • Krzysztof Sadowski. Fot. PAP/T. Żmijewski

    W Warszawie urodził się Krzysztof Sadowski, pianista, organista, kompozytor jazzowy.

  • Polskie Koleje Państwowe uruchomiły elektryczną linię na trasie Otwock-Pruszków.

  • Papież Franciszek. Fot. PAP/EPA

    W Buenos Aires urodził się Jorge Mario Bergoglio, duchowny rzymskokatolicki, jezuita, od 13 marca 2013 r. papież Franciszek.

  • W Warszawie urodził się Bogdan Miś, matematyk, dziennikarz, popularyzator nauki.

  • Leon Wyczółkowski. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Leon Wyczółkowski, malarz, grafik, rysownik, autor m.in. obrazów „Rybacy”, „Ujrzałem raz” i „Sarkofag św. Stanisława biskupa”.

  • We wsi Susiec koło Tomaszowa Lubelskiego, w katastrofie lecącego ze Lwowa do Warszawy należącego do linii lotniczych LOT samolotu Lockheed Electra. Spośród 12 osób na pokładzie zginęły 3, a 3 kolejne zostały ranne.