Kalendarz dat

1936

• 4.01

  W Świętochłowicach urodził się Janusz Sent, pianista, kompozytor, autor muzyki takich przebojów jak: „Jesteśmy na wczasach”, „Dziewczyny, bądźcie dla nas dobre na wiosnę”, „Tupot białych mew” i „Przedostatni walc”.

• 

  7.01

  W Ostrogu nad Horyniem urodziła się Anna Ciepielewska, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Matka Joanna od Aniołów”, „Trzy kobiety”, „Pasażerka”, a także serialach „Dom” i „Blisko, coraz bliżej”.

• 

  8.01

  We Włodzimierzu Wołyńskim urodziła się Alicja Bobrowska, aktorka, pierwsza powojenna Miss Polonia.

• 

  11.01

  W Warszawie urodził się Marian Kociniak, aktor filmowy i teatralny, od 1959 do 2009 r. związany z Teatrem Ateneum; niezapomniany Franek Dolas w komedii „Jak rozpętałem drugą wojnę światową” i pechowy Murgrabia z serialu „Janosik”.

• 

  13.01

  Ogłoszono wyrok w procesie o zabójstwo ministra spraw wewnętrznych Bronisława Pierackiego, który zginął 15 czerwca 1934 r. w Warszawie w zamachu dokonanym przez członka Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów. Na ławie oskarżonych zasiadło w sumie 12 osób. Trzej oskarżeni otrzymali wyroki śmierci, zamienione na mocy amnestii na kary dożywotniego więzienia. Dwaj inni skazani zostali na dożywocie. Pozostałym wymierzono kary od 15 do 7 lat pozbawienia wolności. Bezpośredniego sprawcy zabójstwa Pierackiego nie udało się jednak zatrzymać. Był nim, jak ustalono, 31-letni Grzegorz Maciejko ps. Gont, którego policja aresztowała w październiku 1933 r. za przynależność do OUN, jednak z braku dowodów został on zwolniony w lutym 1934 r.; Maciejko po przeprowadzonym zamachu uciekł do Czechosłowacji, a następnie przedostał się do Argentyny, gdzie zmarł w 1966 r.

• 14.01

  Dekret Prezydenta RP o ochronie interesów Państwa Polskiego i jego obywateli w stosunkach międzynarodowych.

• 

  17.01

  W Hollywood zmarł Ryszard Bolesławski (właśc. Srzednicki), reżyser filmowy, akor i reżyser moskiewskiego teatru MChAT, żołnierz Legionu Puławskiego, po pierwszej wojnie wyemigrował do USA, gdzie wszedł do czołówki reżyserów Hollywood. Jego nazwisko widnieje na gwieździe w Hollywood Walk of Fame.

• 

  23.01

  Premiera filmu „Dodek na froncie” w reżyserii Michała Waszyńskiego.

• 26.01

  We Włodzimierzu Wołyńskim urodził się Jan Tadeusz Stanisławski, satyryk, aktor, autor tekstów piosenek.

• 

  28.01

  W Grójcu urodziła się Edyta Wojtczak, jedna z ikon Telewizji Polskiej, w której przez blisko czterdzieści lat była spikerką.

• 10.02

  W Wilnie zmarła Zula Pogorzelska, śpiewaczka, aktorka i tancerka, znana m.in. z filmów „Ułani, ułani, chłopcy malowani”, „Romeo i Julcia”.

• 

  14.02

  W Urgenczu w Uzbekistanie urodziła się Anna German, piosenkarka, kompozytorka, aktorka: laureatka wielu festiwali, m.in. w Monte Carlo, a także pierwsza Polka, która wystąpiła w San Remo.

• 

  16.02

  W Morges w Szwajcarii w willi Ignacego Paderewskiego powołano tzw. Front Morges, którego celem było odsunięcie od władzy w Polsce sanacji; w spotkaniu i zawarciu porozumienia uczestniczyli obok Paderewskiego gen. Józef Haller, gen. Władysław Sikorski i Wincenty Witos.

• 

  24.02

  W Żurawcach koło Tomaszowa Lubelskiego urodził się Władysław Kowalski, aktor, pedagog, związany z warszawskimi teatrami: Ateneum, Powszechnym i Dramatycznym; wystąpił m.in. w filmach „Złoto”, „Trzeba zabić tę miłość”, „Medium”, „Cynga”, „Katyń”, a także w serialu „Kolumbowie”.

• 

  25.02

  W Połoneczce urodził się Wiesław Dymny, aktor, poeta, prozaik, satyryk, scenarzysta, plastyk, współtwórca krakowskiej „Piwnicy pod Baranami”, autor tomu opowiadań „Słońce wschodzi raz na dzień”, powieści „Droga na dziki zachód” i scenariuszy do filmów „Pięć i pół bladego Józka”, „Chudy i inni”.

• 27.02

  Premiera filmu „Pan Twardowski” w reżyserii Henryka Szaro.

• 1.03

  W Warszawie urodził się Andrzej Urbańczyk, żeglarz, podróżnik, pisarz, autor m.in. „Tratwą przez Atlantyk”, „Wyprawa Nord III” i „Myszołów, kot wspaniały”.

• 

  8.03

  W Przededworzu na Kielecczyźnie urodził się Janusz Zakrzeński, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Nad Niemnem”, „Tajemnica Enigmy”, „Polonia Restituta”, a także w serialu „Czarne chmury”; członek Związku Piłsudczyków, wielokrotnie wcielający się w rolę Józefa Piłsudskiego; zginął 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie samolotu pod Smoleńskiem.

• 8.03

  W Kole urodził się Józef Duriasz, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Popioły”, „Lokis. Rękopis profesora Wittembacha” oraz „Soból i panna”.

• 9.03

  W Przytyku pod Radomiem doszło do starć, w czasie których zginęło kilku Żydów i Polaków.

• 

  12.03

  W Tarnowie urodził się Michał Heller, katolicki duchowny, filozof, teolog, fizyk, kosmolog; laureat Nagrody Templetona, kawaler Orderu Orła Białego, fundator i pomysłodawca Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie; autor kilkudziesięciu książek z zakresu filozofii, teologii, kosmologii, historii nauki.

• 

  15.03

  Uruchomiono kolej linową na Kasprowy Wierch.

• 17.03

  W Czeladzi urodził się Henryk Kuźniak, muzyk, kompozytor, autor muzyki filmowej, m.in. do filmów Juliusza Machulskiego „Seksmisja”, „Vabank” i „Vabank II” oraz „Dwa księżyce” Andrzeja Barańskiego.

• 

  19.03

  W Warszawie urodził się Piotr Kuncewicz, pisarz, poeta, publicysta, krytyk literacki, autor m.in. książek „Samotni wobec historii”, „Agonia i nadzieja”, „Goj patrzy na Żyda. Dzieje braterstwa i nienawiści od Abrahama po współczesność”.

• 23.03

  W Krakowie podczas solidarnościowej demonstracji ze strajkującymi w fabryce „Semperit” doszło do walk z policją; zginęło 10 osób, ponad 40 zostało rannych.

• 24.03

  W Boksyckiej urodził się Władysław Baka, ekonomista, polityk, członek władz PZPR, dwukrotny prezes Narodowego Banku Polskiego, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.

• 

  27.03

  W Kaliszu urodził się Jan „Ptaszyn” Wróblewski, muzyk jazzowy, kompozytor, publicysta i dziennikarz.

• 

  27.03

  W Sokalu urodził się Mieczysław Święcicki, aktor, piosenkarz, członek kabaretu „Piwnica pod Baranami”, wykonawca m.in. „Jęczmiennego łanu”.

• 

  9.04

  Dekret Prezydenta RP o utworzeniu Funduszu Obrony Narodowej.

• 

  9.04

  W Grodnie urodził się Jerzy Maksymiuk, dyrygent, kompozytor i pianista.

• 16.04

  „Krwawy czwartek” we Lwowie – w czasie pogrzebu uczestnika demonstracji bezrobotnych, zastrzelonego dwa dni wcześniej przez policję, doszło do gwałtownych starć z siłami porządkowymi. Od policyjnych kul zginęło 31 uczestników konduktu, kolejnych 18 zmarło na skutek ran.

• 

  19.04

  Na pl. Krasińskich w Warszawie odsłonięto pomnik Jana Kilińskiego; w 1959 r. został przeniesiony na Podwale.

• 

  21.04

  Polski statek pasażerski MS „Batory” wypłynął w swój pierwszy rejs wycieczkowy z włoskiego Monfalcone do Gdyni.

• 23.04

  Podczas solidarnościowej demonstracji ze strajkującymi w krakowskiej fabryce „Semperit” zginęło 10 osób.

• 28.04

  Premiera filmu „Za grzechy” („Ał chet”) w reżyserii Aleksandra Martena.

• 9.05

  Dekret Prezydenta Rzeczpospolitej o sprawowaniu zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi i organizacji naczelnych władz wojskowych w czasie pokoju.

• 

  12.05

  W Wilnie na cmentarzu na Rossie, w kwaterze wojskowej z wojny polsko-bolszewickiej, pochowano sprowadzone z Sugint na Litwie prochy Marii z Billewiczów Piłsudskiej – matki marszałka Józefa Piłsudskiego oraz jego serce.

• 

  15.05

  Gen. Felicjan Sławoj Składkowski objął funkcję premiera i ministra spraw wewnętrznych; na stanowisku tym zasiadał do końca września 1939 r., będąc tym samym szefem najdłużej urzędującego gabinetu II RP.

• 24.05

  Na Jasnej Górze z udziałem 20 tysięcy studentów odbyło się Wielkie Ślubowanie Młodzieży Akademickiej w 280. rocznicę ślubów lwowskich.

• 1.06

  Początek kilkudniowych rozruchów antyżydowskich w Mińsku Mazowieckim.

• 

  6.06

  W Poznaniu urodził się Roman Wilhelmi, aktor przez wiele lat związany z warszawskim Teatrem Ateneum, a następnie z Teatrem Nowym; znany z ról w serialach „Czterej pancerni i pies”, „Alternatywy 4” oraz „Kariera Nikodema Dyzmy”, a także z kreacji w filmach „Zaklęte rewiry”, „Dzieje grzechu”, „Aria dla atlety” i „Ćma”.

• 22.06

  W nocy z 22 na 23 czerwca miał miejsce tzw. najazd na Myślenice, zorganizowany przez działacza Stronnictwa Narodowego Adama Doboszyńskiego, w czasie którego podpalono synagogę i niszczono sklepy żydowskie.

• 24.06

  W Łodzi urodził się Andrzej Kostenko, operator filmowy, reżyser.

• 4.07

  W Poznaniu urodziła się Zdzisława Donat, śpiewaczka operowa o światowej sławie; w jej repertuarze ważne miejsce zajmują role w operach Wolfganga Amadeusa Mozarta; zwłaszcza rola Królowej Nocy w „Czarodziejskim flecie”.

• 4.07

  W Warszawie urodził się Henryk Grynberg, polski pisarz żydowskiego pochodzenia, autor książek o Holokauście i stosunkach polsko-żydowskich; m.in. „Dziedzictwo”, „Żydowska wojna”, „Zwycięstwo”, „Życie ideologiczne", „Kadisz", „Szkice rodzinne", „Ojczyzna"; od 1967 r. mieszka w USA.

• 

  15.07

  W Warszawie urodziła się Krystyna Chojnowska-Liskiewicz, żeglarka, jako pierwsza kobieta samotnie opłynęła Ziemię (1976–1978).

• 

  15.07

  W Elżbiecinie pod Łomżą urodził się Tadeusz Walasek, bokser, siedmiokrotny mistrz Polski, mistrz Europy w wadze średniej, dwukrotny medalista olimpijski.

• 

  15.07

  Okólnik premiera Felicjana Sławoja Składkowskiego stwierdzający, że gen. Edward Rydz-Śmigły jest drugą osobą w państwie.

• 

  16.07

  W katastrofie lotniczej nad Bałtykiem w okolicy Orłowa zginął gen. Gustaw Orlicz-Dreszer, żołnierz Legionów Polskich. W czasie zamachu majowego stał na czele wojsk wiernych marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu. Inspektor armii (1930–1936), od 1936 r. inspektor obrony powietrznej państwa. Od 1930 r. prezes ZG Ligi Morskiej i Kolonialnej.

• 17.07

  W Krakowie urodziła się Danuta Rinn (wł. Danuta Smykla), piosenkarka, aktorka, wykonawczyni takich przebojów jak „Gdzie ci mężczyźni”, oraz – z Bogdanem Czyżewskim – „Wszystkiego najlepszego”, „Biedroneczki są w kropeczki”.

• 17.07

  Wybucha wojna domowa w Hiszpanii; początek wojskowego przewrotu gen. Francisco Franco.

• 

  20.07

  W Pińsku urodził się Andrzej Kondratiuk, reżyser, scenarzysta, aktor; reżyser takich filmów jak „Klub profesora Tutki”, „Hydrozagadka” i „Gwiezdny pył”; mąż aktorki Igi Cembrzyńskiej.

• 

  23.07

  W Łodzi urodziła się Grażyna Staniszewska, aktorka, znana z filmów „Zamach”, „Krzyż Walecznych”, odtwórczyni roli Danusi Jurandówny w „Krzyżakach”, Aleksandra Forda.

• 2.08

  W Berlinie odbyła się uroczystość otwarcia XI Letnich Igrzysk Olimpijskich. Polscy sportowcy zdobyli na nich 6 medali: 3 srebrne i 3 brązowe.

• 

  3.08

  W Warszawie otwarto Park im. gen. Józefa Sowińskiego; budowa tego pierwszego na Woli parku była inicjatywą prezydenta Stefana Starzyńskiego.

• 16.08

  W Berlinie zakończyły się XI Letnie Igrzyska Olimpijskie; reprezentacja Polski zdobyła na nich sześć medali: trzy srebrne i trzy brązowe.

• 

  16.08

  W Warszawie urodził się Edward Wende, adwokat, obrońca w procesach politycznych, oskarżyciel posiłkowy w procesie zabójców ks. Jerzego Popiełuszki. Senator, poseł, członek Trybunału Stanu.

• 

  21.08

  Dekret prezydenta RP Ignacego Mościckiego o utworzeniu Rejonu Umocnionego Hel.

• 

  26.08

  W Paryżu zmarł Wojciech Stpiczyński, polityk, publicysta, jeden z przywódców radykalnego skrzydła piłsudczyków; redaktor naczelny „Głosu Prawdy” i „Kuriera Porannego”; prezes Związku Strzeleckiego.

• 6.09

  Na zamku Rambouillet pod Paryżem podpisana została polsko-francuska umowa dotycząca pożyczki na dozbrojenie polskiej armii.

• 26.09

  Nikołaj Jeżow został mianowany szefem NKWD; 11 sierpnia 1937 r. wydał rozkaz, który rozpoczął eksterminację Polaków na terenie Związku Sowieckiego.

• 28.09

  W Rouvroy we Francji urodziła się Stenia Kozłowska, piosenkarka.

• 

  1.10

  W stoczni Cowes w Anglii zwodowany został niszczyciel ORP „Błyskawica”.

• 2.10

  W Warszawie urodził się Stanisław Brejdygant, aktor, reżyser, scenarzysta, pisarz.

• 

  4.10

  Premiera filmu „Wierna rzeka” w reżyserii Leonarda Buczkowskiego.

• 

  5.10

  Zmarł Zygmunt Waliszewski, malarz i rysownik, reprezentant nurtu kolorystycznego, należał do kapistów.

• 

  5.10

  W Pradze urodził się Vaclav Havel, dramatopisarz, eseista, uczestnik Praskiej Wiosny, współzałożyciel opozycyjnej Karty 77. Po upadku władzy komunistycznej w 1989 r. wybrany na prezydenta Czechosłowacji (1989–1992). Po jej rozpadzie prezydent Czech w latach 1993–2003.

• 

  9.10

  W Warszawie urodziła się Agnieszka Osiecka, poetka, dziennikarka, autorka tekstów ponad 2 tys. piosenek, wiele z nich, m.in. „Okularnicy” czy „Małgośka”, przeszło do klasyki polskiej piosenki.

• 

  14.10

  W Łodzi urodziła się Barbara Sass, reżyserka, scenarzystka; autorka filmów „Krzyk”, „Dziewczęta z Nowolipek”, „Historia niemoralna”, „Pajęczarki”, „Pokuszenie”, „W imieniu diabła”.

• 24.10

  Wojna domowa w Hiszpanii: sformowano walczący po stronie sił komunistycznych tzw. Batalion im. Jarosława Dąbrowskiego, którego pierwszym dowódcą został działacz komunistyczny Stanisław Ulanowski. Funkcjonariusze tej formacji zostali uznani przez władze polskie za renegatów i pozbawieni obywatelstwa RP.

• 

  30.10

  W Bohdanowie (dawne woj. nowogródzkie) zmarł Ferdynand Ruszczyc, malarz, grafik, scenograf, jeden z najwybitniejszych twórców okresu Młodej Polski, wielki promotor Wilna w Europie.

• 

  31.10

  W Bystrej koło Cieszyna zmarł Ignacy Daszyński, działacz socjalistyczny, współzałożyciel Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska, następnie jeden z przywódców PPS; premier Tymczasowego Rządu powołanego w Lublinie w listopadzie 1918 r.; wicemarszałek i marszałek Sejmu w okresie II RP.

• 

  3.11

  Rozpoczęła się emisja pierwszej polskiej powieści radiowej; była nią książka „Dni powszednie państwa Kowalskich” Marii Kuncewiczowej.

• 

  6.11

  W Bydgoszczy urodził się Leonard Pietraszak, aktor znany m.in. z filmów „Vabank” oraz „Vabank II, czyli riposta”, a także seriali „Czarne chmury” i „Czterdziestolatek”.

• 

  11.11

  Dekretem prezydenta Ignacego Mościckiego Edward Śmigły-Rydz mianowany został Marszałkiem Polski.

• 12.11

  Zmarł Stefan Grabiński, pisarz, przedstawiciel nurtu grozy w polskiej literaturze międzywojennej, klasyk noweli fantastycznej, określany mianem „polskiego Poe”.

• 19.11

  Premiera filmu „Ada, to nie wypada” w reżyserii Konrada Toma.

• 25.11

  W Berlinie Niemcy i Japonia podpisały pakt antykominternowski, którego celem było przeciwdziałanie Międzynarodówce Komunistycznej, pakt zobowiązywał strony do neutralności, gdyby Niemcy lub Japonia znalazły się w stanie wojny z ZSRS.

• 

  29.11

  Zwodowano ORP Gryf – stawiacz min.

• 5.12

  W ZSRS uchwalono tzw. stalinowską konstytucję, która określała sowiecki ustrój państwowy i społeczny; obowiązywała do 1977 r.

• 

  7.12

  Premiera filmu Józefa Lejtesa „Barbara Radziwiłłówna” z Jadwigą Smosarską w roli tytułowej.

• 

  10.12

  W Lidzie urodził się Roman Załuski, reżyser i scenarzysta, autor filmów „Kardiogram” (1971), „Sekret” (1973), „Och, Karol” (1985), „Kogel-mogel” (1988).

• 

  10.12

  W Warszawie zmarł Leon Wasilewski, działacz i teoretyk PPS, dyplomata, historyk i publicysta, ojciec Wandy Wasilewskiej, działaczki komunistycznej

• 11.12

  W Genewie na forum Ligii Narodów przedstawiciel polskiego rządu potępił ochotników, którzy zamierzali walczyć w hiszpańskiej wojnie domowej.

• 

  13.12

  W obecności wicepremiera i ministra skarbu Eugeniusza Kwiatkowskiego uroczyście otwarto zaporę wodną na Sole w Porąbce – największą inwestycję hydrologiczną II RP.

• 

  13.12

  Oblot pierwszego prototypu dwusilnikowego bombowca polskiej konstrukcji PZL 37 Łoś.

• 

  15.12

  W Warszawie urodził się Krzysztof Sadowski, pianista, organista, kompozytor jazzowy.

• 15.12

  Polskie Koleje Państwowe uruchomiły elektryczną linię na trasie Otwock-Pruszków.

• 

  17.12

  W Buenos Aires urodził się Jorge Mario Bergoglio, duchowny rzymskokatolicki, jezuita, od 13 marca 2013 r. papież Franciszek.

• 24.12

  W Warszawie urodził się Bogdan Miś, matematyk, dziennikarz, popularyzator nauki.

• 

  27.12

  W Warszawie zmarł Leon Wyczółkowski, malarz, grafik, rysownik, autor m.in. obrazów „Rybacy”, „Ujrzałem raz” i „Sarkofag św. Stanisława biskupa”.

• 28.12

  We wsi Susiec koło Tomaszowa Lubelskiego, w katastrofie lecącego ze Lwowa do Warszawy należącego do linii lotniczych LOT samolotu Lockheed Electra. Spośród 12 osób na pokładzie zginęły 3, a 3 kolejne zostały ranne.